«Գրանցված է»
ՀՀ արդարադատության
նախարարության կողմից
16 ապրիլի 2008 թ.
Պետական գրանցման թիվ 11008134

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
 
ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

11 ապրիլի 2008 թ. ք. Երևան

N 224-Ն

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

ՀՀ ՊԵՏԱԿԱՆ ԲՈՒՀԵՐԻ 2008 Թ. ԸՆԴՈՒՆԵԼՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՐԿԱՅԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԸ ԵՎ ԳԻՏԵԼԻՔՆԵՐԻ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

Հայաստանի Հանրապետության պետական բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների 2008 թվականի ընդունելությունը կազմակերպված անցկացնելու նպատակով.

 

Հրամայում եմ`

 

1. Հաստատել ՀՀ պետական բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների առկա ուսուցման 2008 թ. ընդունելության առարկայական ծրագրերը և գիտելիքների գնահատման չափանիշները` համաձայն հավելվածի:

2. ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության բարձրագույն մասնագիտական կրթության վարչությանը (պետ` Ռ. Գասպարյան), օրենսդրության և իրավաբանական վարչությանը (պետ` Մ. Գրիգորյան), սահմանված կարգով 2008 թ. ընդունելության առարկայական ծրագրերը և գիտելիքների գնահատման չափանիշները ներկայացնել ՀՀ արդարադատության նախարարություն` պետական գրանցման:

3. Սույն հրամանի կատարման վերահսկողությունը հանձնարարել նախարարի տեղակալ Ա. Ավետիսյանին:

 

Նախարար`

Լ. Մկրտչյան

 

Հավելված Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարի 2008 թ. ապրիլի 11-ի N 224-Ն հրամանի

 

Հայաստանի Հանրապետության պետական բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների 2008 թ. առկա ուսուցման ընդունելության առարկայական ծրագրերը եվ գնահատման չափանիշները

 

Բ Ո Վ Ա Ն Դ Ա Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

2008 թ. միասնական քննությունների ծրագրեր

 

ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՈՒ ԵՎ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

ԱՆԳԼԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

ՖՐԱՆՍԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

ԳԵՐՄԱՆԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

ԻՍՊԱՆԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

ՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱ

 

2008 թ. բուհական ընդունելության քննությունների ծրագրեր

 

ՖԻԶԻԿԱ

ՔԻՄԻԱ

ԿԵՆՍԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

ԱՇԽԱՐՀԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

ՌՈՒՍԱՑ ԼԵԶՈՒ ԵՎ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

ԱՆԳԼԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

ՖՐԱՆՍԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

ԳԵՐՄԱՆԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

ԻՍՊԱՆԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

ՊԱՐՍԿԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

2008 թ. միասնական քննությունների ծրագրեր

 

ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՈՒ ԵՎ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՈՒ

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԳԻՏԵԼԻՔՆԵՐ ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՎԻ ՄԱՍԻՆ

 

Հայերենը որպես հնդեվրոպական լեզու: Հայոց լեզվի գրավոր շրջանի զարգացման փուլերը. գրաբար, միջին հայերեն, աշխարհաբար: Արևելահայ և արևմտահայ գրական լեզուներ:

 

ՀՆՉՅՈՒՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ, ՈՒՂՂԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ, ՈՒՂՂԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆ

 

Հնչյուն և տառ: Հայերենի այբուբենը: Հայերենի հնչյունները: Ձայնավոր և բաղաձայն հնչյուններ: Վանկ (բաց և փակ), գաղտնավանկ: Տողադարձ: Շեշտ և հնչյունափոխություն: Է, Ե, Ի, ՈՒ ձայնավորների և ՅԱ, ՅՈՒ, ՈՒՅ երկհնչյունների հնչյունափոխությունը: Ուղղագրություն, Ե, Ո և Ը հնչյունների ուղղախոսությունը:

 

ԲԱՌԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

 

Բառ, բառի ուղղակի և փոխաբերական իմաստներ: Բառի բազմիմաստություն: Հոմանիշ, նույնանիշ, համանուն, հականիշ բառեր, հարանուններ, դրանց գործածությունը խոսքում: Բառի կազմությունը: Արմատ և ածանց: Նախածանցներ և վերջածանցներ: Բառակազմական մասնիկներ: Ածանցավոր բառեր: Պարզ և բարդ բառեր: Միացած բաղադրիչներով (հոդակապով, անհոդակապ) և անջատ բաղադրիչներով (կրկնավոր, հարադրական) գրվող բարդ բառերը, ղրանց ուղղագրությունը: Հնչյունափոխությունը բառերի բարդման և ածանցման դեպքում:

 

ՁԵՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

Խոսքի մասեր

 

Գոյական անուն: Գոյականը որպես խոսքի մաս: Գոյականի կազմությունը, գոյականակերտ ածանցներ: Հատուկ և հասարակ գոյականներ: Գոյականի թիվը: Հոգնակի թվի կազմությունը և ուղղագրությունը:

Անձի և իրի առումների տարբերակումը: Հայերենի հոլովումները. արտաքին հոլովումներ (Ի, ՈՒ, ԱՆ, ՎԱ, ՈՋ, Ց) և ներքին հոլովումներ (Ա, Ո): Այլաձև հոլովումներ: Որոշյալ և անորոշ առումներ: Ը և Ն հոդերի գործածությունը և ուղղագրությունը: Ս, Դ հոդերը, դրանց արտահայտած իմաստները, ուղղագրությունը:

Ածական անուն: Ածականը որպես խոսքի մաս: Ածականակերտ ածանցներ: Որակական ածականների համեմատության աստիճանները՝ դրական, բաղդատական, գերադրական, դրանց կազմությունը և ուղղագրությունը:

Թվական անուն: Թվականը որպես խոսքի մաս: Թվականի տեսակները՝ քանակական, դասական, բացարձակ, բաշխական և կոտորակային, դրանց կազմությունը և ուղղագրությունը: Հայերեն տառերի թվային արժեքը:

Դերանուն: Դերանունը որպես խոսքի մաս: Դերանվան տեսակները՝ անձնական, ցուցական, փոխադարձ, հարցական, հարաբերական, որոշյալ, անորոշ, ժխտական:

Դերանունների հոլովման ու հոգնակիի կազմության յուրահատկությունները:

Բայ: Բայը որպես խոսքի մաս: Բայի կազմությունը՝ պարզ, ածանցավոր: Ածանցավոր բայերի տեսակները՝ սոսկածանցավոր, պատճառական, բազմապատկական և կրավորական: Բայի սեռը: Ներգործական, կրավորական և չեզոք սեռի բայեր: Բայահիմքեր, դրանց տեսակները (անորոշ դերբայի և անցյալ կատարյալի հիմքեր): Պարզ և ածանցավոր բայերի անցյալ կատարյալի հիմքի կազմությունը: Բայի դիմավոր (եղանակային) և անդեմ (դերբայական) ձևերը, դրանց ընդհանուր և տարբերակիչ հատկանիշները:

Բայի անդեմ ձևերը. անորոշ, ենթակայական, հարակատար, համակատար դերբայներ, անկատար, վաղակատար, ապակատար, ժխտական ձևաբայեր, դրանց կազմությունը և կիրառությունը:

Բայի դեմքը, թիվը, ժամանակը, եղանակը:

Բայի խոնարհումը, Ա և Ե խոնարհումներ: Օժանդակ բայի խոնարհումը և ուղղագրությունը:

Պարզ բայերի խոնարհումը:

Սահմանական եղանակ, ժամանակների և ժամանակաձևերի կազմությունը, դրանց անվանումները: Բաղադրյալ և պարզ ժամանակային ձևեր: Ժամանակաձևերի կազմությունը, ուղղագրությունը և կիրառությունը:

Հրամայական եղանակ, դրա կազմությունը, ուղղագրությունը և կիրառությունը:

Ըղձական, ենթադրական, հարկադրական եղանակներ, դրանց ապառնի և անցյալ ժամանակաձևերի կազմությունը, ուղղագրությունը և կիրառությունը:

Ժխտական խոնարհում, ժխտական ձևերի կազմությունն ու ուղղագրությունը:

Ածանցավոր բայերի խոնարհումը. սոսկածանցավոր, պատճառական, բազմապատկական, կրավորական բայերի կազմությունը և խոնարհումը:

Մակբայ: Մակբայը որպես խոսքի մաս: Մակբայների կազմությունը: Մակբայակերտ ածանցներ: Մակբայների ուղղագրությունը: Մակբայների տեսակներն ըստ իմաստի: Դրանց շարահյուսական կիրառությունները:

Կապ: Կապը որպես խոսքի մաս: Կապերի տեսակներն ըստ շարադասության (նախադրություններ, հետադրություններ, երկդրություններ): Կապական բառեր: Կապերի և կապական բառերի կիրառությունը: Կապերի հոլովառությունը:

Շաղապ: Շաղապը որպես խոսքի մաս: Շաղկապների տեսակները, համադասական և ստորադասական: Շաղկապների կազմությունն ու ուղղագրությունը: Շաղկապների գործածության հետ կապված կետադրությունը:

Վերաբերական (եղանակավորող բառեր): Վերաբերականը որպես խոսքի մաս: Վերաբերականների տեսակներն ըստ իմաստի՝ գնահատողական, հաստատական, ժխտական, երկբայական, սաստկական, սահմանափակման, դրանց կազմությունը և կիրառության հետ կապված կետադրությունը:

Ձայնարկություն: Ձայնարկությունը որպես խոսքի մաս: Ձայնարկության տեսակները՝ զգացական, կոչական, բնաձայնական, ղրանց կազմությունը և ուղղագրությունը: Ձայնարկությունների գործածության հետ կապված կետադրությունը:

 

ՇԱՐԱՀՅՈՒՍՈՒԹՅՈՒՆ

 

Նախադասություն: Նախադասություն կազմող բառեր և նախադասության անդամներ: Նախադասության անդամների կապակցման միջոցները և եղանակները՝ համաձայնություն, խնդրառություն, առդրություն, դրանց դրսևորման քերականական միջոցները: Նախադասության տեսակներն ըստ կազմության:

Պարզ նախադասություն:

Համառոտ նախադասություն: Ենթական և ստորոգյալը որպես նախադասության գլխավոր անդամներ: Ենթական և դրա արտահայտությունը: Ստորոգյալը և դրա արտահայտությունը, պարզ և բաղադրյալ ստորոգյալներ: Ենթակայի և ստորոգյալի համաձայնությունը:

Ընդարձակ նախադասություն: Նախադասության երկրորդական անդամներ: Գոյականական անդամի լրացումներ՝ որոշիչ, հատկացուցիչ, բացահայտիչ, բացահայտչի տեսակները (բուն, մասնական, մասնավորող պարագայական). բացահայտչի և բացահայտյալի համաձայնությունը և կետադրությունը:

Բայական անդամի լրացումներ՝ խնդիրներ և պարագաներ:

Խնդիրների տեսակները: Ուղիղ խնդիր և դրա ձևավորումը: Անուղղակի խնդիրներ՝ հանգման, անջատման, վերաբերության, միջոցի, ներգործող, դրանց ձևավորումը հոլովով և կապերով:

Պարագաներ, դրանց տեսակները (տեղի, ժամանակի, ձևի, պատճառի, հիմունքի, պայմանի, նպատակի, զիջման) և արտահայտման եղանակները:

Բազմակի անդամներ, դրանց կետադրությունը:

Տրոհվող անդամներ, դրանց կետադրությունը:

Դերբայական դարձված, դերբայական դարձված ունեցող նախադասության կետադրությունը:

Նախադասության անդամ չհանդիսացող բառեր: Կոչականը և դրա կետադրությունը: Միջանկյալ բառեր, բառակապակցություններ և դրանց կետադրությունը:

Միակազմ նախադասություններ, անենթակա նախադասություն, անդեմ նախադասություն (բայական և անվանական):

Նախադասության տեսակներն ըստ հնչերանգի՝ պատմողական, հարցական, հրամայական, բացականչական. դրանց կետադրությունը:

Բարդ նախադասություն:

Բարդ նախադասության սահմանումը: Բաղադրիչ նախադասություն, նախադասության շարադասությունը: Բարդ ստորադասական նախադասության կետադրությունը: Ստորադաս նախադասության տեսակները. ենթակա, ստորոգելի, գոյականական անդամի լրացում, բայական անդամի լրացում ստորադասականներով բարդ նախադասություններ:

Բարդ ստորադասական նախադասության վերածումը պարզի:

Մեջբերվող խոսքի տեսակները՝ ուղղակի և անուղղակի խոսք: Ուղղակի խոսքի շարադասությունը: Ուղղակի խոսք ունեցող նախադասության կետադրությունը:

Ուղղակի խոսքի փոխակերպումը անուղղակի խոսքի, դրա հետ կապված կետադրությունը:

Հայերենի կետադրական նշանները, դրանց տեսակներն ու կիրառությունը:

 

ՈՃԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

Բառապաշարի շերտերը. համագործածական և հատուկ բառապաշար: Հատուկ բառապաշարի տեսակները՝ հնաբանություններ և նորաբանություններ, մասնագիտական բառեր և տերմիններ, օտարաբանություն և փոխառություն:

Պատկերավորման-արտահայտչական միջոցները:

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Ֆ. Խլղաթյան, «Հայոց լեզու» 5-րդ, 6-րդ, 7-րդ, 8-րդ դասարանների համար, Երևան, 1999:

2. Գ. Ջահուկյան, Ֆ. Խլղաթյան, «Հայոց լեզու. ոճաբանություն», դասագիրք 9-րդ դասարանի համար, Երևան, 1999:

3. Գ. Ջահուկյան, Տ. Խլղաթյան, «Հայոց լեզու. ոճաբանություն», դասագիրք 10-րդ դասարանի համար, Երևան, 1999:

4. Է. Աղայան, Հ. Բարսեղյան, «Հայոց լեզու», դասագիրք միջնակարգ դպրոցի 4-րդ դասարանի համար, Երևան, 1994:

5. Է. Աղայան, Հ. Բարսեղյան, «Հայոց լեզու», դասագիրք միջնակարգ դպրոցի 5-6-րդ դասարանների համար, Երևան, 1994:

6. Ս. Աբրահամյան, «Հայոց լեզու», դասագիրք միջնակարգ դպրոցի 7-8-րդ դասարանների համար, Երևան, 1994:

 

ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

Հայ գրականության զարգացման շրջանները: Գրական սեռեր և ժանրեր:

Առասպել և էպոս: Հայ հնագույն առասպելներն ու վիպերգերը՝ «Վահագն», «Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ», «Արտաշես և Արտավազդ», «Հայկ և Բել»:

Մեսրոպ Մաշտոցը և հայ գրերի գյուտը:

5-րդ դարի մատենագրության ընդհանուր բնութագիրը. Ագաթանգեղոս, Եզնիկ Կողբացի, Փավստոս Բուզանդ, Ղազար Փարպեցի, Կորյուն: Մովսես Խորենացի. կյանքը, «Հայոց պատմություն»:

«Սասունցի Դավիթ» էպոսը, սյուժեն, գաղափարը, գլխավոր կերպարները: Էպոսի գեղարվեստական մշակումները:

Գրիգոր Նարեկացի, կյանքը, տաղերը, «Մատյան ողբերգության» պոեմը:

Միջնադարի հայ բանաստեղծները: Ներսես Շնորհալի. «Ողբ Եդեսիո» պոեմը: Հայ առակագիրներ. Մխիթար Գոշ, Վարդան Այգեկցի: Ֆրիկի կյանքը, պոեզիայի ընդհանուր բնութագիրը. «Բան պիտանի», «Գանգատ» բանաստեղծությունները: Նահապետ Քուչակ. «Հայրեններ»:

Սայաթ-Նովա. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը:

Խաչատուր Աբովյան. կյանքը, ստեղծագործությունները: Աբովյանը հայ նոր գրականության հիմնադիր: «Վերք Հայաստանի» վեպը, սյուժեն, գաղափարը, կերպարները:

Միքայել Նալբանդյան. գրողը, քննադատը և հրապարակախոսը: Բանաստեղծությունները:

Գաղափար գրական հիմնական ուղղությունների մասին. կլասիցիզմ, ռոմանտիզմ, ռեալիզմ:

Պետրոս Դուրյան. կյանքը, ստեղծագործությունը, բանաստեղծության հիմնական թեմաները: «Սիրել», «Դրժել», «Տրտունջք» բանաստեղծությունները:

Հակոբ Պարոնյան. կյանքը, ստեղծագործությունները, երգիծանքը: «Մեծապատիվ մուրացկաններ» վիպակի սյուժեն, կերպարները:

Րաֆֆի. ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Սամվել» վեպը, պատմական ժամանակաշրջանը, սյուժեն, գաղափարը, կերպարները:

Ալեքսանդր Շիրվանզադե. կյանքը, ստեղծագործությունը: «Քաոս» վեպը, սյուժեն, կերպարները: «Պատվի համար» դրաման:

Մուրացան, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը, ռոմանտիզմը: «Գևորգ Մարզպետունի» վեպը, պատմական ժամանակաշրջանը, սյուժեն, կերպարները:

Գրիգոր Զոհրապ. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: Զոհրապը նորավեպի (նովելի) մեծ վարպետ: «Երջանիկ մահը», «Այինկա», «Զաբուղոն» նորավեպերը:

Հովհաննես Թումանյան. կյանքը, ստեղծագործության ժանրային բազմազանությունը: Բանաստեղծությունները. «Հայոց լեռներում», «Հայրենիքիս հետ», «Բարձրից», քառյակները, պոեմները և բալլադները. «Հառաչանք», «Անուշ», «Թմկաբերդի առումը», «Փարվանա», արձակը. «Գիքորը», «Քաջ Նազար»:

Ավետիք Իսահակյան. կյանքը, ստեղծագործության ժանրային բազմազանությունը: Բանաստեղծությունները. «Մի մրահոն աղջիկ տեսա», «Պանդուխտ որդին», «Մայրիկիս», «Ռավեննայում», «Մեր պատմիչները և մեր գուսանները», «Հայրենի հողը», «Հայրենիքիս», «Հավերժական սերը» բալլադը, «Աբու-Լալա Մահարի» պոեմը, «Համբերանքի չիբուխը», «Լիլիթ» պատմվածքները:

Միսաք Մեծարենց, կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: Բանաստեղծությունները. «Սիրերգ», «Ձմրան պարզ գիշեր», «Արևին», «Աքասիաներու շուքին տակ», «Ջրտուք», «Հյուղը»:

Դանիել Վարուժան, կյանքը, բանաստեղծական շարքերի համառոտ բնութագիրը: «Հարճը» պոեմը, «Ձոնը», «Ցորյանի ծովեր»:

Լևոն Շանթ. «Հին աստվածներ» դրաման, սյուժեն, կերպարները:

Վահան Տերյան. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Տխրություն», «Որպես Լաերտի որդին...»:

Եղիշե Չարենց. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Վահագն», «Հարդագողի ճամփորդները», «Տաղարան», «Թուղթ բանաստեղծ բարեկամիս՝ NN-ին, գրված Երևանից», «Անվերնագիր» («Իմ մահվան օրը»), «Դանթեական առասպել», «Ամբոխները խելագարված», «Դեպի լյառն Մասիս», «Պատմության քառուղիներով» պոեմները:

Դերենիկ Դեմիրճյան. ստեղծագործության ժանրային բազմազանությունը: «Վարդանանք» վեպը, պատմական ժամանակաշրջանը, սյուժեն, կերպարները:

Ակսել Բակունց. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Մթնաձոր», «Մթնաձորի չարքը», «Միրհավ», «Ալպիական մանուշակ», «Ծիրանի փողը», «Խոնարհ աղջիկը» պատմվածքները:

Շահան Շահնուր. ընդհանուր տեղեկություններ կյանքի և ստեղծագործության մասին. «Նահանջ առանց երգի» վեպը:

Կոստան Զարյան. կյանքի և ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Նավը լեռան վրա» վեպը:

Գուրգեն Մահարի, կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Ծաղկած փշալարեր» վիպակը:

Նաիրի Զարյան. «Արա Գեղեցիկ» ողբերգությունը, «Երկու հանճարեղ գլուխ» բանաստեղծությունը:

Հովհաննես Շիրազ. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Թագադրում», «Հայ ժողովրդի երգը», «Մայրս», «Կուզեի նստել մի քարի վրա» բանաստեղծությունները:

Համո Սահյան. ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Չես ասի ոչ մի բառով», «Անտառում», «Քարափը», «Մասրենի», «Անունդ տալիս», «Ինչո~ւ հիշեցրի» բանաստեղծությունները:

Պարույր Սևակ. ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը, ժողովածուները: «Անլռելի զանգակատուն» պոեմը, «Վարք մեծաց» բանաստեղծությունը:

Հրանտ Մաթևոսյան. ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Աշնան արև» վիպակը:

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Հ. Բախչինյան, Ս. Սարինյան, Հ. Թամրազյան, «Հայ գրականություն», դասագիրք 9-րդ դասարանի համար, Երևան, 2000:

2. Հ. Թամրազյան, Դ. Գասպարյան, Ժ. Քալանթարյան, «Հայ գրականություն», դասագիրք 9-րդ ղասարանի համար, Երևան, 2000:

 

Անգիր հանձնարարվող ստեղծագործություններ

 

Մովսես Խորենացի -«Հայոց պատմություն» («Թէպէտ և եմք ածու փոքր...» բառերից մինչև «և արժանի գրոց յիշատակի» բառերը) (գրաբար)

Գողթան երգեր (դասագրքի հատվածները) (գրաբար)

Գրիգոր Նարեկացի -«Տաղ վարդավառի» (դասագրքի հատվածը՝ «Գոհար վարդն...») (գրաբար)

Ֆրիկ -«Գանգատ» («Մէկն ի պապանց պարոնորդի» տողից մինչև «Մէկին ոչ ուլնիկ մի ապիկի...» տողը)

Նահապետ Քուչակ -«Երբ սէրն ի յաշխարհս եկաւ», «Ես աչք ու դու լոյս, հոգի´», «Քանի~ ու քանի~ ասեմ»

Մ. Նալբանդյան -«Ազատություն», «Իտալացի աղջկա երգը» (առաջին 7 քառատողը)

Պ. Դուրյան -«Լճակ»

Հ. Թումանյան -«Հայոց լեռներում», քառյակներ («Զուր եմ փախչում, ինձ խաբում», «Քանի~ ձեռքից եմ վառվել», «Աղբյուրները հնչում են ու անց կենում», «Լինե~ր հեռու մի անկյուն», «Ո՞վ է ձեռքով անում, ո՞վ»), «Անուշ» (նախերգանքը), «Թմկաբերդի առումը» (նախերգանքը)

Ա. Իսահակյան -«Մի մրահոն աղջիկ տեսա», «Ռավեննայում», «Աբու-Լալա Մահարի» (3-րդ սուրահի սկզբից 16 տող)

Դ. Վարուժան -«Ձոն», «Հունձք կը ժողվեմ»

Լ. Շանթ -«Հին աստվածներ» («Իջե´ք, իջե´ք, երազնե´ր» հատվածը)

Մ. Մեծարենց -«Սիրերգ» («Գիշերն անույշ է...»), «Աքասիաներու շուքին տակ»

Վ. Տերյան -«Տխրություն», «Fatum», «Գարուն», «Մի՞թե վերջին պոետն եմ ես», «Հրաժեշտի գազել»

Ե. Չարենց -«Վահագն», «Տաղ անձնական», «Էլի գարուն կգա», «Ես իմ անուշ Հայաստանի»

Հ. Շիրազ -«Գարնանամուտ», «Թագադրում», «Հայ ժողովրդի երգը»

Հ. Սահյան -«Անտառում», «Անունդ տալիս»

Պ. Սևակ -«Անլռելի զանգակատուն» («Գարուն էր։ Չեկած ամառ» տողից սկսած՝ 26 տող)

 

Ծրագրային հեղինակներ եվ ստեղծագործություններ

 

Մովսես Խորենացի -«Հայոց պատմություն»-ից՝ Հայկի և Բելի, Արա Գեղեցիկի և Շամիրամի, Վահագնի, Տիգրանի և Աժդահակի, Արտաշեսի և Արտավազդի մասին, «Ողբ»

«Սասնա ծռեր» (համահավաք բնագիրը՝ «Սասունցի Դավիթ» խորագրով)

Գրիգոր Նարեկացի -«Տաղ վարդավառի», «Մեղեդի ծննդյան», «Մատյան ողբերգության», բան Գ, հատված Բ («Նորակերտ մատյանն այս ողբերգության...» տողից մինչև «Հանապազ մեծիդ բարեգթության դիմելու համար» տողը), բան ԺԷ, հատված Ա («Աղաչում եմ քեզ` բոլոր չարաչար ու տաժանելի...» տողից մինչև «Մեծդ փոքրիս հետ, լույսդ` խավարիս…» տողը) (Վ. Գևորգյանի թարգմանությամբ)

Ներսես Շնորհալի -«Ողբ Եդեսիո» («Ինձնից կյանքի ջուր էր բխում» տողից մինչև «Ոսկենման շողն էր փայլում» տողը և «Բայց և քեզ եմ հրավիրում այստեղ» տողից մինչև «Հեռավորին՝ փափագելի» տողը)

Մխիթար Գոշ -«Արջ և մրջյուն», «Բամբակենի և սոսի»

Վարդան Այգեկցի -«Իմաստուն զինվոր», «Իշխան և այրի կին»

Ֆրիկ -«Գանգատ», «Բան պիտանի»

Նահապետ Քուչակ - Հայրեններ

Սայաթ-Նովա -«Դուն է´ն գլխեն իմաստուն իս», «Աշխարումս ա´խ չիմ քաշի», «Թամամ աշխար պտուտ էկա», «Աշխարս մե փանջարա է»

Խ. Աբովյան -«Վերք Հայաստանի»

Մ. Նալբանդյան -«Մանկության օրեր», «Իտալացի աղջկա երգը»

Պ. Դուրյան -«Սիրել», «Դրժել», «Տրտունջք»

Րաֆֆի -«Սամվել»

Հ. Պարոնյան -«Մեծապատիվ մուրացկաններ»

Մուրացան -«Գևորգ Մարզպետունի»

Շիրվանզադե -«Քաոս», «Պատվի համար»

Գ. Զոհրապ -«Այինկա», «Զաբուղոն», «Երջանիկ մահը»

Հ. Թումանյան -«Հայրենիքիս հետ», «Անուշ», «Թմկաբերդի առումը», «Փարվանա», «Քաջ Նազար», քառյակներ

Ա. Իսահակյան -«Մեր պատմիչները և մեր գուսանները», «Հայրենիքիս», «Հավերժական սերը», «Պանդուխտ որդին», «Հայրենի հողը», «Աբու-Լալա Մահարի», «Լիլիթ», «Համբերանքի չիբուխը»

Դ. Վարուժան -«Հացին երգը» շարքը, «Հարճը»

Լ. Շանթ -«Հին աստվածներ»

Մ. Մեծարենց -«Ձմրան պարզ գիշեր», «Արևին», «Ջրտուք», «Հյուղը»

Վ. Տերյան -«Աշնան մեղեդի», «Որպես Լաերտի որդին...», «Իջնում է գիշերն անգութ ու մթին...», «Իմ խաղաղ երեկոն է հիմա», «Շշուկ ու շրշյուն»

Ե. Չարենց -«Տաղարան» շարքը, «Անվերնագիր» («Իմ մահվան օրը կիջնի լռություն...»), «Դանթեական առասպել», «Հարդագողի ճամփորդները», «Մահվան տեսիլ» («Որպես լքված թավջութակի...»), «Ամբոխները խելագարված», «Պատմության քառուղիներով», «Դեպի լյառը Մասիս»

Դ. Դեմիրճյան -«Վարդանանք»

Շ. Շահնուր -«Նահանջը առանց երգի»

Ա. Բակունց -«Մթնաձոր», «Միրհավ», «Ալպիական մանուշակ», «Ծիրանի փողը», «Խոնարհ աղջիկը»

Կ. Զարյան -«Նավը լեռան վրա» (առաջին մաս)

Գ. Մահարի -«Ծաղկած փշալարեր»

Ն. Զարյան -«Արա Գեղեցիկ»

Հ. Շիրազ -«Մայրս», «Կուզեի նստել մի քարի վրա», «Բիբլիական»

Հ. Սահյան -«Չես ասի ոչ մի բառով», «Քարափը», «Մասրենի», «Ինչո՞ւ հիշեցրի»

Պ. Սևակ -«Անլռելի զանգակատուն», «Վարք մեծաց»

Հ. Մաթևոսյան -«Աշնան արև»

 

Թեստերի առաջադրանքները կազմված են ըստ ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կողմից երաշխավորված դասագրքերի և գործող ծրագրերի:

Քննական թեստը պարունակում է ընտրովի պատասխաններով 80 (Ա1-Ա50 և Բ1-Բ30) առաջադրանքներ: Առաջադրանքներից յուրաքանչյուրի համար տրված է պատասխանի 4-ական տարբերակ: Պատասխանի տրված տարբերակներից միայն մեկն Է ճիշտ: Յուրաքանչյուր ճիշտ պատասխանի համար տրվում է 1 միավոր: Սխալ պատասխանի կամ պատասխանի բացակայության դեպքում միավոր չի տրվում: Գնահատումը կատարվում է հավաքած միավորները 20 միավորանոց սանդղակի բերման եղանակով:

 

Հայոց լեզվի ԵՎ հայ գրականության միասնական քննության թեստի նմուշ

 

Ա ՄԱԿԱՐԴԱԿ

 

|Ա1| Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում ը.

 

1) ակ-նդետ, մթ-նկա, հատ-նտիր, վեր-նթաց

2) համ-նկնել, ան-նտել, գործ-նկեր, առ-նչվել

3) առ-նթեր, հյուր-նկալ, ճեպ-նթաց, նոր-նծա

4) գիրկ-նդխառն, մակ-նթացություն, անակ-նկալ, խոչ-նդոտ

 

|Ա2| Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում բ.

 

1) նր-ակազմ, շամ-ուտ, վիրա-, շեղ-

2) անխա-, Գա-րիել, գրա-ար, ջրար-ի

3) անխա-ան, ող-աձայն, հուսախա-, բոր-

4) Համ-արձումյան, դա-նեպսակ, ող-երգակ, հար-ել

 

|Ա3| Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում եվ.

 

1) գին-աճառ, հոգ-իճակ, ագ-ազ, ուղ-որ

2) ալ-որ, ալ-արս, ոսկ-ազ, հ-ասպառ

3) կար-եր, ուղ-ճար, համա-րոպական, դափն-արդ

4) վազ-ազ, գեր-արել, հոգ-որդի, տար-երջ

 

|Ա4| Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում հ.

 

1) նշխար-, աշխար-ահռչակ, ապաշնոր-, խոր-րդակցել

2) խոր-ին, ընդ-ատել, ժպիր-, օր-ներգ

3) հայ-ոյել, հեղ-եղուկ, նիր-ել, խոնար-վել

4) ապաշխար-ել, պատե-ապաշտ, հով-անոց, խոտ-արք

 

|Ա5| Ո՞ր բառում է գաղտնավանկի ը-ն սխալ տեղադրված.

 

1) ձեռնըբաց

2) տըրտմել

3) հայտնըվել

4) գըտնըվել

 

|Ա6| Ո՞ր շարքի բոլոր դեպքերում են բաղադրիչները միասին գրվում.

 

1) վայր(ընթաց), մեն(մենակ), մեկ(մեկու), քաջ(արի)

2) հինգ(հարյուր), երկրե(երկիր), մայր(իշխանություն), բուժ(սպասարկում)

3) առ(այժմ), առ(հավետ), առ(կախ), առ(միշտ)

4) ի(սպառ), ի(հարկե), ի(զուր), ի(նշան)

 

|Ա7| Ո՞ր շարքի բառերի և բառակապակցությունների բոլոր բաղադրիչներն են մեծատառով գրվում.

 

1) ԱՐԱՐԱՏՅԱՆ ԴԱՇՏ, ԱՐԵՎԵԼՅԱՆ ՏԱՎՐՈՍ, ՆՈՐ ԳԵՏԻԿԱՎԱՆՔ, ՍԱՀԱԿ ՍԵՎԱԴԱ

2) ՏԻԳՐԱՆ ԱՐՔԱ, ԾԱՂԿՈՒՆՅԱՑ ԼԵՌՆԱՇՂԹԱ, ՆԱՐ-ԴՈՍ, ԷՋՄԻԱԾՆԻ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ ՃԵՄԱՐԱՆ

3) ՇԱԽՄԱՏԻ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՖԵԴԵՐԱՑԻԱ, ՄԽԻԹԱՐ ԳՈՇ, ԵՐՎԱՆԴ ՍԱԿԱՎԱԿՅԱՑ, ՔԱՂԱՔԱՄԱՅՐ ՎԱՂԱՐՇԱՊԱՏ

4) ՓՈՔՐ ԱՍԻԱ, «ՔԱՋ ՆԱԶԱՐ», ԱՐԱԲԱԿԱՆ ՄԻԱՑՅԱԼ ԷՄԻՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, ԱՐԱ ԳԵՂԵՑԻԿ

 

|Ա8| Ընդգծված բառերից քանիսո՞ւմ հնչյունափոխություն կա.

 

Երբ քունդ գա, լուռ գիշերով

Հոգիդ գրկեմ, համբույր տամ,

Սրտիդ կպչեմ վառ կարոտով,

Լամ ու խնդամ, մայրի´կ ջան...

(Ա. Իսահակյան)

 

1) բոլորում

2) չորսում

3) երեքում

4) երկուսում

 

|Ա9| Ո՞ր բառում վերջին վանկը շեշտված չէ.

 

1) լուսնկա

2) կարգադրել

3) գիշանգղ

4) երջանկություն

 

|Ա10| Ո՞ր նախադասության մեջ բառագործածության սխալ կա.

 

1) Թռչունների երամը ուրախ ծլվլոցով ճախրում էր երկնակամարում:

2) Եկող տարվա մեր անելիքները եկեք միասնաբար ծրագրենք:

3) Այդ նիստում քննարկվելու էին օրակարգի վերջին երկու հարցերը:

4) Տեսնելով ընկերների մռայլ կերպարները՝ Սուրենն ամբողջ մարմնով սարսռաց:

 

|Ա11| Ընդգծված բառերից ո՞րը տվյալ դեպքում փոխաբերական իմաստով գործածված չէ.

 

1) Հոգիս արթնացավ հարավի բույրից, Ինձ է դուրս կանչում զեփյուռը նրա:

2) Ո՞վ է բնակվում մեր հին հարկի տակ, Ո՞վ է խնկահոտ մեր դուռը բացում:

3) Օրոր էր ասում աշունն անտառին, Բայց դեռ անտառի քունը չէր տանում:

4) Միամիտ չեմ՝ հավատամ քեզ, Տառապանքս փորձ ունի...

 

|Ա12| Աչքին երևալ դարձվածքի ո՞ր իմաստն է սխալ.

 

1) նկատվել

2) ուշադրություն գրավել

3) թվալ

4) շատ սիրելի դառնալ

 

|Ա13| Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են իրար հոմանիշ.

 

1) հրապուրել, փափագել, թովել, դյութել

2) առույգ, աշխույժ, մոլեգին, եռանդուն

3) հողմ, մրրիկ, փոթորիկ, քամի

4) գիտակ, իրազեկ, բանիմաց, իմաստակ

 

|Ա14| Ո՞ր շարքի բառազույգերն են հականիշներ.

 

1) ճիշտ-թյուր, մակերեսային-ծանծաղ

2) կիրթ-անտաշ, բերկրալից-թախծոտ

3) պատվարժան-անարգ, նոր-վերջին

4) կանուխ-վաղ, խորդուբորդ-ողորկ

 

|Ա15| Ո՞ր շարքի բառերն են կազմությամբ պարզ.

 

1) ոհմակ, քարայր

2) սնոտի, ցնորք

3) մարգարե, նռնակ

4) ադամանդ, կարպետ

 

|Ա16| Ո՞ր բառում չկա -ակի վերջածանցը.

 

1) թեթևակիորեն

2) բազմակիություն

3) յոթնակի

4) կիրակի

 

|Ա17| Ո՞ր բառը հապավում չէ.

 

1) ուսմասվար

2) աշխղեկ

3) ժողգործիքներ

4) ջրհոր

 

|Ա18| Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են գոյական.

 

1) վերամբարձ, ողբերգակ, ճարմանդ

2) վարգ, հանգրվան, դռնեդուռ

3) հանդիպում, ցայգերգ, ուղերձ

4) քղանցք, օթևան, շքեղազարդ

 

|Ա19| Ո՞ր շարքում հոգնակիի կազմության սխալ կա.

 

1) հատակագծեր, պատմագիրներ, վերջակետներ

2) խաղաթղթեր, հողաթմբեր, մեղվաբույծներ

3) ուղեգրեր, սպիներ, նստացույցեր

4) ժամացույցներ, պարտավորագրեր, ոճաբաններ

 

|Ա20| Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են ենթարկվում -ի հոլովման.

 

1) վերարկու, գործարանատեր, տանտիկին

2) ածխաթթու, ծիրան, իմաստուն

3) վիրակապ, նախամարդ, արքա

4) երեկո, ծաղրել, լուսաբաց

 

|Ա21| Ո՞ր նախադասության մեջ թվականի կազմության սխալ կա.

 

1) Մեզանից երեքը մեկնեցին գյուղ, մյուսները մնացին քաղաքում:

2) Ընտրվեցին հինգ մարզիկներ՝ հետագա մրցումներին մասնակցելու համար:

3) Աշակերտներին բաժանեցին երկուական տետր:

4) Նա այդ առարկայից առաջի անգամ է հինգ ստանում:

 

|Ա22| Ո՞ր նախադասության ենթական դերանունով արտահայտված չէ.

 

1) Եվ ո՞վ է հյուսել հեքիաթն այս վսեմ, հյուսել աստղերով, բյուր հրաշքներով...

2) Իմ հոգում մեռավ սիրո մի երկինք, մի վառ արեգակ, և´ սեր, և´ հավատ:

3) Դու պիտի հնչե´ս, հնչես հաղթակա´ն, Իմ հի´ն հայ լեզու՝ քա´ղցր ու սրտաբո´ւխ:

4) Ջանք է անում ամեն մինը՝ Շուտով տանի, տիրանա...

 

|Ա23| Նշված կիրառություններում ընդգծվածներից քանի՞սն են ներգործական սեռի բայ.

 

1. Մի´ ալեկոծիր բքահարվածիս, Էլ մի´ սասանիր, երբ ցնցված եմ ես...

2. Ես սիրում եմ քեզ, իմ հա´յ ժողովուրդ...

3. Կախարդական մի շղթա կա երկնքում՝ Աներևույթ, որպես ցավը խոր հոգու...

4. Բայց խալխի անսիրտ քեֆերին ես տխուր, մենակ մնացի...

1) երեքը

2) մեկը

3) երկուսը

4) ոչ մեկը

 

|Ա24| Ո՞ր նախադասության մեջ բայի ըղձական եղանակի ժամանակաձև չկա.

 

1) Մեկը չեղավ, որ գուրգուրեր վարդերս

Անուշ բույր տար, վարդի գույն տար երգերիս:

2) Բարբարոսներ շատ կգան ու կանցնեն անհետ,

Արքայական խոսքը մեր կմնա հավետ:

3) Սեգ ժայռերի վայրի, խոշոր բարձունքին

Վարդեր քաղեմ ու ճակատս պսակեմ:

4) Թող ոչ մի զոհ չպահանջվի ինձնից բացի,

Ուրիշ ոտքեր կախաղանին թող մոտ չգան...

 

|Ա25| Ո՞ր նախադասության մեջ ընդգծվածը վաղակատար դերբայ չէ.

 

1) Նա սիրում է երգել:

2) Ես արդեն ավարտել եմ դպրոցը:

3) Այդ հարցին ոչ ոք դեռ չի անդրադարձել:

4) Պիտի ասեմ, որ շատերը այդ մասին չեն լսել:

 

|Ա26| Ընդգծվածներից ո՞րը վերաբերական չէ.

 

1) Այդ խոսքերը, հարկավ, ես կհիշեմ:

2) Հաջորդ օրը մենք նույնպես մեկնեցինք քաղաքից դուրս:

3) Թերևս ըլլա գեղանի, Թե որ սիրեմ, չմեռնի...

4) Գուցե ժպտաս քո խոսքերով արծաթե...

 

|Ա27| Ո՞ր նախադասության մեջ է ընդգծվածը բացահայտիչ.

 

1) Որպես տաղանդավոր նվագավարի` Գրիգոր Գրիգորյանին շատ երկրներում են ճանաչում:

2) Նա շատերին էր ներկայացրել իր՝ բնագիտության ձեռնարկը:

3) Ներս մտավ մի երիտասարդ կին՝ աչքերի տարօրինակ փայլով, կտրուկ շարժումներով:

4) Ոչ մեկին չէին հետաքրքրում նրա զգացմունքները, գեղեցիկ ապագայի հույսերը:

 

|Ա28| Ո՞ր հոլովաձևը կամ կապային կառույցը պետք է տեղադրել նախադասության մեջ.

 

Ճամփորդը նստել էր մի քարի վրա և լայնասաղարթ ծառի . . . չէր զգում ամառվա տապը:

1) ստվերների մեջ

2) ստվերից

3) ստվերով

4) ստվերում

 

|Ա29| Ո՞ր նախադասության մեջ խնդրառության սխալ կա.

 

1) Լեռան լանջերին և ստորոտում սաղարթախիտ անտառներ են տարածվում, որոնք ընդմիջվում են ծաղկազարդ մարգագետիններով:

2) Սիրելի´ հովանավոր, մենք շատ երախտապարտ ենք Ձեզնից:

3) Մեր առաջ փռված էր ձյունով ծածկված անծայրածիր տափաստանը:

4) Ոչ մի ոտնահետք չէր մնացել վաղնջական կուսականությունը պահպանած անտառի արահետներին:

 

|Ա30| Ո՞ր նախադասության մեջ շարադասական սխալ կա.

 

1) Շինարարներն աներկբա հայտարարեցին, որ ցանկություն ունեն համագործակցելու մեզ հետ միայն:

2) Մյուս բոլոր դեպքերում կարող ես դու վարվել, ինչպես կամենաս:

3) Ես կարդացել էի բոլոր գրքերը՝ այդ մեկից բացի:

4) Գնացել է ոչ թե աշխատանքի, այլ մեկնել է հանգստի:

 

|Ա31| Ճիշտ նախադասություն ստանալու համար ո՞ր բառը պետք է տեղադրել նախադասության մեջ.

 

Մենք անհամբեր սպասում էինք, .............. բոլոր հյուրերը հավաքվեին:

1) մինչ

2) եթե

3) երբ

4) որ

 

|Ա32| Ո՞ր տարբերակում է բարդ ստորադասական նախադասությունը ճիշտ փոխակերպված պարզ նախադասության.

 

Զբոսաշրջիկները անպայման դադար էին առնում այդտեղ, եթե հեռվից էին գալիս:

1) Հեռվից եկող զբոսաշրջիկները անպայման դադար էին առնում այդտեղ:

2) Զբոսաշրջիկները հեռվից գալու դեպքում անպայման դադար էին առնում այդտեղ:

3) Զբոսաշրջիկները, հեռվից գալով, անպայման դադար էին առնում այդտեղ:

4) Զբոսաշրջիկները անպայման դադար էին առնում այդտեղ հեռվից գալիս:

 

|Ա33| Ո՞ր նախադասության մեջ միջակետ պիտի դրվի.

 

1) Դրախտի բույրերի մեջ Ադամը Լիլիթի բույրն էր զգում սոխակների երգերի մեջ լսում էր նրա ձայնը:

2) Ես ամեն ինչ նկատեցի կնոջ հուզմունքը ամուսնու բռնազբոսիկ անտարբերությունը երեխաների շփոթվածությունը:

3) Սենյակի կահույքը շատ խղճուկ էր մահճակալը կոտրված էր պահարանի դռները խազխզված էին աթոռներ չկային:

4) Ձմեռային մի երեկո մենք ծանոթացանք ես հաճախ եմ հիշում այդ ձմեռը և մտերմացանք, բայց մեր ընկերությունը երկար չտևեց:

 

|Ա34| Ո՞ր նախադասության մեջ հատկացուցչի վրա բութ պիտի դրվի.

 

1) Որքա~ն արհամարհանք կար այդ աղքատ օրիորդի զայրույթից շառագունած դեմքին:

2) Ոսկանը հանեց Ստեփանոսի արդեն խունացած նամակը և կարդաց նրա տագնապալի նախազգուշացումները:

3) Գյուղում օրեցօր ավելանում էր Անդրեասի թրծած կավից շինված տների թիվը:

4) Թավուտների միջից հազիվ նշմարվում էին Սամվելի նախահայրերի կառուցած եկեղեցու խաչապսակ գմբեթները:

 

|Ա35| Ո՞ր նախադասության մեջ կետադրական սխալ կա.

 

1) Զգույշ է միրհավը, և դժվար է միրհավին խփելը:

2) Ապարանքի մուտքի մոտ երևաց արարողապետը, ճաղատ գլխով տարեց մի մարդ:

3) Այդ քաղաքում նա չուներ ոչ մի ընկեր, ոչ մի բարեկամ:

4) Մթնել էր, և արդեն ցուրտ էր:

 

|Ա36| Եղիշե Չարենցի հետևյալ տողերում պատկերավորման-արտահայտչական ո՞ր միջոցն է գործածված.

 

Հազար վարդ կբացվի աշխարհի մեջը,

Հազար աչք կթացվի աշխարհի մեջը,

Հազար սիրտ կխոցվի աշխարհի մեջը...

1) համեմատություն

2) հակադրություն

3) հանգույց

4) հեգնանք

 

|Ա37| Նախադասությունները նշող թվերի ո՞ր դասավորությունն է համապատասխանում այդ նախադասությունների տրամաբանական և քերականական ճիշտ հաջորդականությանը.

 

1. Օդի ամեն շարժում դադարում է, տոթն է տիրում, իսկ թռչունները թաքնվում են բներում կամ տեղից տեղ թռչելով՝ անհանգիստ ճչում, երկնքում էլ հայտնվում են չարագուշակ, մթամած ամպեր:

2. Իր տարերքի մեջ է մտնում փոթորիկը, որի թեժ պահին տիրող աղմուկը նման է հրետանային հրաձգության դղրդյունի:

3. Հայտնի է, որ փոթորիկի մոտենալն զգացվում է նրա առաջին կատաղի պոռթկումից դեռ շատ առաջ:

4. Այնուհետև սև ու վիթխարի մի ամպ սարսափելի արագությամբ պատում է երկինքը, շեշտակի հարվածում են ոռնացող քամու առաջին պոռթկումները, որոտում է ամպրոպը, կայծակի շլացուցիչ նետերը ճեղքում են խավարը:

1) 3, 1, 4, 2

2) 1, 4, 2, 3

3) 1, 4, 3, 2

4) 3, 1, 2, 4

 

|Ա38| Ո՞ր հայերենով է շարադրված հետևյալ նախադասությունը.

 

«Ճանաչել զիմաստութիւն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ»:

1) արևելահայերեն

2) արևմտահայերեն

3) միջին հայերեն

4) գրաբար

 

|Ա39| Ո՞ր բանաստեղծական շարքում են ամփոփված Վահան Տերյանի հայրենասիրական բանաստեղծությունները.

 

1) «Մթնշաղի անուրջներ»

2) «Երկիր Նաիրի»

3) «Գիշեր և հուշեր»

4) «Ոսկի հեքիաթ»

 

|Ա40| Ո՞ր պատմիչի խոսքերն են.

 

«Չկա ստույգ պատմություն առանց ժամանակագրության»:

1) Ղազար Փարպեցի

2) Եղիշե

3) Ագաթանգեղոս

4) Մովսես Խորենացի

 

|Ա41| Ո՞ւմ միջոցով է հայ գրականություն մուտք գործել հանելուկը, մշակվել ու դարձել գրական նոր տեսակ.

 

1) Ներսես Շնորհալի

2) Խաչատուր Աբովյան

3) Նահապետ Քուչակ

4) Գրիգոր Նարեկացի

 

|Ա42| Սայաթ-Նովայի նշված բանաստեղծություններից ո՞րը սիրո երգ չէ.

 

1) «Թամամ աշխար պտուտ էկա»

2) «Աշխարումս ախ չիմ քաշի»

3) «Վունցոր վուր ղարիբ բլբուլն»

4) «Աշխարս մե փանջարա է»

 

|Ա43| Պետրոս Դուրյանի ո՞ր ստեղծագործությունից է հետևյալ հատվածը.

 

Է~հ, մնաք բարով, Աստվա´ծ և արև´,

Որ կը պըլպըլաք իմ հոգվույս վերև...

Աստղ մ’ալ ես կ’երթամ հավելուլ երկնից...

1) «Լճակ»

2) «Տրտունջք»

3) «Իմ մահը»

4) «Իմ ցավը»

 

|Ա44| Րաֆֆին «Սամվել» պատմավեպի ո՞ր գլխում է նկարագրում Սամվելի և նրա հոր՝ Վահան Մամիկոնյանի հանդիպումը.

 

1) «Արաքսի որոգայթները»

2) «Փակագծերի մեջ»

3) «Մեկը՝ արևելքում, մյուսը՝ արևմուտքում»

4) «Արարատյան դաշտի առավոտը»

 

|Ա45| Ո՞վ արևմտահայ հեղինակ չէ.

 

1) Մուրացան

2) Դանիել Վարուժան

3) Միսաք Մեծարենց

4) Գրիգոր Զոհրապ

 

|Ա46| Եղիշե Չարենցի ո՞ր ստեղծագործությունն է Վիլյամ Սարոյանը անվանել ««Հա´յր մեր»-ին նմանվող աղոթք մը».

 

1) «Վահագն»

2) «Գանգրահեր տղան»

3) «Էլի գարուն կգա, կբացվի վարդը…»

4) «Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բառն եմ սիրում…»

 

|Ա47| Ո՞վ է «Հուշարձան մայրիկիս» ժողովածուի հեղինակը.

 

1) Ավետիք Իսահակյան

2) Պարույր Սևակ

3) Համո Սահյան

4) Հովհաննես Շիրազ

 

|Ա48| Տողերի ո՞ր դասավորությունն է ճիշտ.

 

1. Ես ձուկ ու դու ջուր, հոգի´, առանց ջուր՝ ձուկըն մեռանի

2. Ես աչք ու դու լոյս, հոգի´, առանց լոյս՝ աչքըն խաւարի

3. Երբ զիս ի քենէ զատեն, քան զմեռնելն այլ ճար չի լինի

4. Երբ զձուկն ի ջըրէն հանեն ւ’ի այլ ջուր ձըգեն, նայ ապրի

(Նահապետ Քուչակ)

1) 2, 1, 3, 4

2) 4, 3, 2, 1

3) 2, 1, 4, 3

4) 4, 1, 3, 4

 

|Ա49| Տրված հատվածներից յուրաքանչյուրը ձախ կողմում նշված հեղինակներից որևէ մեկինն է. ո՞ր պատասխանն է ճիշտ.

 

ա. Պարույր Սևակ բ. Եղիշե Չարենց գ. Վահան Տերյան դ. Հովհաննես Շիրազ ե. Ավետիք Իսահակյան

1. Դու միակ բարի, դու միակ իմ սեր, դու միայն սո´ւրբ, սո´ւրբ, մայրակա´ն դու գիրկ... 2. Իմ մահվան օրը կիջնի լռություն, Ծանր կնստի քաղաքի վրա, Ինչպես ամպ մթին կամ հին տրտմություն Կամ լուր աղետի՝ թերթերում գրած: 3. Ցավը տվեց սարերին՝ սարերը չտարան... Ցավը տվեց մարդուն՝ Մարդը տարավ: 4. Ապրե~լ, ապրե~լ, այնպե~ս ապրել, Որ սուրբ հողըդ երբեք չզգա քո ավելորդ ծանրությունը, Որ դու ինքդ էլ երբեք չզգաս քո սեփական մանրությունը:

 

1) ա - 1, բ - 3, գ - 4, դ - 2

2) ա - 4, բ - 2, դ - 3, ե -1

3) ա - 3, բ - 1, գ - 2, դ - 4

4) ա - 4, բ - 2, գ - 3, ե - 1

 

|Ա50| Ո՞րը դրամատուրգիայի երեք հիմնական տեսակներից (ժանրերից) չէ.

 

1) կատակերգություն

2) դրամա

3) ողբերգություն

4) վիպերգ

 

Բ ՄԱԿԱՐԴԱԿ

 

|Բ1| Ո՞ր օրինակում է սխալ նշված տառի կամ տառակապակցության թվային արժեքը.

 

1) Ա - 1

2) Օ - 100

3) ԺԳ - 13

4) ԻԵ - 25

 

|Բ2| Ո՞ր բառում արմատի հնչյունափոխություն չկա.

 

1) համբուրել

2) սիգաճեմ

3) մշտավառ

4) երգչախումբ

 

|Բ3| Համարակալված բառերում բաց թողած տառերը պատասխանների ո՞ր շարքում են ճիշտ նշված.

 

Հա-շտապ(1) բացեց ձեռագրերի ժողոված-ի(2) վերջին էջը: Կարդաց. «Նորընծա արքան, իր աշխետ ձին հեծած, մի քանի հարյուր-կ(3) կտրի-ներով(4) ազատեց երկիրը սև թու-պերից(5) ու պ-տոր(6) հեղեղներից: Նա փրկեց ժողովրդին գեր-արությունից(7) ու հասավ մինչև Նինվ-ի(8) դարպասները»: Հազիվ էր ավարտել ընթերցումը, երբ միջանցքից ոտնաձայ-եր(9) լսվեցին: Նա գիր-(10) վեր կացավ տեղից և բացեց դուռը:

 

1) 1 - փ, 2 - ու, 3 - յա, 4 - ճ, 5 - խ, 6 - խ, 7 - եվ, 8 - եյ, 9 - ն, 10 - թ

2) 1 - պ, 2 - ույ, 3 - յա, 4 - չ, 5 - խ, 6 - ղ, 7 - և, 8 - ե, 9 - ն, 10 - գ

3) 1 - պ, 2 - ու, 3 - յա, 4 - ճ, 5 - խ, 6 - ղ, 7 - եվ, 8 - ե, 9 - ն, 10 - թ

4) 1 - պ, 2 - ու, 3 - ա, 4 - ճ, 5 - ղ, 6 - ղ, 7 - եվ, 8 - ե, 9 - նն, 10 - թ

 

|Բ4| Ո՞ր շարքում տողադարձի սխալ կա.

 

1) է-ջանշան, մի-ասին, ի-նը

2) վարձ-կան, նույն-իսկ, ովե-վէ

3) մշա-կույթ, հարց-ում, խընդ-րել

4) գոր-ծուն, ան-զգույշ, ողբ-երգ

 

|Բ5| Ո՞ր շարքում բառակապակցության իմաստի սխալ բացատրություն կա.

 

1) մեղուների խումբ - պարս, դանակի շեղբի սուր կողմը - սայր

2) գիտական ենթադրություն - վարկած, գինի մատուցող - պատրվակ

3) առյուծի ձագ - կորյուն, մետաղե պաշտպանիչ գլխարկ - սաղավարտ

4) փայտագործ վարպետ - ատաղձագործ, հատիկների կույտ - շեղջ

 

|Բ6| Ընդգծվածներից ո՞րն է մյուս երեքին համանուն.

 

1) Ես չեմ կարող այդ դժվար հարցին պատասխանել:

2) Ձեռնարկությունը կարիք ունի տաբատ կարող վարպետի:

3) Մեր գրասենյակի ամենից կարող և խելացի աշխատակիցը Գագիկն է:

4) - Կարող է պատահել, որ հենց այդպես էլ եղել է,- եզրակացրեց զրուցակիցս:

 

|Բ7| Տրված բառիմաստները համապատասխանում են աջ շարքի բառերից չորսին. ո՞ր շարքի բոլոր պատասխաններն են ճիշտ.

 

1. ճյուղերից հյուսված զամբյուղ 2. փայտամշակման գործիք 3. ստեղծագործության հատված 4. փոքր գավաթ

ա. ուրագ բ. գահույք գ. դրվագ դ. կողով ե. ըմպանակ

 

1) 1 - ա, 2 - դ, 3 - բ, 4 - գ

2) 1 - դ, 2 - ա, 3 - գ, 4 - ե

3) 1 - բ, 2 - ա, 3 - ե, 4 - դ

4) 1 - դ, 2 - ա, 3 - գ, 4 - բ

 

|Բ8| Ո՞ր բառի արմատներից մեկին կմիանա -ուն ածանցը և բառ կկազմի.

 

1) ենթամնա

2) երեսնական

3) միջանկյալ

4) եռագագաթ

 

|Բ9| Ո՞ր դեպքում է դարձվածքի իմաստը սխալ բացատրված.

 

1) անարգանքի սյունին գամել - խայտառակ անել

2) թևերի տակ առնել - աննկատ շահագործել

3) բարևը մոռանալ - խիստ շփոթվել

4) երկու ոտքը մի կոշիկի մեջ դնել - իր ասածը համառորեն պնդել

 

|Բ10| Ընդգծված դերբայական ձևերից ո՞րն է սխալ.

 

1) Ջուր կապելիս Լառ-Մարգարը ջրի հետ էլ գնում էր:

2) Ծրագիրը ներկայացնելուց անպայման կնշեք աշխատանքները կատարելու ժամկետները:

3) Տապալվող կաղնին ընկնելիս իր ճյուղերով կառչում է հարևան ծառերից:

4) Պարբերաբար վատ սնվելուց փոքրիկի մարմինը հյուծվել էր:

 

|Բ11| Ո՞ր նախադասության մեջ ս-ն ցուցական հոդ չէ.

 

1) Վերջին ժամանակներս նա հաճախ է այցելում քեզ:

2) Տեղիս բնակիչների մեծ մասը հայեր են:

3) Երկուսս էլ մասնակցեցինք մրցույթին:

4) Աշխարհումս ախ չիմ քաշի...

 

|Բ12| Ո՞ր նախադասության մեջ անկանոն բայ կա.

 

1) Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բառն եմ սիրում...

2) Ահով ահա կանչում եմ քեզ, Ցոլա´, ցնո´րք Նաիրի...

3) Եկան, երգեցին Մի հին իրիկուն գուսանները ծեր...

4) Ես մոլորվել եմ շատ անգամ, Դու ինձ ների´ր, իմ ժողովո´ւրդ...

 

|Բ13| Անցյալ կատարյալի նշված ձևերից ո՞ր շարքում սխալ չկա.

 

1) թռավ, խոսեցրեցի, եկան, զարկեցին

2) բերեցի, ասեցի, մտան, առան

3) նստացրին, հնչեց, մոռացան, չնվագեցին

4) կերան, եղավ, վազեցրին, դիպավ

 

|Բ14| Ո՞ր նախադասության մեջ շաղկապի սխալ կիրառություն կա.

 

1) Մի շարք երկրներում հարցում էին արել, որպեսզի իմանային, թե ինչ վարկանիշ ունի Միացյալ Նահանգների նախագահը։

2) Ազգային ժողովի մի քանի պատգամավոր այնպիսի առաջարկ ներկայացրին, որպեսզի այդ օրինագիծը վերադարձվի քննարկման ու լրամշակման:

3) Որպեսզի ծիրանի բարձր բերք ստացվի, անհրաժեշտ է ժամանակին կազմակերպել թե´ էտը, թե´ վնասատուների դեմ պայքարը:

4) Իսկ ծառատունկից հետո էլ անհրաժեշտ է ամբողջ տարածքը շրջափակել փշալարերով, որպեսզի խոտակեր կենդանիները չփչացնեն տունկերը:

 

|Բ15| Փակագծում տրված բառերի ո՞ր հերթականությունն է համապատասխանում նախադասության մեջ դրանց տեղադրման ճիշտ կարգին (տեղադրվելիք բառերը տրված են ուղիղ ձևերով).

 

Նա ………. ամենափոքրն էր, և իբրև ընտանիքի ……….՝ ծնողները նրան կարծես ավելի շատ էին սիրում ու ………. նրա որևէ ցանկության, նույնիսկ երես էին տալիս՝ դույզն-ինչ ………. հետևանքների մասին:

(1. կրտսեր, 2. ընդդիմանալ, 3. մտածել, 4. երեխա)

1) 1, 4, 3, 2

2) 4, 2, 1, 3

3) 1, 2, 3, 4

4) 4, 1, 2, 3

 

|Բ16| Ո՞ր նախադասության մեջ խնդրառության սխալ կա.

 

1) Վահրամը մեկ ամսում առաջ անցավ իր բոլոր դասընկերներին:

2) Տղան մի կերպ կառչեց քիվին, որ վայր չընկնի:

3) Դուք ո´չ մարդու արժանիքներն եք հաշվի առնում, ո´չ նրա վաստակը:

4) Հանձին պարոն Վարդանյանի՝ դպրոցը հիանալի տնօրեն ունի:

 

|Բ17| Ո՞ր նախադասությունն է կազմությամբ բարդ.

 

1) Երիտասարդը կանգնած էր օվկիանոսի ալիքներն ակոսող նավի տախտակամածին՝ մտքերի մեջ խորասուզված, շրջապատը լիովին մոռացած, հայացքը դեպի հեռուներն ուղղած:

2) Առանց որևէ բառ արտաբերելու՝ նա արագ-արագ հավաքում էր սենյակով մեկ թափթփված թղթերը՝ երբեմն-երբեմն մի հայացք գցելով պատից կախված հնաոճ ժամացույցին:

3) Խորհուրդ են տվել՝ տանը մնամ:

4) Արամը՝ հորաքրոջս որդին, նրան վաղուց է ճանաչում:

 

|Բ18| Ո՞ր դեպքում է երկրորդական (ստորադաս) նախադասությունը ենթակա.

 

1) Թվում էր, թե փրկության ոչ մի հույս չկա:

2) Այն այցելուները, որոնք բժշկին վաղուց էին ճանաչում, ամենևին չէին զարմացել:

3) Գրքերից միայն նրանք կվերցնես, որոնք քեզ պետք են գալու:

4) Բակում կանգնած էին մի խումբ ծերունիներ, որոնք հանգուցյալի մանկության ընկերներն էին:

 

|Բ19| Ո՞ր տարբերակը տեղադրելու դեպքում քերականորեն և տրամաբանորեն ճիշտ նախադասություն կստացվի.

 

Երբ լեռան հետևից ելնում է արևը, ____________________, որոնք շողշողում են ջինջ արցունքի նման:

1) ցրվում են երկնքում կուտակված գորշ թուխպերը

2) լեռներից գահավիժում են աղբյուրների պաղպաջուն ջրերը

3) հորիզոնում հետզհետե նշմարվում են նոր հերկած արտերը

4) տամկացած մամուռից պոկվում են անձրևի կաթիլներ

 

|Բ20| Ո՞ր տարբերակում է պարզ նախադասությունը ճիշտ փոխակերպված բարդ ստորադասական նախադասության.

 

Փողոցները հեղեղած մարդկանց բազմությունը ռազմաշունչ կոչեր էր վանկարկում:

1) Մարդկանց բազմությունը, որ հեղեղում էր փողոցները, ռազմաշունչ կոչեր էր վանկարկում:

2) Մարդկանց բազմությունը, որը հեղեղել էր փողոցները, ռազմաշունչ կոչեր էր վանկարկում:

3) Այն մարդկանց բազմությունը, որոնք հեղեղել էին փողոցները, ռազմաշունչ կոչեր էր վանկարկում:

4) Բազմությունը, որը փողոցները հեղեղած մարդիկ էին, ռազմաշունչ կոչեր էր վանկարկում:

 

|Բ21| Ուղղակի խոսքի փոխակերպման ո՞ր տարբերակն է ճիշտ.

 

-Երբ բոլորդ հավաքվեք, ինձ էլ կկանչեք, - հանձնարարեց թագուհին և ապա, դառնալով իշխաններին, ավելացրեց. - անշուշտ, վեհափառն էլ կօգնի մեզ իր խորհուրդներով:

1) Թագուհին հանձնարարեց և ապա, դառնալով իշխաններին ավելացրեց, որ երբ բոլորը հավաքվեն, իրեն էլ կանչեն. անշուշտ, վեհափառն էլ կօգնի իրենց իր խորհուրդներով:

2) Թագուհին հանձնարարեց, որ երբ բոլորը հավաքվեն, իրեն էլ կանչեն, և ապա, դառնալով իշխաններին, ավելացրեց, որ, անշուշտ, վեհափառն էլ կօգնի իրենց իր խորհուրդներով:

3) Թագուհին հանձնարարեց իշխաններին և ապա ավելացրեց, որ երբ բոլորը հավաքվեն, իրեն էլ կանչեն. անշուշտ, վեհափառն էլ կօգնի իրենց իր խորհուրդներով:

4) Թագուհին հանձնարարեց, որ երբ բոլորը հավաքվեն, իրեն էլ թող կանչեն, և ապա, դառնալով իշխաններին, ավելացրեց, որ, անշուշտ, վեհափառն էլ կօգնի նրանց իր խորհուրդներով:

 

|Բ22| Պատասխանների ո՞ր տարբերակի մեջ են ճիշտ նշված այն թվերը, որոնց տեղում նախադասության մեջ բութ պիտի լինի.

 

Ասում են (1) Մարկ Տվենը (2) ամերիկացի հանրաճանաչ գրողը հայտնի էր իր ցրվածությամբ: Մի անգամ (3) երբ ճամփորդում էր գնացքով նրա խցիկին է մոտենում հսկիչը (4) ստուգելու թե նա տոմս ունի: Ճանաչելով Մարկ Տվենին (5) հսկիչը անչափ ուրախանում է (6) նրան բախտ էր վիճակվել տեսնելու անվանի գրողին և նույնիսկ (7) խոսելու նրա հետ: Իսկ Տվենը արագ-արագ պրպտում է գրպանները: Ապարդյուն տոմսակը չկար ու չկար:

Պարոն խնդրում եմ (8) մի անհանգստացեք սիրալիր ժպիտով ասում է հսկիչը: Եթե չգտնեք էլ հոգ չէ:

Ոչ ինչ եք ասում առարկում է Տվենը (9) հուզված նյարդայնացած: Ես անպայման պիտի գտնեմ անիծված տոմսը այլապես ինչպես իմանամ (10) ուր եմ գնում:

1) 2, 4, 5, 8, 9, 10

2) 1, 2, 4, 6, 8, 9

3) 2, 4, 5, 6, 7, 8, 10

4) 1, 2, 4, 5, 10

 

|Բ23| Նախադասություններից քանիսո՞ւմ կետադրական սխալ կա.

 

1. Փրփրադեզ գետի մյուս ափին՝ գյուղի դիմաց ընկած սաղարթախիտ անտառի բացատում, բոցավառվում էր խարույկը։

2. Կրակը մեկ հանդարտվում էր, մեկ վեր սլանում, և միլիոնավոր կայծեր ցրվում էին ականակիր խավարի մեջ։

3. Ասես՝ հսկա մի աստղ էր թպրտում հինավուրց կաղամախիների, թխկիների և բոխիների արանքում։

4. Խարույկի վրա կախած կաթսայի մեջ եռում էր ջուրը՝ թշշալով թափվում կրակի վրա։

5. Երկու հնձվոր երեկոյան սառնությունից պաշտպանվելու համար թիկնել էին խոտի խրձերին։

6. Հռիփսիմեն երբեմն մասրենու ձողով խառնում էր կաթսան, մի կարտոֆիլ հանում, մատներով սեղմում ու տեսնելով, որ կիսաեփ է՝ մեջը գցում։

1) մեկում

2) երկուսում

3) երեքում

4) չորսում

 

|Բ24| Պատկերավորման-արտահայտչական ո՞ր միջոցը գործածված չէ.

 

- Աշխարհն էլ ասես մի հեքիաթ լինի՝ անսկիզբ, անվերջ, հրաշք դյութական:

(Ա. Իսահակյան)

1) համեմատություն

2) մակդիր

3) աստիճանավորում

4) շրջադասություն

 

|Բ25| Նշված հատկանիշներից ո՞րը բնորոշ չէ վարչական (պաշտոնական) ոճին.

 

1) կաղապարային բառակապակցությունների գործածություն

2) կանոնակարգված շարադասություն

3) հուզականություն և խոսողի անձնական վերաբերմունքի դրսևորում

4) հանդիսավորություն և դերբայական դարձվածների հաճախակի գործածություն

 

|Բ26| Պարբերությունները նշող թվերի ո՞ր դասավորությունն է համապատասխանում շարադրանքի (տեքստի) քերականական և տրամաբանական ճիշտ կառուցվածքին.

 

1. Բոլորին լավ ծանոթ են, օրինակ, այսպես կոչված՝ աստղաթափերը, որ առաջացնում են ասուպները: Սովորական ասուպների զանգվածը չի անցնում գրամի տասնորդական մասերից, իսկ նրանց միջին արագությունը Երկրի նկատմամբ 40 կմ/վ է:

2. Երկնաքարերի անկման տեղում գոյանում են խառնարաններ, որոնց ձևերն ու չափերը կախված են երկնաքարերի հատկություններից: Ամենամեծ խառնարանը համարվում է ԱՄՆ-ի Արիզոնա նահանգի Բարինջեր խառնարանը: Նրա տրամագիծը համարյա մեկուկես կիլոմետր է, իսկ խորությունը՝ 180 մետր:

3. Սովորաբար ասուպները քայքայվում և այրվում են օդում: Բայց նրանց մի մասը հասնում է Երկրի մակերևույթին: Խոշոր ասուպների այդպիսի չայրված մնացորդները կոչվում են երկնաքարեր: Տարեկան Երկրի մակերևույթին են հասնում 200 տոննա ընդհանուր զանգվածով միլիոնավոր երկնաքարեր:

4. Կարո՞ղ է պատահել, որ Երկրի և այլ տիեզերական մարմնի ճանապարհները հատվեն, և բախում տեղի ունենա: Այդպիսի երևույթներ լինում են, այն էլ բավականին հաճախ:

1) 4, 3, 2, 1

2) 2, 1, 4, 3

3) 1, 4, 3, 2

4) 4, 1, 3, 2

 

|Բ27| Ո՞ր նախադասությունը իմաստով չի հակասում տրված նախադասությանը.

 

Երկու լեռնաշղթաների արանքում՝ նեղ հովտի վրա, որի մեջտեղով գլորվում է լեռնային կապույտ գետը, ընկած է այն փոքրիկ քաղաքը, դեպի ուր ուխտի օրերին լեռնային կածաններով և դժվար արահետներով գնում էին մարդկանց և ձիերի անընդմեջ շարքերը:

1) Մարդկանց և ձիերի անընդմեջ շարքերը դանդաղ գնում էին նեղ հովտում հոսող գետի ափին գտնվող քաղաքից հեռու:

2) Քաղաքը փռվել էր մի ընդարձակ հովտի վրա, որտեղ հավաքվել էր մարդկանց մեծ բազմություն:

3) Մարդկանց անընդմեջ շարքերը գնում էին դեպի երկու լեռնաշղթաների արանքում՝ նեղ հովտի վրա գտնվող փոքրիկ քաղաքի նշանավոր ուխտատեղին:

4) Ժամանակ առ ժամանակ մարդիկ և ձիեր էին երևում երկու լեռնաշղթաների արանքում՝ նեղ հովտի վրա գտնվող քաղաքը տանող ճանապարհի վրա:

 

|Բ28| Նշված գաղափարներից ո՞րը գեղարվեստական մարմնավորում չի ստացել Ա. Բակունցի «Ալպիական մանուշակ» պատմվածքում.

 

1) կյանքի բանաստեղծական ընկալում

2) կյանքի հոգսերի մեջ կորած և շրջապատի կողմից անտեսված գեղեցկություն

3) մթնաձորյան բնորոշ իրականություն

4) կորսված հայրենիքի ողբերգություն

 

|Բ29| Ո՞ր պնդումը ճիշտ չէ Հ. Թումանյանի «Անուշ» պոեմի գաղափարական և գեղարվեստական հատկանիշների վերաբերյալ.

 

1) Սիրո ողբերգության պատկերումով ցույց է տվել մարդկային հոգու դրաման, ներքին գեղեցկությունն ու վեհությունը:

2) Պատկերել է այնպիսի երևույթներ, որոնք ներքին բովանդակությամբ ուղղված են նահապետական աղետավոր բարքերի դեմ:

3) Բազմամարդ տեսարաններում ստեղծել է նահապետական գյուղաշխարհի կյանքի ու կենցաղի, մարդկային հարաբերությունների գեղարվեստական ամբողջական պատկերը:

4) Արտահայտել է ազնիվ գործի ու հայրենասիրության գաղափարը տիպական կերպարների և բնորոշ պատկերների միջոցով:

 

|Բ30| Թվերի ո՞ր դասավորությունն է ճիշտ արտացոլում միջնադարի նշված հեղինակների ժամանակագրական հաջորդականությունը.

 

1. Ներսես Շնորհալի

2. Գրիգոր Նարեկացի

3. Նահապետ Քուչակ

4. Ֆրիկ

5. Սայաթ-Նովա

1) 2, 4, 5, 1, 3

2) 2, 1, 4, 3, 5

3) 1, 2, 3, 4, 5

4) 2, 1, 4, 5, 3

 

Քննության տևողությունը` 3 ժամ

 

ԱՆԳԼԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՑՈՒՑՈՒՄՆԵՐ

 

Անգլերենի պետական ավարտական և միասնական քննությունն իրականացվում է գրավոր քննության միջոցով, որը նպատակամիտված է ստուգելու`

■ գրավոր խոսքի ընկալունակությունը,

■ կապակցված տեքստի բովանդակությունը հասկանալու կարողությունը,

■ ձևաբանական գիտելիքները,

■ բառագիտական գիտելիքները,

■ ուղղակի և անուղղակի խոսքի կազմությունը,

■ հարցական նախադասությունների տիպերը և դրանց շարադասության կանոնների իմացությունը,

■ շարահյուսական գիտելիքները:

Անգլերենի պետական ավարտական և միասնական քննության թեստի առաջադրանքների կատարման համար նախատեսվում է գիտելիքների հետևյալ ծավալը:

 

Բառակազմություն

 

Ածանցում և բառաբարդում, անգլերենի առավել տարածված գոյականակերտ, ածականակերտ, թվականակերտ, մակբայակերտ, բայական վերջածանցներ և նախածանցներ:

 

Ձեվաբանություն

 

Գոյական անուն. թիվ, հոլով:

Հոդ. անորոշ, որոշյալ, զրո հոդ:

Ածական անուն. ածականի համեմատության աստիճաններ, կազմության առանձնահատկություններ, համեմատական կառուցվածքներ:

Թվական անուն. քանակական և դասական թվականներ:

Դերանուն. անձնական, ստացական, ցուցական, անորոշ, որոշյալ, ժխտական, հարցական, հարաբերական, անդրադարձ, փոխադարձ:

Բայ. բայի հիմնական ձևերը, կանոնավոր և անկանոն բայեր, անցողական և անանցողական բայեր, լիիմաստ բայեր, օժանդակ բայեր և բայ-հանգույց:

Բայի ժամանակներ (Present, Past, Future, Future in the Past) և ժամանակային խմբեր (Indefinite, Continuous, Perfect, Perfect Continuous): Ժամանակների համաձայնեցում:

Բայի եղանակ (Indicative, Imperative, Subjunctive), բայի սեռ (the Active Voice, the Passive Voice).

Բայի անդեմ ձևերը (Infinitive, Gerund, Participle I, Participle II):

Եղանակավորող բայեր. իմաստներն ու գործածությունը (can/could, may/might, must, ինչպես նաև need, to be able to, to have to, to be to, should, need, ought to):

Մակբայ. մակբայի տեսակներ, համեմատության աստիճաններ, կազմության առանձնահատկություններ:

Նախդիր. նախդիրների գործածությունն ըստ իմաստի:

Շաղկապ. համադասական և ստորադասական շաղկապներ:

 

Շարահյուսություն

 

Նախադասության տիպերն ըստ կազմության. պարզ (համառոտ և ընդարձակ) նախադասություններ, բարդ (համադասական և ստորադասական) նախադասություններ, գլխավոր և երկրորդական նախադասություններ, երկրորդական նախադասության տիպեր: Նախադասությունների դասակարգումն ըստ նպատակի (պատմողական, հարցական, ժխտական) և դրանց շարադասությունը: Նախադասության գլխավոր և երկրորդական անդամներ: Անդեմ նախադասություններ: Հարցական նախադասությունների տիպերը (General, Special, Alternative, Disjunctive): Ենթակայի և ստորոգյալի համաձայնեցում:

Ուղղակի և անուղղակի խոսք, կազմության առանձնահատկություններ:

 

Գրականություն

 

III-X դասարանների համար ԿԳՆ-ի կողմից երաշխավորված դասագրքերը

Թեստերի առաջադրանքները կազմված են ըստ ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կողմից երաշխավորված դասագրքերի և գործող ծրագրերի:

Քննական թեստը պարունակում է ընտրովի պատասխաններով և համապատասխանեցում պահանջող առաջադրանքներ: Առաջադրանքներից յուրաքանչյուրի համար տրված է պատասխանի 4-ական տարբերակ: Պատասխանի տրված տարբերակներից միայն մեկն է ճիշտ:

 

Test

 

Level A

 

|A1| Կարդացեք տեքստը և պատասխանեք հարցերին` ընտրելով ճիշտ տարբերակը:

 

Read the text and answer the questions choosing the right answer.

 

Line number

1 Tom behaved so badly the whole week that Aunt Polly decided to punish him. On

2 Saturday when all the boys were free and could play and run about in the street, Tom had to

3 whitewash the fence. He began his work almost in tears but soon he thought of a plan. He

4 pretended that it was a great pleasure to whitewash the fence and the boys asked him to let

5 them work instead of him for a while. So the boys not only did all the work, but also had to

6 give him many of their treasures. He received many marbles, a new paper kite, a piece of blue

7 glass, an old key, a piece of chalk, a piece of thick rope and many other things.

8 Besides, the whole fence was white and nice.

9 Tom put away his treasures and went into the house to speak to Aunt Polly.

10 “Can I go and play now, Aunt?” he said.

11 “What! So soon? How much did you do?”

12 “All of it, Aunt.”

1. Tom had to whitewash the fence because

a) Aunt Polly had behaved badly

b) he didn’t want to play and run in the street

c) he punished Aunt Polly

d) Aunt Polly was angry with him

2. Among the treasures that Tom’s friends gave him were

a) many marbles, a paper kite and a fence

b) a piece of chalk, pleasure and an old key

c) an old key, a piece of rope and many marbles

d) a plan, a piece of blue glass and an old key

3. According to the text

a) Tom really enjoyed whitewashing the fence

b) Tom did the whole work instead of his friends

c) Tom’s friends whitewashed most of the fence

d) Tom did the whole work in tears, all alone

4. The word receive in line 6 means

a) send

b) get

c) keep

d) bring

5. Before Tom went to speak to Aunt Polly, he

a) threw his treasures away

b) kept his treasures in a safe place

c) asked his friends to be careful with his treasures

d) gave his treasures to Aunt Polly

 

|A2| Գտեք, թե որ պարբերությունը որ ոլորտին է վերաբերում:

 

Match each paragraph with one of the provided spheres.

 

1. The kiwi lives only in New Zealand. It is a very strange bird because it cannot fly. The kiwi is the same size as a chicken. It has no wings or tail. It does not have any feathers like other birds. It sleeps during the day because the sunlight hurts its eyes.

a) Plants b) Environment c) Geography d) Animals and Birds

2. Oranges are sweet and juicy. They are in sections, so it is easy to eat them. The orange tree probably came from China. It is beautiful and has a lot of green leaves and small white flowers.

a) Geography b) History c) Plants d) Environment

3. A person who "sings the blues"feels sad. Blues express sad feelings, sometimes in a funny way. People played blues first with only one or two instruments, for example, a guitar and a piano. Sometimes they sang without any instruments.

a) People b) Music c) Humour d) Instruments

4. The Indian Ocean is the third-largest ocean in the world. More than one-fifth of all the world’s water supply is in the Indian Ocean. It touches four different continents. There are several important islands in the Indian Ocean.

a) Plants b) Weather c) Geography d) Tourism

5. A tornado is one of the most dangerous of all the storms that we have on the earth. It is a long cloud, which comes down from the sky. The tornado can reach a speed of more than nine hundred kilometers an hour.

a) Astronomy b) Weather c) Geology d) Physics

 

|A3| Ընտրեք ճիշտ բայաձևը:

 

Choose the right verb form.

 

Next month I am visiting my friend who (1) _____ in Brazil. The flight from London (2)_____ about fifteen hours and I (3) _____ on a plane before. I (4) _____ quite nervous about the journey but my friend keeps telling me that there is nothing to worry about.

1. a) lived b) lives c) has lived d) will live

2. a) takes b) is taking c) took d) has taken

3. a) had never been b) was never c) will never be d) have never been

4. a) was feeling b) felt c) feel d) had felt

Jane and Paul (5) _____ in the next room at the moment. It seems that Paul (6) _____ in late last night after he (7) _____ Jane that he would be home in time for dinner. By the time he got home, Jane (8) _____ the dinner to the dog!

5. a) have been arguing b) are arguing c) argue d) will argue

6. a) came b) had come c) would come d) has come

7. a) promises b) was promising c) had promised d) has promised

8. a) will give b) has given c) gave d) had given

A valuable oil painting (9) _____ in the attic of Mr. Gibbon’s house in Rochester. The work (10)_____ by a famous animal artist, George Stubbs.

9. a) has been discovered b) discovered c) had been discovered d) was discovering

10. a) painted b) was painted c) had painted d) was being painted

 

|A4| Ընտրեք նախադասության բովանդակությանը համապատասխանող տարբերակը:

 

Choose the appropriate option.

 

1. “Are you sure you don’t want to go to the movies tonight?”

“I can’t. I have ____.”

a) too many homework b) too much hometasks c) a lot of homeworks d) too much homework

2. “How much money did you spend?”

“As much as there _____.”

a) was b) had c) is d) were

3. “Did you hear about the concert in the City Hall?”

“There _____ a lot of news about it on TV last night.”

a) was b) had c) is d) were

4. “John’s grades are really bad.”

ե Yes, but Tim’s are _____.”

a) worse b) worst c) so worse d) much worst

5. “What do you think of him?”

“Well, he has the same views _____ his father.

a) like b) as c) unlike d) than

6. “It is important for all of you to have confidence in your abilities".”

“I agree. You all need to believe in _____.”

a) themselves b) yourself c) yourselves d) ourselves

7. “What’s the matter? Why are you mad, Katherine?”

“That traffic jam ______ be late.”

a) caused us b) made us c) had us to d) forced us

8. “The easier the exam, ______ your marks will be.”

“Really? Why didn’t I think of it!”

a) much higher b) higher c) the highest d) the higher

9. “These new trains are fantastic!”

“They move _____ .”

a) so quick b) such quick c) so quickly d) so much quick

10. _____in restaurants as often as the Browns do is very expensive.

a) Being eaten b) Having eaten c) Having been eating d) Eating

 

|A5| Ընտրեք համատեքստին համապատասխանող ձևը:

 

Fill in the blanks with the best choice.

 

On his way to school (1)______ Monday Tom met Huckleberry Finn. As always,

Huckleberry’s clothes were old and dirty. All the mothers of (2)______ town hated him because all their children admired him and wished to be like him. He (3)______ go anywhere he liked. He didn’t have to go to (4)______ school. He could go fishing or swimming when and where he wanted. He never (5)______ to wash or put (6)______clean clothes.

1. a) at b) on c) in d) to

2. a) —- b) an c) the d) a

3. a) had to b) should c) could d) was able

4. a) the b) —- c) an d) a

5. a) had b) must c) need d) should

6. a) up b) out c) in d) on

 

|A6| Ընտրեք համատեքստին համապատասխանող խոսքիմասային ձևը:

 

Fill in the blanks with the word form that best fits each space.

 

Running

In ancient Greece running had a special importance at the opening event of the Olympics and was part of all public games. (1)______runners were greatly respected and received the (2)_______rewards. Running is a natural (3)______, and like the marathon and some other events, requires very special (4)______. Running is also a (5)_____ part of many other sports like football and tennis.

1. a) success b) successfully c) succeed d) successful

2. a) high b) highly c) highest d) height

3. a) active b) activity c) activate d) actively

4. a) prepare b) preparatory c) preparation d) unprepared

5. a) centre b) centralize c) central d) centrally

 

|A7| Նշեք թե ուղղակի խոսքի փոխակերպման որ տարբերակն է ճիշտ:

 

Which of the options provided is the best choice for reported speech?

 

1. “Why didn’t you tell me about the party?” he asked me.

a) He asked me why didn’t I tell him about the party.

b) He asked me if I had told him about the party.

c) He asked me why I hadn’t told him about the party.

d) He asked me why hadn’t I told him about the party.

2. The lecturer said: “The class starts at nine sharp. Latecomers will not be allowed to enter the hall”

a) The lecturer said the class starts at nine sharp and latecomers will not be allowed to enter the hall.

b) The lecturer said that the class starts at nine sharp and latecomers would not be allowed to enter the hall.

c) The lecturer told that the class started at nine sharp and added that latecomers would not be allowed to enter the hall.

d) The lecturer said that the class started at nine sharp and that latecomers would not be allowed to enter the hall.

3. “I have finished writing the test,” the student said.

a) The student said he had finished writing the test.

b) The student said he has finished writing the test.

c) The student told he had finished writing the test.

d) The student told he finished writing the test.

4. “Peter, when are you taking your holiday this year?” the manager asked.

a) The manager asked when was Peter taking his holiday that year.

b) The manager asked if Peter was going to take his holiday that year.

c) The manager asked when Peter was taking his holiday that year.

d) The manager asked when Peter had been taking his holiday that year.

5. “What! So soon? How much did you paint?” asked Aunt Polly.

a) Aunt Polly was surprised and wanted to know if he had painted much.

b) Aunt Polly asked when he had managed to paint.

c) Aunt Polly was surprised and wanted to know how much he had painted.

d) Aunt Polly was surprised and wanted to know how much had he painted.

 

|A8| Նշեք թե հետևյալ հարցերից որոնք են քերականորեն ճիշտ:

 

Which of the following questions are grammatically correct?

 

1. Which is the best question for the following sentence?

Yes. It was the most tiring flight I have ever had.

a) Was the flight tiring?

b) How was the flight?

c) Was the flight tiring or pleasant?

d) Why was the flight tiring?

2. Which is the best question for the underlined part of the sentence?

Tom can speak German very well because he studied it for six years.

a) Since when can Tom speak German?

b) Why can Tom speak German very well?

c) When can Tom speak German very well?

d) How long can Tom speak German very well?

3. Which is the best ending for the following question?

“You have to consider all the details, ______________?”

a) have you

b) haven’t you

c) don’t you

d) won’t you

4. Which of the following questions is correctly formulated?

a) Do you know what Tom said during the meeting?

b) Do you know what did Tom say during the meeting?

c) Do you know during the meeting what did Tom say?

d) Do you know during the meeting what Tom said?

 

Level B

 

|B1| Կարդացեք տեքստը և պատասխանեք հարցերին` ընտրելով ճիշտ տարբերակը:

 

Read the text and answer the questions choosing the right answer.

 

Line number

1 For thousands of years, man has enjoyed the delicious taste of apples. Apples, which are about

2 85 percent water, grow almost everywhere in the world except the hottest and coldest areas. The

3 leading countries in apple production are the former Soviet republics, the United States and

4 France.

5 There are thousands of varieties of apples, but a very few make up the majority of those grown

6 for sale. The three most common varieties grown in the United States are Delicious, Golden

7 Delicious, and McIntosh.

8 Apples vary in colour, size and taste. The colour of the skin may be red, green, or yellow. They

9 ary somewhat in size, with Delicious apples being among the largest. The flavour may be sweet

10 or sour. In general, sweet apples are eaten fresh while tart apples are used to make applesauce

11 and vinegar.

12 Apple trees may grow as tall as twelve metres. They do best in areas that have very cold winters.

13 Although the tree does not give any fruit during the winter, this cold period is useful for the tree.

1. The author suggests that people like apples because they

a) taste good

b) are around 85 percent water

c) have many varieties

d) grow in many areas

2. We may conclude from paragraph 1 (lines 1-4) that in the former Soviet republics, the US, and France

a) more apples are grown than in other countries

b) fewer apples are grown than in other countries

c) apple production is the same as in other countries

d) apple production is not developed

3. Most apples grown for sale

a) come from many apple varieties

b) come from several apple varieties

c) are sweet in taste

d) are of the same color

4. In general, apples have the same

a) percentage of water

b) colour

c) size

d) taste

5. We may conclude that McIntosh apples are

a) smaller than Delicious apples

b) sweeter than Golden Delicious apples

c) cheaper than most other kinds of apples

d) grown only in the United States

6. The main idea of paragraph 3 (lines 8-11) is

a) Delicious apples are the largest of all apples

b) apples have different colour, size and flavour

c) the color, size and flavour of apples are similar

d) vinegar is made from only sour apples

7. The word somewhat in line 9 means

a) some things

b) more or less

c) a lot

d) not at all

8. The word sour in line 10 means

a) fresh

b) delicious

c) not sweet

d) not wanted

9. The word they in line 12 stands for

a) metres

b) apple trees

c) cold winters

d) areas

10. Which of the following sentences does NOT reflect the idea of the following sentence from the text:

Apple trees do best in areas that have very cold winters.

a) Apple trees grow better in the parts of the world that are cold.

b) Very cold winters make apple trees grow better.

c) Cold winter areas are useful for apple trees.

d) Very cold winters can be harmful for apple trees.

 

|B2| Տեքստում բաց են թողնված a, b, c, d պարբերությունները: Գտեք, թե որ պարբերությունը տեքստի որ հատվածին է վերաբերում:

 

Fit paragraphs a, b, c, d into the numbered gaps of the following text.

 

a) One expert explains that it is very difficult not to use fast food because people are too busy to cook and eat proper meals. As a result, they turn down traditional food and go for fast food instead.

b) Hamburgers, chocolate bars and hot dogs fall into this category. Pizzas are also included as they contain a lot of fat.

c) Doctors say that twenty minutes’ exercise three times a week is all that is necessary.

d) Exercise plays an important part in keeping the body healthy. If you exercise regularly, you may avoid many illnesses, even if you use fast food from time to time.

In today’s fast-moving world more and more people prefer fast food. In fact, it seems that you simply can’t get away from it. One British hotel group recently has announced that its guests are able to order fast food through room service. So what is fast food?

1

 

One negative effect of fast food is that you are likely to gain weight This is especially true because you eat more as fast food is lower in calories than traditional food. The best advice, then, for those who cannot live without their hamburgers or chocolate bars, is to limit the amount of fast food they eat. But is it possible to do?

2

 

Fast food has become popular even among the French, who may no longer have their traditionally nice figures. The new unhealthy way of life is widely accepted, even though people nowadays know a lot about the importance of exercise and a healthy diet.

3

 

In addition, you may feel fresh and have nice, healthy skin. What is more, you don’t have to exercise much to have good results.

4

 

The sad point is, that many people seem to forget the simple truth about the use of exercise. If people had time to exercise and improve their eating habits, they would probably deal better with these stressful lifestyles.

 

|B3| Համապատասխանեցրեք նախադասության երկու մասերը:

 

Match the beginning and the end of the given sentences.

 

1. Public transportation services will soon be inadequate	a) is a fact that cannot remain unnoticed.
2. The government supports the  construction of nuclear power plants 3. Scientists may one day discover many alternative energy sources.	b) if the population of the city continues to grow at the present rate. c) because they are cheaper than
4. That the government is trying to find solutions	d) how to predict earthquakes accurately.

 

|B4| Ընտրեք նախադասության բովանդակությանը համապատասխանող տարբերակը:

 

Choose the right completion.

 

1. The bread was old, ______ Martha ate it anyway.

a) since b) besides c) but d) as

2. Oscar won’t pass his mathematics course ______ he gets a tutor.

a) because b) besides c) unless d) whereas

3. Carol showed up for the meeting ______ I asked her not to be there.

a) even though b) despite c) provided that d) because of

4. George failed his driving test for the third time ______ his many hours of practice.

a) whereas b) due to c) because d) despite

5. Most 15^th century Europeans believed that the world was flat and that a ship could sail off the end of the earth. _____, many sailors of the time refused to sail with explorers into unknown waters.

a) Due to the fact that b) Though c) Therefore d) Because

 

|B5| Գտեք ավելորդ բառը:

 

Find the odd word.

 

1. John must have been gone downtown by train as his car was in the garage.

a) must b) been c) gone d) the

2. The pictures they were donated to the gallery by the Queen.

a) they b) were c) to d) by

3. Passing by a driver’s test is a necessary requirement for all people wishing to drive a car.

a) by b) a c) all d) to

4. One of the most expensive private homes is in the country belongs to a blues and jazz singer.

a) most b) is c) the d) a

5. Don’t forget to ring the dentist, will you not?

a) to b) the c) will d) not

6. She performed so well that she had won an Oscar.

a) so b) that c) had d) an

7. Banks usually give a four-year loan to an employed customers who wish to buy a car.

a) a b) an c) who d) to

 

Քննության տևողությունը` 2.5 ժամ

 

ՖՐԱՆՍԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

ԲԱՌԱԿԱԶՄՈՒԹՅՈՒՆ: Ընդհանուր տեղեկություն բառակազմական հիմնական միջոցների՝ բառածանցման և բառաբարդման մասին:

Ամենագործածական նախածանցների՝ re-, im-, in-, sur-, dé- և վերջածանցների -age, -é, -erie, -et, -ier, -ment, -esse, -eur, -teur, -ique, -ième, -tion, -ien, -al, -té իմացություն և օգտագործում:

ՇԱՐԱՀՅՈՒՍՈՒԹՅՈՒՆ: Պարզ նախադասություն (բայական և անվանական ստորոգյալով), être բայը որպես հանգույց, շրջադասումով կամ est-ce que -ով կազմված հարցական նախադասություններ, ժխտական նախադասություններ և դրանց կազմությունը, հարցական բառերով կազմված նախադասություններ: Բարդ ստորադասական (տեղի, ժամանակի, պատճառի, պայմանի և որոշիչ երկրորդականով) և բարդ համադասական նախադասություններ: Ուղղակի և անուղղակի խոսք:

ՁԵՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ:

ԳՈՅԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ: Սեռը, թիվը:

ՀՈԴ (արտիկլ):

Որոշիչ անորոշ հոդերի գործածությունը: Du, des, au, aux միաձույլ ձևերի գործածությունը Du, de la, de l’ մասնական հոդերի գործածությունը: Հոդի բացակայության դեպքերը:

ԱԾԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ: Որակական ածականների սեռը, թիվը և համեմատության աստիճանները: Ցուցական, ստացական և անորոշ դերանվանական ածականներ:

ԹՎԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ: Քանակական թվականներ: Դասական թվականների կազմությունը:

ԴԵՐԱՆՈՒՆ: Բայակից (ոչ ինքնուրույն) և ինքնուրույն անձնական դերանունների գործածությունը որպես ենթակա և լրացում: Ցուցական, հարաբերական և անորոշ դերանուններ: En, y դերանունների գործածությունը:

ԲԱՅ: I, II, III խմբերի բայերի Présent de l’indicatif, Imparfait, Passé composé, Plus-que-parfait, Futur simple, Passé simple, Futur immédiat, Passé immédiat ժամանակների, ինչպես նաև Conditionnel présent-ի, Subjonctif présent-ի, Impératif-ի գործածությունը: Դերանվանական բայերի գործածումը հիշյալ ժամանակաձևերով: Կրավորական սեռ (voix ou forme passive): Բայի անդեմ ձևերը՝ Infinitif, participe présent, participe passé, gérondif:

ՄԱԿԲԱՅ: Մակբայների տեսակները: Ձևի մակբայների համեմատության աստիճանները: En-ի, y-ի գործածությունը մակբայաբար:

ՆԱԽԴԻՐ: Ամենագործածական à, de, en, dans, par, pour, contre, entre, parmi, sur, sous, avec, sans, avant, après, devant, derrière, depuis, vers, chez նախդիրները:

 

Բուհ ընդունվողը պետք է կարողանա տեքստի մեջ ճանաչել և հասկանալ ինֆինիտիվով, c’est… qui, c’est… que ուժգնացնող և ne… que սահմանափակող մասնիկների կառույցները:

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

III-X դասարանների համար ԿԳՆ-ի կողմից երաշխավորված դասագրքեր

 

Test

 

Niveau A

 

|A1| Կարդացե´ք տեքստը և նշե´ք յուրաքանչյուր հարցի ճիշտ պատասխանը:

 

Lisez le texte et cochez la bonne réponse de chaque question.

 

Antoine vient de s’endormir après une journée fatigante. Sa femme, qui dort à côté de lui le réveille et lui dit:

-Le téléphone sonne, en bas. A cette heure-ci, c’est certainement pour toi. Va voir ce que c’est.

Ceci dit, elle s’allonge et se rendort. Cependant le malheureux Antoine saute du lit et descend lentement l’escalier.

Un moment après, il remonte et va taper (խփել) sur l’épaule de sa femme.

- Qu’est-ce que c’est? s’écrie-t-elle.

Il explique:

- Tu sais, le téléphone, ce n’était pas pour moi.

Elle, mécontente, met ses pantoufles (հողաթափերը), sa robe de chambre et se dirige vers la porte.

Lorsqu’elle l’ouvre, Antoine ajoute:

- C’était un faux numéro.

1. Qui dort?

      a) Antoine.

      b) Sa femme.

      c) Tous les deux.

      d) Personne ne dort.

2. Pourquoi la femme réveille son mari?

      a) … parce qu’elle veut un verre d’eau.

      b) … parce qu’elle ne veut pas se déranger pour aller voir.

      c) … parce que son mari peut descendre l’escalier plus vite qu’elle.

      d) … parce qu’elle sait que son mari ne dort pas.

3. Pourquoi Antoine va taper sur l’épaule de sa femme?

      a) … pour lui dire que le téléphone, ce n’était pas pour lui.

      b) … pour lui dire que le téléphone c’était pour elle.

      c) … pour lui dire qui leur téléphonait.

      d) … pour lui dire que c’était un faux numéro.

4. Que fait la femme?

      a) Elle reste dans son lit.

      b) Elle ne sait que faire.

      c) Elle se prépare à descendre.

      d) Elle ne trouve pas ses pantoufles.

5. Est-ce que la femme parle au téléphone?

      a) Oui.

      b) Non.

      c) Elle fait semblant de parler.

      d) On ne sait pas.

 

|A2| Գտե´ք, թե տեքստերից յուրաքանչյուրը որ բնագավառին է վերաբերում:

 

Trouvez le domaine de chacun des textes.

 

1. Tous les week-ends je fais de la marche à pied. Mais, pour mon anniversaire on m’a offert une super raquette. Alors, le mois prochain, je vais m’inscrire à un club de tennis.

      a) sport

      b) nature

      c) météo

      d) musique

2. De jeunes chanteurs, inconnus du grand public mais pleins de talent, donneront un concert sur la grande terrasse de l’Opéra.

      a) politique

      b) repas

      c) musique

      d) économie

3. La délégation a rencontré diverses personnalités du Gouvernement arménien; le Premier ministre, le ministre de l’Industrie, le ministre des Affaires étrangères et d’autres.

      a) mode

      b) politique

      c) économie

      d) sport

4. Moi, j’adore les fleurs et les animaux. Mais je n’ai pas d’animaux. C’est trop petit chez moi. Tout de même j’ai beaucoup de plantes dans ma chambre.

      a) nature

      b) enseignement

      c) culture

      d) sport

5. Normalement, je déjeune au réfectoire de l’école. Mais hier, j’ai trouvé une mouche (ճանճ) dans ma salade. Je crois que je n’y retournerai plus.

      a) sculpture

      b) repas

      c) littérature

      d) politique

 

|A3| Ընտրե´ք ճիշտ բայաձևը:

 

Cochez la forme correcte du verbe.

 

Un jeune homme va pour la première fois chez son directeur à l’occasion de son anniversaire. Et sa mère lui … 1 … quelques conseils: si tu es assis dans un salon et un homme plus âgé que toi entre, tu dois … 2 ... ; pour prendre le repas ne … 3 … pas avant que la maîtresse de maison …

4 ... assise et ne … 5 … pas à manger avant elleԽ;Խsi tu es assis entre deux dames, tu … 6 … à ta voisine de droite si elle est mariée, si elle …7... des enfantsԽ; puis tu … 8 … la même question à ta voisine de gauche! Le lendemain la mère demande à son fils:

- Alors, mon chéri, comment cela … 9 …

- Très mal! Ma voisine de droite n’était pas mariée et je lui ai demandé combien elle avait d’enfantsԽ! Quant à ma voisine de gauche, je lui ai demandé si elle était mariée, alors qu’elle m’ … 10 … qu’elle avait plusieurs enfants.

1. a) a donné 2. a) t’es levé 3. a) s’assied 4. a) est 5. a) commence 6. a) demanderas 7. a) avait 8. a) poses 9. a) se passera 10. a) a dit

b) donne b) se lèvera b) t’assieds b) sera b) a commencé b) demande b) a b) poseras b) s’est passé b) avait dit

c) donna c) te lever c) t’asseoir c) soit c) commencera c) demanda c) ait c) as posé c) va se passer c) dira

d) avait donné d) se lever d) vous asseyez d) a été d) avait commencé d) as demandé d) a eu d) avait posé d) se passe d) dit

 

|A4| Տեքստի բացթողումները լրացնելու համար նշե´ք տրված բառաքերականական տարբերակներից ճիշտը:

 

Cochez la bonne réponse pour compléter les espaces vides du texte.

 

Un jeune homme de Marseille est allé à Paris pour étudier …1…médecine. Mais, il ne s’est pas occupé de …2…études, il a perdu tout son temps et …3…a dépensé beaucoup d’argent.

Le père qui n’avait pas de nouvelles de son fils était …4… et il s’est décidé à aller le voir. Un jour que tous les deux …5…dans la ville, ils se sont arrêtés devant un …6.

- Qu’est-ce que c’est que …7… magnifique monument? a demandé le père.

- En vérité, je ne …8…pas, a répliqué le fils. Mais je vais …9…demander à cet agent de police.

- Ceci, …10…l’agent, c’est l’Ecole de Médecine.

1.	a) le b) la c) de la d) du	6.	a) édifice b) maison c) statue d) église
2.	a) cet b) cette c) ce d) ses	7.	a) se b) ce c) son d) leurs
3.	a) en b) là c) y d) cela	8.	a) sache b) sais c) savais d) su
4.	a) content b) inquiet c) précipité d) joyeux	9.	a) ça b) le c) ceci d) la
5.	a) se sont promenés b) se promènent c) se promenaient d) s’étaient promenées	10.	a) répondra b) répondrait c) a répondu d) répondit

 

|A5| Նշե´ք ճիշտ տարբերակը:

 

Cochez la bonne réponse.

 

Monsieur Durand aime beaucoup la musique. Il … 1… surtout la musique classique. Un jour, au … 2…, il a comme … 3… une femme qui bavarde tout le temps. Au … 4… d’une symphonie de Beethoven elle s’adresse à lui:

- Ah, monsieur, y a-t-il quelque chose de plus … 5… que la musique?

- Oui, madame, dit Durand, le … 6.

	1. a) préfère	b) préféré	c) préféra	d) préférable
	2. a) cirque	b) concert	c) cinéma	d) galerie
	3. a) voisine	b) voisin	c) voisins	d) voisines
	4. a) devant	b) après	c) milieu	d) derrière
	5. a) merveilleuse	b) merveilleux	c) merveilleusement	d) merveille
	6. a) aboiement	b) bruit	c) cri	d) silence

 

|A6| Միացրե´ք նախադասությունների I և II սյունակներում տրված մասերը:

 

Mettez en relation les parties des phrases présentées dans les colonnes 1 et 2.

 

1. J’ai besoin	a. les élèves laborieux
2. Elle veut raconter	b. depuis ce matin
3. Le professeur encourage	c. une histoire amusante
4. Tu n’as rien mangé	d. d’un livre français

 

|A7| Գտե´ք դերանվամբ փոխարինված բառը:

 

Retrouvez le mot qui est remplacé par le pronom.

 

1. Patrick m’en a offert.
a) les fruits	b) le gâteau	c) du cola	d) la limonade
2. Vous le leur demanderez.
a) à son ami	b) à votre père	c) ses collègues	d) à vos parents
3. Elle ne les a jamais retrouvées.
a) son vélo	b) les cahiers	c) des amis d’enfance	d) les cartes postales
4. Il nous l’a très bien réparée.
a) la cuisinière	b) les robinets	c) le réfrigérateur	d) les montres
5. Je veux lui dire la vérité.
a) à Marie	b) à mes amis	c) mon ami	d) sa fille
6. Il y va souvent à pied.
a) de l’école	b) à Paris	c) à l’école	d) le jardin
7. C’est celui de mon professeur.
a) les livres	b) le livre	c) la serviette	d) la fille
8. Il préfère celle de Sévak.
a) le poème	b) les poèmes	c) la poésie	d) la famille
9. Les siennes sont en effet merveilleuses.
a) leurs fleurs	b) les fleurs	c) les fleurs de Marie	d) sa fleur
10. Le tien est toujours propre.
a) son cahier	b) mon cahier	c) tes cahiers	d) ton cahier

 

Niveau B

 

|B1| Կարդացե´ք տեքստը և նշե´ք յուրաքանչյուր հարցի ճիշտ պատասխանը:

 

Lisez le texte et cochez la bonne réponse de chaque question.

 

Le fer à cheval (ձիու պայտը)

Un paysan se mit un jour en route, suivi de son fils, le petit Thomas.

- Regarde, lui dit-il en chemin, voilà par terre un fer à cheval: ramasse-le et mets-le dans ta poche, nous le vendrons.

- Bah! reprit Thomas, qui n’aimait rien faire, cela ne vaut pas la peine (չարժե) qu’on se baisse pour le ramasser.

Le père ne répondit rien, prit le fer et le mit dans sa poche. Il le vendit pour quelques francs et en acheta des cerises.

Cela fait, ils continuèrent leur route. Le soleil était brûlant. On n’apercevait ni maisons, ni bois, ni sources. Thomas mourait de soif et suivait son père très difficilement.

Celui-ci laissa alors tomber une cerise, comme par hasard. Thomas la ramassa vite et porta à sa bouche. Quelques pas plus loin, le père laissa tomber une seconde cerise, que Thomas saisit et mangea immédiatement. Ceci continua jusqu’à la dernière cerise.

Alors le père se tourna vers son fils et lui dit en riant:

- Tu vois maintenant que si tu te baissais une seule fois pour ramasser le fer à cheval, tu ne serais pas obligé de le faire trente fois pour les cerises.

1. Pourquoi le père a dit à son fils de ramasser le fer à cheval?

a) … parce qu’un voisin en avait besoin.

b) … parce qu’il en manquait un à son cheval.

c) … parce qu’il pensait le vendre.

d) … parce que le fer était tout neuf

2. Pourquoi le petit Thomas n’a pas voulu ramasser le fer à cheval?

a) … parce qu’il était fatigué.

b) … parce qu’il était paresseux.

c) … parce qu’il en avait un autre dans sa poche.

d) … parce que le fer était sale.

3. Qu’est-ce qu’ils apercevaient autour d’eux?

a) Des maisons.

b) Des bois.

c) Des sources.

d) Rien.

4. Qu’est-ce que le père a fait chemin faisant?

a) Il a laissé tomber une cerise.

b) Il a laissé tomber deux cerises.

c) Il a laissé tomber quelques cerises.

d) Il a laissé tomber toutes les cerises.

5. Qu’est-ce que le petit Thomas ferait, s’il était sage?

a) Il ramasserait toutes les cerises.

b) Il ne les ramasserait pas .

c) Il ramasserait le fer à cheval.

d) Il donnerait les cerises à son père.

 

|B2| Նշե´ք ճիշտ պատասխանը:

 

Cochez la bonne réponse.

La Fête de la Musique

 

La Fête de la Musique a lieu chaque année le 21 juin. Les jours sont longs en cette saison, et la Fête est devenue … 1 …

Dans les villes et les villages de France, les …2 … sortent dans la rue et … 3 ... de leurs instruments. Les rues se peuplent d’orchestres et de solistes. Sur les places publiques, devant les maisons des gens inconnus deviennent pour quelques heures les vedettes d’un public qui applaudit … 4 ... . On peut passer devant un orchestre …5… puis écouter un concerto de Beethoven, avant de … 6… plus loin sur un air de rock. On … 7… à la terrasse d’un café, un verre de bière devant soi et un morceau de jazz dans les oreilles.

Bref, c’est l’été, c’est la fête, une fête … 8 …, surtout pour la … 9... .

La Fête de la Musique a connu un tel succès qu’elle s’est exportée dans de …10… pays du monde.

	1. a) peuple	b) populaire	c) peupler	d) peuplé
	2. a) musicaux	b) musiciens	c) musique	d) musical
	3. a) jouer	b) jeu	c) jouent	d) jouant
	4. a) facile	b) facilité	c) facilement	d) faciliter
	5. a) Italie	b) italien	c) italique	d) italienne
	6. a) danse	b) danser	c) danseur	d) danseuse
	7. a) se repose	b) repos	c) repose	d) te reposes
	8. a) joie	b) joyeuse	c) joyeusement	d) joyeux
	9. a) jeune	b) jeunesse	c) jeunes	d) rajeunir
	10. a) nombreux	b) nombre	c) nombreuses	d) nombreuse

 

|B3| Տրված 4 նախադասություններից մեկը սխալ է: Նշե´ք, թե որ նախադասության մեջ կա L’une des quatre phrases n’est pas correcte Cochez les cases où il y a:

 

1. շարադասության սխալ,

faute dans l’ordre des mots,

a) Tu n’arrives jamais en retard.

b) Les élèves ont donné leurs cahiers au professeur.

c) Paul dit bonjour à ses camarades.

d) Il le m’a donné avec plaisir.

2. սխալ անուղղակի խոսքում,

faute dans le discours indirect,

a) Le professeur a dit à l’élève de répéter la leçon.

b) Daniel a dit que ses parents étaient contre.

c) Ils disent que le lendemain ils vont au cinéma.

d) Carole a annoncé qu’elle ne voulait plus les voir.

3. նախդրի գործածության սխալ,

faute dans l’emploi de la préposition,

a) Le père a décidé d’inscrire son fils au lycée.

b) Ils ont rendu visite à leur ami malade.

c) De la Tour Eiffel une belle vue s’ouvre dans Paris.

d) La mère interdisait à sa fille de sortir tard de la maison.

4. ցուցական դերանվան գործածության սխալ,

faute dans l’emploi du pronom démonstratif,

a) Ses traits sont plus fins que ceux de sa sœur.

b) La réponse de Marie est meilleure que celle-ci de Paul.

c) Je joins à ma lettre celle écrite par mon ami.

d) Elle était de celles qui savaient repousser les larmes.

5. հարաբերական դերանվան գործածության սխալ,

faute dans l’emploi du pronom relatif.

a) La maison dont à la porte je me suis approché se trouvait non loin de la gare.

b) Les femmes auxquelles les journalistes parlaient étaient très belles.

c) Le bien que vous faites n’a pas besoin d’être connu.

d) La fusée qui était tombée sur le toit de la maison avait mis le feu dans ma chambre.

 

|B4| Ընտրե´ք նախադասության շարունակությունը:

 

Cochez la suite de la phrase.

 

1. Je prends souvent le métro, …

      a) parce qu’il est loin de chez moi.

      b) parce qu’il est rapide.

      c) parce qu’il coûte cher.

      d) parce qu’il n’est pas confortable.

2. Si la pluie continue, …

      a) nous ne prendrons pas nos parapluies.

      b) nous jouerons au tennis dans la cour.

      c) nous resterons à la maison toute la journée.

      d) nous passerons bien nos examens.

3. Comme il a sommeil, il me prie …

      a) d’éteindre la lumière.

      b) de chanter plus fort.

      c) de lui parler de ma journée de travail.

      d) d’aller jouer ensemble au football.

4. J’ai un peu froid …

      a) tu peux servir à manger?

      b) tu peux fermer la fenêtre, s’il te plaît?

      c) tu peux arrêter la radio?

      d) tu peux m’apporter mon livre?

5. Elle l’a chaleureusement félicité…

      a) à l’occasion du départ de son voisin.

      b) à l’occasion de son entrée à l’Université.

      c) à l’occasion du mariage du directeur.

      d) à l’occasion de son malheur.

 

|B5| Ընտրե´ք նախադասության սկիզբը:

 

Cochez le début de la phrase.

 

1. … je ferais un grand voyage autour du monde.

      a) Si j’étais pauvre,

      b) Si je gagnais au loto,

      c) Si j’étais malade,

      d) Si j’étais petit,

2. … qu’elle vienne à mon anniversaire.

      a) Je ne souhaite pas

      b) Je suis sûr

      c) Je pensais

      d) Je sais

3. … je ne viendrai pas chez toi jeudi.

      a) Car ma voiture est en panne,

      b) Parce que j’ai un rendez-vous d’affaires,

      c) Comme j’ai trop de travail,

      d) Comme j’ai fait mes études à l’Université,

4. … nous serons présents à la fête.

      a) C’est avec regret que

      b) C’est avec plaisir que

      c) C’est avec peine que

      d) Ce n’est pas possible que

5. … de passer les vacances à la campagne.

      a) Il est agréable

      b) Il est interdit

      c) Il ne faut pas

      d) Il m’a invité

 

Քննության տևողությունը` 2.5 ժամ

 

ԳԵՐՄԱՆԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

Բառակազմություն

 

Ածանցում և բառաբարդում: Գերմաներենի ամենատարածված նախածանցներն ու վերջածանցները:

Գոյականական նախածանցներ` ge-, un-, er-, miss-;

Գոյականակերտ վերջածանցներ` -er, -ler, -ner, -ling, -el, -or, -us, -ismus, -nom, -log, -ist, -ant, -ent, -at, -et, -it, -ot, -heit, -keit, -schaft, -tion, -ung, -ei, -ie, -ik, -ur, -sal, -nis, -um, -tum, -tel;

ածականական նախածանցներ` un-, ur-, er-;

ածականական վերջածանցներ` -ig, -lich, -los, -bar, -haft, -en, -ern;

բայական նախածանցներ` ab-, an-, aus-, bei-, ein-, mit-, nach-, vor-, zu-, be-, ge-, er-, ver-, zer-, ent-, miss-;

բայական վերջածանց` -ier:

 

Ձեվաբանություն

 

Գոյականների հոլովումը: Նախադասության մեջ գոյականների գործածությունը տարբեր հոլովներով:

Հոդ (արտիկլ): Որոշյալ հոդի գործածությունը: Անորոշ հոդի գործածությունը: Հոդի բացակայությունը:

Բայ: Ուժեղ և թույլ բայերի ժամանակային ձևերի կազմությունն ու գործածությունը Präsens, Imperfekt, Perfekt, Plusquamperfekt, Futurum ժամանակներով: Հրամայական ձևերի կազմությունը:

Ածական անուն: Ածականների շարահյուսական գործառույթները: Ածականների համեմատության աստիճանների կազմությունը: Ածականի հոլովումը:

Մակբայ: Մակբայների իմաստային և շարահյուսական գործառույթները:

Դերանուն: Անձնական, ստացական, ցուցական հարցական և հարաբերական դերանուններն ու նրանց հոլովումը:

Նախդիրներ: Genitiv, Dativ, Akkusativ, Dativ ¨ Akkusativ պահանջվող նախդիրները:

Բուհ ընդունվողը քննության ժամանակ պետք է կարողանա ընկալել ու մեկնաբանել.

ա) Infinitiv-ի խմբերը և zu մասնիկի հետ Infinitiv-ի գործածության հիմնական դեպքերը,

բ) Präsens, Imperfekt ժամանակային ձևերով դրված Passiv նախադասությունները,

գ) haben+zu+Infinitiv, sein+zu+Infinitiv կառույցները:

 

Շարահյուսություն

 

Հաստատական, ժխտական (nicht և kein) հրամայական և հարցական (հարցական բառերով և առանց դրանց) նախադասությունների գործածությունը: Բայական (նաև` անջատվող նախածանցներով) և անվանական ստորոգյալների գործածությունը ժամանակային պարզ և բաղադրյալ ձևերով:

Մոդալ բայերով և Infinitiv-ով, խոնարհվող բայով և zu+Infinitiv-ով արտահայտված բաղադրյալ բայական ստորոգյալով նախադասությունների գործածությունը:

Բարդ ստորադասական նախադասությունների գործածությունը: Երկրորդական նախադասություններ` ուղիղ խնդիր երկրորդական նախադասություն, ժամանակի պարագա երկրորդական նախադասություն, պատճառի երկրորդական նախադասություն, որոշիչ երկրորդական նախադասություն: und, aber, denn, deshalb շաղկապներով բարդ համադասական նախադասությունների գործածությունը: man, es դերանուններով արտահայտված ենթակայով նախադասությունների գործածությունը:

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

III-X դասարանների համար ԿԳՆ-ի կողմից երաշխավորված դասագրքեր

 

Թեստ

 

Ա մակարդակ

 

|A1| Ընտրե´լ տեքստի բովանդակության առանձին հատվածներին համարժեք նախադասությունները: Wählen Sie die Sätze, die dem Textinhalt entsprechen.

 

Was kostet der Mensch?

1. Der berühmte schottische Dichter Robert Burns hat im 18. Jahrhundert gelebt. Er liebte sein Heimatdorf und dessen Natur sehr. Er hat viele wunderschöne Gedichte über diese schöne Natur geschrieben.

2. Oft spazierte er dort, wo es fließendes Wasser und grüne Wiesen gab. An einem schönen Frühlingstag ging er zu einem weiten Fluss spazieren. An diesem Tag waren am Fluss nicht viele Menschen.

3. Plötzlich fiel ein reicher Mann ins Wasser. Er konnte nicht schwimmen und wäre beinahe ertrunken. Niemand versuchte, dem unglücklichen Mann zu helfen. Alle hatten Angst vor dem schnellen und kalten Wasser.

4. Da kam ein armer Mann, sprang ins Wasser und rettete den Ertrinkenden. Der Reiche gab seinem Retter nur ein kleines Geldstück als Belohnung. Darüber waren die anderen Leute am Ufer sehr böse.

5. Sie packten den geizigen Mann und wollten ihn wieder ins Wasser werfen. Der Dichter trat näher und sagte: "Warum werfen Sie ihn ins Wasser? Er weiß doch besser, wieviel er wert ist!”

1. a) Robert Burns ist ein berühmter deutscher Dichter.

    b) Robert Burns hat nur ein Gedicht über die Natur geschrieben.

    c) Die Gedichte des Dichters sind so schön wie die Natur.

    d) In seinen Gedichten besang der Dichter die Natur seiner Heimatstadt.

2. a) Der Dichter spazierte an fließendem Wasser gern.

    b) An einem Frühlingstag ging er im Fluss baden.

    c) An diesem Tag waren am Fluss tausende Menschen.

    d) Der Dichter hatte keine Lust spazieren zu gehen.

3. a) Ein Mann sprang ins Wasser und badete gern.

    b) Ein Mann fiel ins Wasser.

    c) Der Mann ertrank im stillen Fluss.

    d) Jeder versuchte, dem Mann behilflich zu sein.

4. a) Den reichen Ertrinkenden rettete ein armer Mann.

    b) Der reiche Mann gab seinem Retter keine Belohnung.

    c) Die Tat des Reichen gefiel allen Menschen am Ufer.

    d) Der Retter wurde reichlich belohnt.

5. a) Der reiche Mann war geizig.

    b) Die Menschen am Ufer wollten den Retter ins Wasser werfen.

    c) Der reiche Mann wusste besser, wieviel der Dichter wert war.

    d) Der Dichter wollte, dass die Menschen den Reichen ins Wasser warfen.

 

|A2| Ո՞ր բնագավառներին են վերաբերում հետևյալ պարբերությունները: Welche Bereiche entsprechen den Textabschnitten?

 

1. Mild, Osten stürmisch. Der Westen und Süden werden zumeist sonniges und trockenes Wetter bieten. Von Salzburg überwiegt starke Bewölkung mit Regen. Am Nachmittag kommt dann die Sonne durch. Am frühen Morgen liegen die Temperaturen zwischen minus fünf und null Grad.

2. Meine Damen und Herren, bitte beachten Sie folgende Sicherheitsanweisungen.

Diese Maschine hat acht Notausgänge, sie sind mit dem Wort "Exit” gekennzeichnet. Schließen Sie Ihren Sitzgurt immer. Aus Sicherheitsgründen empfehlen wir Ihnen, auch während des Fluges angeschnallt zu bleiben.

3. Ich lerne gerne Sprachen. Ich lese Bücher auf Deutsch und Armenisch. Ich möchte auch die Texte von Liedern verstehen und richtig singen. Das machen wir in unserer Schule bei der Musikstunde.

4. Diese CD ist von der Gruppe "Glashaus”. Sie singen deutsche Lieder. Ich finde die CD total gut, aber ich habe sie doppelt und darum verkaufe ich eine. Ich verkaufte sie für 10 Euro.

5. Unzufrieden mit deinen Fotos? Keine Ideen für gute Motive? Hier kannst du alles lernen! Kamera bitte mitbringen.

1. a) Sport b) Kunst c) Wetterbericht d) Beim Arzt

2. a) Im Flugzeug b) Musik c) Im Kaufhaus d) Kino

3. a) Theater b) Beim Unterricht c) Ein Tag d) Kleidung

4. a) Auf der Post b) Reise c) Auf dem Flohmarkt d) Wochenende

5. a) Freizeit b) Fernsehen c) Werbung d) Eine Reise

 

|A3| Ընտրե´լ տրված գոյականներին իմաստով համապատասխանող ճիշտ բայաձևերը: Wählen Sie die passenden Verben zu den Substantiven.

 

1. ein Gespräch	a) bringen	b) machen	c) führen	d) legen
2. eine Auskunft	a) helfen	b) holen	c) geben	d)bleiben
3. eine Rede	a) sagen	b) halten	c) kommen	d) besuchen
4. einen Beruf	a) lernen	b) bilden	c) zeichnen	d) müssen
5. eine Prüfung	a) lesen	b) lassen	c) geben	d) bestehen

 

|A4| Ընտրել ճիշտ տարբերակը: Wählen Sie die richtige Variante.

1. Dieses Jahr hat es ja viel geregnet, aber voriges Jahr gab es noch ... Regen.

a) weniger

b) mehr

c) viele

d) meist

2. Jemand hat hier ... Brille liegen gelassen.

a) ihre

b) jemanden

c) seine

d) welche

3. Während sich Michael die Ausstellung ..., machten wir einen Spaziergang.

a) angesehen

b) ansah

c) ansieht

d) ansehen wird

4. ... dem Fahrer war niemand verletzt.

a) Aus

b) Über

c) Wegen

d) Außer

5. Wir ... lange auf den Bus, aber er ist nicht gekommen.

a) warten

b) sind gewartet

c) gewartet

d) warteten

6. Wenn Sie frieren, setzen Sie sich ... Ofen, nicht ... Fenster.

a) an dem ... an dem

b) an dem ... auf den

c) an den ... ans

d) auf den ... an dem

7. Er trägt den Schal ...

a) über dem Hals

b) um den Hals

c) an den Hals

d) auf den Hals

8. Ich interessiere mich für Musik. ... interessieren Sie sich?

a) Woran

b) Wem

c) Wovon

d) Wofür

9. Als Tourist kann man Land und ... kennen lernen.

a) Leuten

b) Leute

c) Mensche

d) Menschens

10. Vor dem Essen wäscht er ... immer die Hände.

a) mich

b) ihn

c) dich

d) sich

 

|A5| Գտնե´լ այն բառը, որն իմաստով տվյալ բառաշարքին չի պատկանում:

 

Welches Wort passt nicht in die Reihe?

1. a) das Brot	b) die Butter	c) das Buch	d) die Marmelade
2. a) die Zeitung	b) der Rock	c) die Zeitschrift	d) das Papier
3. a) der Schrank	b) der Stuhl	c) der Hof	d) das Regal
4. a) die Bluse	b) der Rock	c) die Jacke	d) das Rockkonzert
5. a) der Stuhl	b) der Satz	c) das Wort	d) das Verb

|A6| Ընտրե´լ ճիշտ անուղղակի խոսքը:

 

Wählen Sie die passende Umschreibung.

 

1. Sie sagt : "Hier ist das Rauchen verboten.”

Sie _________ das Rauchen.

a) erlaubt

b) wählt

c) verbietet

d) klagt

2. Er sagt: "Gehen Sie bis zur Ampel geradeaus und dann rechts.”

Er _____________ den Weg.

a) beschreibt

b) besichtigt

c) geht

d) zeichnet

3. Sie sagt: "Hier sehen Sie zwei Bilder”.

Sie ________ die Bilder.

a) erzählt

b) zeigt

c) zählt

d) sieht

4. Er sagt: "Ich nehme den roten Pullover.”

Er _______ den roten Pullover.

a) freut

b) setzt

c) wird

d) wählt

5. Er fragt: "Wo ist mein Ring?”

Er hat seinen Ring

a) verloren

b) verkauft

c) verschenkt

d) versteckt

 

|A7| Տեղադրե´լ համապատասխան շաղկապը:

 

Setzen Sie die passende Konjunktion ein.

 

1. Ich will pünktlich im Theater sein, ... gehe ich früh aus dem Haus.

2. Nach der Arbeit half Herr Meier seinem Sohn bei den Hausaufgaben, ... gingen sie mit ihrem Hund spazieren.

3. Ich habe heute den Unterricht versäumt, ... ich meinen Bus verpasst hatte.

4. Sie geht in die Stadt, ... sie muss Einkäufe machen.

5. Wir treffen uns am Samstag nicht, ... ich am Wochenende aufs Land fahre.

a) dann b) weil c) denn d) darum

 

|A8| Լրացնե´լ երկխոսություններում բաց թողնված ձևերը:

 

Ergänzen Sie die Dialoge.

 

Im Hotel

1. A: Guten Abend! Karl ist _______ Name.

a) mein

b) meine

c) meiner

d) meines

2. B: _______ , wie heißen Sie?

a) Entschuldige

b) Entschuldigen

c) Entschuldigt

d) Entschuldigung

3. A: Karl. Ich habe ein Zimmer ________ Balkon bestellt.

a) am

b) beim

c) mit

d) zum

4. B: Moment bitte! _ Ja hier!

Ein Zimmer im ________ Stock.

a) einen

b) eins

c) einem

d) ersten

5. A: Prima. - Und ________ passiert mit meinem Gepäck?

a) was

b) welcher

c) welches

d) wer

6. B: Ich _______ es sofort hinaufbringen.

a) lassen

b) lasse

c) lasst

d) lässt

7. A: Gut, ich komme gleich _______ .

a) an

b) mit

c) unter

d) vor

8. B: Moment! Um ________ Uhr möchten Sie geweckt werden?

a) wann

b) welche

c) wieviel

d) wie

9. A: Gar nicht. Ich habe Urlaub und ________ ausschlafen.,

a) kann

b) könnte

c) könnt

d) konnte

10.B: Wie schön! Dann erholen Sie _______ gut bei uns!

a) ihn

b) Ihnen

c) sich

d) sie

 

Բ մակարդակ

 

|B1| Ո՞ր բառերն ու արտահայտություններն են համապատասխանում տեքստում ընդգծվածներին: Welche Wörter und Ausdrücke entsprechen den unterstrichenen Begriffen?

 

Schule für Zirkuskinder

 

Der Zirkus Kaiser zieht seit Wochen durch Deutschland. Zum Zirkus gehören acht Kamele, vier Zebras und zahlreiche Pferde, Ponys und Lamas. Die fünf Kinder der Zirkusartisten treten alle in der Vorstellung auf.

Das Zirkusleben ist kein Abenteuer, sondern ein Job wie jeder andere. Der Zirkusalltag ist weniger romantisch als viele es denken. Neben der Arbeit im Zirkus müssen die Kinder auch noch eine Schule besuchen. Aber da der Zirkus immer nur kurze Zeit in einer Stadt gastiert, ist der Schulbesuch für die meisten Zirkuskinder nicht immer einfach.

Im Winter, wenn der Zirkus nicht auf Reisen ist, besuchen viele Kinder eine so genannte Stammschule, die für die Zeugnisse und die Akten der Kinder verantwortlich ist. Die meiste Zeit des Jahres reisen die Kinder mit ihrem Zirkus von Stadt zu Stadt und müssen sich so alle paar Wochen auf neuen Unterrichtsstoff, neue Lehrer und Mitschüler einstellen.

"Den Unterricht finden viele nicht so wichtigե, meint die Lehrerin, "was sich häufig in schlechten Zensuren zeigt.”

Viele Bundesländer setzen so genannte Schulmobile ein. Die berühmte Schule für Zirkuskinder aus Düsseldorf zeigt, wie gut das Schulmobil in der Praxis funktioniert: 15 Lehrer fahren mit Schulmobilen zu 18 Zirkussen, um die rund 90 Zirkuskinder zu unterrichen.

Die elfjährige Ramona Ziegler vom Zirkus Kaiser ist mit dem Zirkusleben sehr zufrieden. In ihrem Zirkus besuchen alle Kinder während der langen Tourneen eine mobile Zirkusschule. Ein Leben ohne Zirkus kann sie sich kaum vorstellen. Doch vom 14. Lebensjahr an werden die Artistenkinder den Zirkus Kaiser für einige Zeit verlassen müssen. Dann gehen sie für zwei Jahre auf eine Artistenschule in Berlin.

Für den Zirkusdirektor steht fest: "Eine gute Ausbildung unserer Kinder ist sehr wichtig. Denn solange es Kinder im Zirkus gibt, gibt es auch den Zirkus.”

 

1. Zum Zirkus gehören...

Das bedeutet:

a. Der Zirkus kauft...

b. Der Zirkus hat...

c. Der Zirkus verkauft...

d. Der Zirkus vermietet...

2. ... als viele denken.

Das bedeutet:

a) ... glauben

b) ... überlegen

c) ... wissen

d) ... sagen

3. Neben der Arbeit...

Das bedeutet:

a) außer

b) unter

c) vor

d) über

4. ... in einer Stadt gastiert ...

Das bedeutet:

a) stattfinden

b) auftreten

c) übernachten

d) bewirten

5. Die meiste Zeit des Jahres...

Das bedeutet:

a) genau die Hälfte...

b) mehr als die Hälfte...

c) ungefähr die Hälfte...

d) weniger als die Hälfte...

6. ... die Zeugnisse...

Das bedeutet:

a) Note

b) Beweis

c) Urkunde

d) Zeichen

7. ... berühmte...

Das bedeutet:

a. bekannte

b. große

c. einmalige

d. unbedeutende

8. ... ist mit dem Zirkusleben sehr zufrieden

Das bedeutet:

a) ... ist einsam, weil sie im Zirkus lebt.

b) ... ist traurig, weil sie im Zirkus lebt.

c) ... ist müde, weil sie im Zirkus lebt.

d) ... ist glücklich, weil sie im Zirkus lebt.

9.... den Zirkus ... verlassen

Das bedeutet:

a) ... im Zirkus bleiben ...

b) ... sich vom Zirkus trennen...

c) ... den Zirkus vergessen...

d) ... im Zirkus arbeiten ...

10. ... steht fest ...

Das bedeutet:

a) versteht

b) ist einverstanden

c) ist klar

d) bestimmt

 

|B2| Գտնե´լ ընդգծված նախադասության միակ ճիշտ անդրադարձը:

 

Reagieren Sie auf den unterstrichenen Satz.

 

1. Ich habe Durst.

a) Iss ein Brot mit Wurst!

b) Koch dir ein Ei!

c) Trink doch eine Tasse Tee!

d) Geh mit uns spazieren!

2. Ich kann nicht gut schlafen.

a) Spiel mit uns Karten!

b) Geh nicht immer so früh ins Bett!

c) Iss endlich auf!

d) Schreib einen Brief!

3. Könnt ihr uns helfen? Wie kommen wir zum Opernplatz?

a) Geht hier geradeaus, dann rechts ...

b) Ruft mich morgen an!

c) Lernt lieber schwimmen!

d) Das sagt morgen die Lehrerin.

4. Ich suche eine neue Wohnung.

a) Fahr doch ans Meer!

b) Wende dich an eine Wohnungsagentur!

c) Nimm doch mein Auto!

d) Geh am Abend spazieren!

5. Anna hat Zahnschmerzen!

a) Sie soll sich ausruhen!

b) Sie soll sich hinlegen.

c) Sie soll sich an den Arzt wenden.

d) Sie soll darüber mit ihrem Bruder sprechen.

 

|B3| Ընտրե´լ ճիշտ փոխակերպումը: Wählen Sie die passende Transformation.

 

(Aktiv Passiv ® կամ Passiv Aktiv) ®

 

1. Sie gießt die Blumen leider nicht jeden Tag.

a) Die Blumen werden von ihr leider nicht jeden Tag gegossen.

b) Die Blumen sind von ihr leider nicht jeden Tag gegossen.

c) Die Blumen wurden von ihr leider nicht jeden Tag gegossen.

d) Die Blumen waren von ihr leider nicht jeden Tag gegossen.

2. Der Gast wird von der Familie herzlich empfangen.

a) Die Familie empfing den Gast herzlich.

b) Die Familien empfangen den Gast herzlich.

c) Die Familie empfängt den Gast herzlich.

d) Die Familie hat den Gast herzlich empfangen.

3. Ein Gedicht von Heine wurde von ihr bei der Feier vorgetragen.

a) Sie hat bei der Feier ein Gedicht von Heine vorgetragen.

b) Sie trug bei der Feier ein Gedicht von Heine vor.

c) Sie trägt bei der Feier ein Gedicht von Heine vor.

d) Sie hatte bei der Feier ein Gedicht von Heine vorgetragen.

4. Mein Vater nahm mich gestern ins Konzert mit.

a) Gestern war ich von meinem Vater ins Konzert mitgenommen.

b) Gestern bin ich von meinem Vater ins Konzert mitgenommen worden.

c) Gestern wurde ich von meinem Vater ins Konzert mitgenommen.

d) Gestern war ich von meinem Vater ins Konzert mitgenommen.

5. Wir werden von unserem alten Freund zum Fest eingeladen.

a) Unser alter Freund lud uns zum Fest ein.

b) Unser alte Freund lädt uns zum Fest ein.

c) Unser alter Freund lädt uns zum Fest ein.

d) Unser alte Freund lud uns zum Fest ein.

 

|B4| Տեղադրե´լ տեքստում բաց թողնված համապատասխան բառերը:

 

Ergänzen Sie die Lücken durch die passenden Wörter.

 

Liebe Tina,

hast du meinen letzten Brief bekommen? Ich habe ihn /1/... vier Wochen geschickt, aber du hast ihn vielleicht noch nicht /2/... .

Darum schreibe ich dir heute noch einmal. Ich muss dir viele neue Geschichten erzählen. Meine Familie und ich wohnen in Dresden. Meine Mutter hat hier /3/... neue Arbeit gefunden, die viel interessanter und besser ist. Dresden gefällt mir ganz gut. /4/... kann einen Spaziergang in die Altstadt machen, um in Cafes oder in schöne Geschäfte zu /5/... .

1. a) seit	2. a) antworten
b) vor	b) senden
c) bis	c) bekommen
d) nach	d) schicken
3. a) eine	4. a) Wir
b) einen	b) Man
c ) ein	c) Er
d) einer	d) Sie
5. a) sitzen
b) gehen
c) eintreten
d) besuche

 

|B5| Տրված արտահայտություններից մեկի օգնությամբ վերականգնե´լ նախադասությունները:

 

Vervollständigen Sie die Sätze durch die passenden Satzteile.

 

1. ... den Brief deutsch zu beantworten.

a) Wir wollen ...

b) Es ist nicht schwer ...

c) Man muss ...

d) Ich kann ...

2. ... , gingen wir zu unserem Zug.

a) Wenn wir die Fahrkarten gelöst haben

b) Seit wir die Fahrkarten gelöst hatten

c) Während wir die Fahrkarte gelöst hatten

d) Nachdem wir die Fahrkarten gelöst hatten

3. Ich weiß nicht genau, ...

a) wo wohnt er jetzt.

b) wo er jetzt wohnt.

c) er hat immer noch die alte Adresse.

d) ob er immer noch die alte Adresse hat.

4. Die Theaterkarten sind schon ...

a) werden gebracht.

b) gebracht werden.

c) gebracht worden.

d) gebracht wurden.

5. Als ich gestern ins Kino ging, ...

a) treffe ich meinen Freund.

b) bin ich meinen Freund getroffen.

c) traff ich meinen Freund.

d) traf ich meinen Freund.

 

Քննության տևողությունը` 2.5 ժամ

 

ԻՍՊԱՆԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

ԲԱՌԱԿԱԶՄՈՒԹՅՈՒՆ.

 

Բառակազմական հիմնական միջոցների` բառածանցման և բառաբարդման մասին ընդհանուր իմացություն:

Ամենագործածական նախածանցների` ante-, co(n)-, contra-, de(s)-, en-, extra-, inter-, pre-, re-, sobre-, sub-, super- , in-, i- և վերջածանցների` -al, -able, -ano, -ero, -és, -oso, -ista, -isimo, -dor, -dad, -ería, -ción, -sión, -ión , -ito, -illo, -uelo, -astro, -miento իմացություն և օգտագործում:

ՇԱՐԱՀՅՈՒՍՈՒԹՅՈՒՆ` Պարզ և բարդ նախադասություններ: Պատմողական, հարցական, ժխտական և հրամայական նախադասությունների կազմությունը, դրանցում բառերի շարադասությունը: Բարդ համադասական և բարդ ստորադասական նախադասությունների կազմությունը: Տեղի, ժամանակի, պատճառի և պայմանի առաջին տիպի երկրորդական նախադասություններ: Ուղղակի և անուղղակի խոսք:

ՁԵՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ`

ԳՈՅԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ` Գոյականների սեռը, թիվը:

ՀՈԴ` որոշիչ, անորոշ, միաձույլ հոդերի գործածությունը: Հոդի բացակայության դեպքերը:

ԱԾԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ` Ածականներ (ցուցական, ստացական, անորոշ): Որակական ածականների սեռը, թիվը և համեմատության աստիճանները:

ԹՎԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ` Քանակական թվականներ: Դասական թվականների կազմությունը և գործածության առանձնահատկությունները:

ԴԵՐԱՆՈՒՆ` Անձնական, ցուցական, ստացական, հարցական, հարաբերական, անորոշ և ժխտական դերանուններ: Խնդիր անձնական դերանունների կազմությունը և դրանց գործածության առանձնահատկությունները:

ԲԱՅ` I, II, III խմբերի բայերի սահմանական եղանակի (Modo Indicativo) Presente, Pretérito indefinido, Pretérito imperfecto, Pretérito perfecto, Pretérito pluscuamperfecto, Futuro simple ժամանակների, ինչպես նաև Presente de Subjuntivo-ի, Potencial simple-ի և Imperativo-ի կազմությունն ու գործածությունը: Անկանոն և դերանվանական բայերի օգտագործումը հիշյալ ժամանակաձևերով: Ser, estar և haber օժանդակ բայերի գործածման առանձնահատկություները: Կրավորական սեռ` Voz pasiva: Բայի անդեմ ձևերը` infinitivo, participio, gerundio: Ամենագործածական բայական կառույցները:

ՄԱԿԲԱՅ` Մակբայների տեսակները: Ձևի մակբայների համեմատության աստիճանները:

ՆԱԽԴԻՐ` Ամենագործածական a, ante, bajo, con, contra, de, desde, durante, en, entre, hacia, hasta, para, por, sobre, sin, tras, cerca de, delante de, detrás de, debajo de, junto a, frente a, encima de, antes de, según և այլ նախդիրները:

 

Գրականություն

 

1. Իսպաներենի ընդունելության գրավոր քննության հարցաշարերի շտեմարան, Երևան 2003

2. N. G. Fernández, J. s. Lobato, Español 2000 (nivel elemental), Madrid, 1997

3. L Busquets y L Bonzi. Curso intensivo de español para extranjeros, Madrid, 1993

4. III-X դասարանների համար պաշտոնապես նախատեսված բոլոր դասագրքերը:

 

Քննության տևողությունը` 2.5 ժամ

 

ՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱ

 

Թվաբանություն, հանրահաշիվ, հանրահաշիվ ԵՎ մաթեմատիկական անալիզի տարրեր

 

Բնական թվեր (N), գործողություններ դրանց հետ: Պարզ և բաղադրյալ թվեր, ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկ, ամենամեծ ընդհանուր բաժանարար, դրանք գտնելու եղանակները: 2, 3, 5, 9, 10 թվերի վրա բաժանելիության հայտանիշները:

Ամբողջ թվեր (Z) և ռացիոնալ թվեր (Q), գործողություններ դրանց հետ: Ռացիոնալ թվերի համեմատումը: Թվի մասը և տոկոսը:

Իրական թվեր (R) : Թվային առանցք, թվային միջակայքեր: Իրական թվի հակադիրը և բացարձակ արժեքը (մոդուլը), դրանց երկրաչափական իմաստները: Մեծություններ, դրանց չափման միավորները: Երկարության, մակերեսի, ծավալի, զանգվածի և ժամանակի մի միավորը մեկ այլ միավորով արտահայտելը: Համեմատականություններ, ուղիղ և հակադարձ համեմատականություններ:

Բնական, ամբողջ և ռացիոնալ ցուցիչով աստիճաններ: Իրական թվի n աստիճանի արմատը, արմատների հետ գործողությունները և դրանց հատկությունները: Կրճատ բազմապատկման բանաձևերը:

Թվային արտահայտություններ, հանրահաշվական արտահայտություններ, գործողություններ դրանց հետ: Նույնություններ:

Մեկ փոփոխականով բազմանդամ, դրա աստիճանը և արմատը: Գործողություններ բազմանդամների հետ:

Հավասարումներ: Հավասարման արմատը, լուծումների բազմությունը: Համարժեք հավասարումներ: Հավասարումների համակարգեր: Գծային հավասարում: Քառակուսային հավասարում և դրա արմատների բանաձևը: Վիետի ուղիղ և հակադարձ թեորեմները: Քառակուսայինի բերվող հավասարումներ: Քառակուսային եռանդամ, քառակուսային եռանդամի վերլուծումը գծային արտադրիչների:

Անհավասարություններ, դրանց հատկությունները: Անհավասարումներ: Անհավասարման լուծումները: Միջակայքերի եղանակը: Համարժեք անհավասարումներ: Անհավասարումների համակարգեր:

Հաջորդականություններ: Թվաբանական պրոգրեսիա, դրա բնութագրիչ հատկությունը,n-րդ անդամի և առաջին n անդամների գումարի բանաձևերը: Երկրաչափական պրոգրեսիա, դրա բնութագրիչ հատկությունը, n-րդ անդամի և առաջին n անդամների գումարի բանաձևերը: Թվաբանական միջին և երկրաչափական միջին: Անվերջ նվազող երկրաչափական պրոգրեսիայի անդամների գումարի բանաձևը: Խնդիրներ թվաբանական և երկրաչափական պրոգրեսիաների վերաբերյալ:

Ֆունկցիայի գաղափարը: Ֆունկցիայի որոշման տիրույթը և արժեքների բազմությունը: Ֆունկցիայի գրաֆիկը: Աճող, նվազող, զույգ, կենտ և պարբերական ֆունկցիաներ:

y=ax+b, y=ax² +bx+c, y=k/x, y=ax³, y=Öx ֆունկցիաների հատկություններն ու գրաֆիկները:

y=sinx, y=cosx, y=tgx, y=ctgx եռանկյունաչափական ֆունկցիաների հատկությունները և գրաֆիկները: Առնչություններ միևնույն արգումենտի եռանկյունաչափական ֆունկցիաների միջև: Բերման բանաձևերը: Երկու անկյունների գումարի (տարբերության) սինուսի, կոսինուսի և տանգենսի բանաձևերը: Կրկնակի և կես անկյան եռանկյունաչափական ֆունկցիաների բանաձևերը: sin a + sin b և cos a + cos b արտահայտությունների ձևափոխությունը արտադրյալի: sin a sin b, cos a cos b, sin a cos b արտահայտությունների ձևափոխությունը գումարի: a թվի արկսինուսը, արկկոսինուսը, արկտանգենսը, արկկոտանգենսը: sin x = a, cos x = a, tgx = a, ctgx = a հավասարումների լուծումները:

Աստիճանային (y=xⁿ, neQ), ցուցչային (y=a^x ; a>0,a≠1) և լոգարիթմական (y=log_ax;a>0,a≠1)ֆունկցիաների հատկությունները և գրաֆիկները: Տասնորդական և բնական հիմքով լոգարիթմներ: Արտադրյալի, քանորդի և աստիճանի լոգարիթմների բանաձևերը: Մի հիմքով լոգարիթմից մեկ այլ հիմքով լոգարիթմի անցնելու բանաձևը:

Բազմանդամների, փոփոխականներ պարունակող կոտորակների, ինչպես նաև աստիճանային, ցուցչային, լոգարիթմական և եռանկյունաչափական ֆունկցիաներ պարունակող արտահայտությունների նույնական ձևափոխությունները:

Իռացիոնալ, ցուցչային, լոգարիթմական, եռանկյունաչափական, բացարձակ արժեքներ և պարամետրեր պարունակող հավասարումների, անհավասարումների և դրանց համակարգերի լուծումները:

Հավասարումներ կամ հավասարումների համակարգեր կազմելու միջոցով խնդիրների լուծումը:

Ածանցյալ: Ածանցյալի երկրաչափական իմաստը: Ֆունկցիայի գրաֆիկի շոշափողի հավասարումը: y=xⁿ, (nÎQ), y=aⁿ (a>0,a≠1), y=log_ax(a>0,a≠1) y=sin x, y=cos x, y=tgx ֆունկցիաների ածանցյալները: Երկու ֆունկցիաների գումարի, արտադրյալի և քանորդի ածանցյալները: Բարդ ֆունկցիայի ածանցման կանոնը:

Միջակայքում ֆունկցիայի աճման (նվազման) բավարար պայմանը: Ֆունկցիայի էքստրեմումի գաղափարը: Էքստրեմումի անհրաժեշտ պայմանը: Էքստրեմումի բավարար պայմանը: Ֆունկցիայի մեծագույն և փոքրագույն արժեքները: Ածանցյալի գաղափարի օգտագործումը ֆունկցիայի աճումը, նվազումը, էքստրեմումները հետազոտելիս և ֆունկցիայի գրաֆիկը կառուցելիս: Ածանցյալի կիրառությամբ խնդիրների լուծումը:

Միացությունների տեսության տարրերը: Բազմություններ, կարգավորություններ, տեղափոխություններ, զուգորդություններ:

 

Երկրաչափություն

 

Ուղիղ, ճառագայթ, հատված և դրա երկարությունը: Հատվածի միջնուղղահայացը: Անկյուն, դրա աստիճանային մեծությունը: Սուր, ուղիղ, բութ և փռված անկյուններ: Կից և հակադիր անկյուններ: Անկյան կիսորդը և դրա հատկությունը:

Զուգահեռ և ուղղահայաց ուղիղներ: Ուղիղների զուգահեռության հայտանիշները:

Եռանկյուն: Եռանկյան միջնագիծ, կիսորդ, բարձրություն և միջին գիծ: Եռանկյան ներքին անկյունների գումարը: Եռանկյան արտաքին անկյունը, դրա հատկությունները: Եռանկյունների հավասարության հայտանիշները: Հավասարասրուն, հավասարակողմ եռանկյուն: Ուղղանկյուն եռանկյունների հավասարության հայտանիշները: Թալեսի թեորեմը: Պյութագորասի ուղիղ և հակադարձ թեորեմները: Առնչություններ ուղղանկյուն եռանկյան կողմերի և անկյունների միջև: Ուղղանկյուն եռանկյան ներքնաձիգին տարված բարձրության հատկությունը: Համեմատական հատվածներ ուղղանկյուն եռանկյան մեջ: Եռանկյան կիսորդի հատկությունը: Սինուսների թեորեմը: Կոսինուսների թեորեմը: Եռանկյունների լուծումը: Քառանկյուն, զուգահեռագիծ, ուղղանկյուն, շեղանկյուն, քառակուսի, սեղան: Զուգահեռագծի, ուղղանկյան, շեղանկյան հատկությունները: Սեղանի միջին գծի հատկությունը:

Շրջանագիծ և շրջան: Կենտրոն, լար, տրամագիծ, շառավիղ: Հատվող լարերի հատկությունը: Շրջանագծի աղեղ և շոշափող: Շրջանագծի հատողի և շոշափողի հատկությունը: Սեկտոր և սեգմենտ: Շրջանագծի և դրա աղեղի երկարությունները, թիվը: Անկյան ռադիանային չափը: Կենտրոնային անկյուն: Ներգծյալ անկյուն և դրա չափը: Եռանկյան ներգծյալ և արտագծյալ շրջանագծեր: Քառանկյանը շրջանագիծ ներգծելու և արտագծելու պայմանները:

Բազմանկյուն, դրա կողմերը, գագաթները, անկյունները, անկյունագծերը, պարագիծը: Ուռուցիկ բազմանկյուն, դրա անկյունների գումարը: Ներգծյալ և արտագծյալ բազմանկյուններ: Կանոնավոր բազմանկյուններ: Կանոնավոր բազմանկյան կողմի երկարության արտահայտումը արտագծյալ և ներգծյալ շրջանագծերի շառավիղների միջոցով:

Բազմանկյան մակերեսը, մակերեսի հատկությունները: Եռանկյան, ուղղանկյան, զուգահեռագծի, շեղանկյան, քառակուսու և սեղանի մակերեսների բանաձևերը: Կանոնավոր բազմանկյան մակերեսի, նրա կողմերի, արտագծյալ և ներգծյալ շրջանագծերի շառավիղների հաշվման բանաձևերը: Շրջանի և սեկտորի մակերեսների բանաձևերը:

Համաչափություն կետի (կենտրոնի), ուղղի (առանցքի), հարթության նկատմամբ, զուգահեռ տեղափոխություն, պտույտ: Նմանություն, դրա գործակիցը: Նման պատկերներ, դրանց մակերեսների և գծային տարրերի հարաբերությունները: Եռանկյունների նմանության հայտանիշները:

Հարթություն, հարթությունների զուգահեռությունը: Ուղղի և հարթության զուգահեռությունը, ուղղահայացությունը: Տրված կետից հարթությանը տարված ուղղահայաց և թեք, թեքի պրոյեկցիան: Երեք ուղղահայացների մասին թեորեմը: Հարթությունների ուղղահայացությունը: Հարթությունների զուգահեռության և ուղղահայացության հայտանիշները: Ուղիղների կազմած անկյունը: Ուղղի և հարթության կազմած անկյունը: Երկու հարթությունների կազմած անկյունը (երկնիստ անկյուն), դրա գծային անկյունը: Հարթ պատկերի ուղղանկյուն պրոյեկցիան: Երկու կետերի հեռավորությունը, կետի հեռավորությունը ուղղից և հարթությունից, երկու զուգահեռ ուղիղների հեռավորությունը, ուղղի հեռավորությունը դրան զուգահեռ հարթությունից, երկու զուգահեռ հարթությունների հեռավորությունը:

Վեկտորներ: Վեկտորների հավասարություն, վեկտորների տեղադրումը տրված կետից: Երկու վեկտորների գումարը, վեկտորների գումարման օրենքները, զուգահեռագծի կանոնը, վեկտորների հանումը: Վեկտորի և թվի արտադրյալը: Տարագիծ վեկտորներ: Վեկտորի վերլուծումը ըստ երկու տարագիծ վեկտորների, վեկտորի կոորդինատները, վեկտորների կազմած անկյունը, վեկտորների սկալյար արտադրյալը:

Բազմանիստեր, դրանց գագաթները, կողերը, նիստերը և անկյունագծերը: Ուղիղ և թեք պրիզմա (հատվածակողմ): Կանոնավոր պրիզմա: Զուգահեռանիստ, դրա հատկությունները: Ուղղանկյունանիստ, դրա հատկությունները: Խորանարդ: Բուրգ, դրա հիմքը, գագաթը, բարձրությունը, կողմնային կողերը և կողմնային նիստերը: Կանոնավոր բուրգ, դրա հարթագիծը: Հատած բուրգ:

Պտտման մարմիններ: Գլան, դրա հիմքերը, բարձրությունը և առանցքը: Կոն, դրա գագաթը, հիմքը, ծնորդը, բարձրությունը, առանցքը: Հատած կոն: Գունդ, դրա կենտրոնը, տրամագիծը: Գնդի հարթ հատույթների հատկությունները: Գնդի մեծ շրջանը և շրջանագիծը:

Բազմանիստերի և պտտման մարմինների մակերևույթները, հարթ հատույթները: Գնդային մակերևույթ (սֆերա): Գնդային մակերևույթի շոշափող հարթություն: Պտտման մարմիններին ներգծած և արտագծած բազմանիստեր: Պրիզմայի, բուրգի, հատած բուրգի, գլանի, կոնի, հատած կոնի կողմնային և լրիվ մակերևույթների մակերեսների և ծավալների բանաձևերը: Գնդային մակերևույթի մակերեսի և գնդի ծավալի բանաձևերը:

Երկրաչափության դասագրքերի «դժվարին խնդիրներ» բաժինների առաջադրանքները հարցատոմսերում չընդգրկել:

 

Գրականություն

 

1. Վ. Հովհաննիսյան և ուրիշներ, Մաթեմատիկա 1,2,3, «Արևիկ», 2001թ.

2. Բ. Նահապետյան, Ա. Աբրահամյան, Մաթեմատիկա 4,5, «Մակ-Արմենիա», 2000թ.

3. Հ. Միքայելյան, Հանրահաշիվ 6,7,8 և լրացուցիչ խնդիրների ժողովածու, 6-րդ դասարան, «Հայ Էդիթ», 2000թ.

4. Գ. Գևորգյան, Ա. Սահակյան, Հանրահաշիվ և մաթեմատիկական անալիզի տարրեր 9,10, «Էդիթ Պրինտ», 2001թ.

5. Լ. Աթանասյան և ուրիշներ, Երկրաչափություն 6,7,8, «Աստղիկ-59», 2000թ., Երկրաչափություն 9,10, «Աստղիկ գրատուն», 2001թ.

 

ԹԵՍՏ N 1

 

Ա ՄԱԿԱՐԴԱԿ

 

1. Տրված է չորս թիվ. 20, 12, 30, 8:

 

1.1. Գտնել նրանցից ամենամեծի և ամենափոքրի տարբերությունը:

 

1) 30;             2) 8;        3) 10;      4) 22:

 

1.2. Գտնել առաջին և երկրորդ թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը:

 

1) 2;               2) 4;        3) 60;      4) 240:

 

1.3. Գտնել երրորդ և չորրորդ թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը:

 

1) 120;           2) 240;   3) 2;        4) 38:

 

1.4. Երրորդ թիվն առաջին թվից քանի՞ տոկոսով է մեծ:

 

1) 100;           2) 150;   3) 50;      4) 10:

 

2. Հաշվել արտահայտության արժեքը:

 

2.1.	3 2 : ( 1 2 - 3 8 ) :   1) 3 16 ;     2) - 9 2 ;    3) 12 ;    4) - 3 2 :
2.2.	log3 81 log3 27 : 1) 3 ;      2) 4  3 ;     3) log354 ;     4) 1 :  arccos ( - 1 2 ) + arcsin Ö2 2 :
2.3.	1) 11p  12 ;    2) 5p  12 ;    3)  7p  12 ;    4) -  p   12 :
2.4.	4   Ö5-1 - Ö5 :
	1)-1 ;     2)1 ;     3)  -1- Ö5  Ö5-1   ;     4) Ö5 :

 

3. Գտնել հավասարման արմատները:

 

 

4. Պրոգրեսիաներ

 

4.1. Գտնել 20;19,5;... թվաբանական պրոգրեսիայի տարբերությունը:

 

1) 0,5;            2) 0,05;                  3) -0,05;                 4) -0,5:

 

4.2. Գտնել 20; 19; 5; ... թվաբանական պրոգրեսիայի առաջին և երրորդ անդամների միջին թվաբանականը:

 

1) 19,5;          2) 20;                      3) 39,5;                  4) 39:

 

4.3. Գտնել 2, X, 18, -54, ... երկրաչափական պրոգրեսիայի հայտարարը:

 

1) 9;               2) 36;      3) 3;        4) -3:

 

4.4. 2, X, 18, -54, ... երկրաչափական պրոգրեսիայում գտնել այն անդամի համարը, որը հավասար է

-486-ի:

 

1) 5;               2) -6;       3) 9;        4) 6:

 

5. Տրված է 2cosx-Ö3=0 հավասարումը:

 

5.1. Ո՞րն է հավասարման լուծումը:

 

1)

±

π 6

+

πk

,

k ε Z

;

2)

±

π 6

+ 2πk

,

k ε Z

;

3)

±

π 3

+2πk

,

k ε Z

4)

π 6

+2πk

,

k ε Z

:

 

 

 

 

5.2. Ո՞ր քառորդներում են գտնվում հավասարման լուծումները:

 

1) I և II;                         2) II և III ;               3) I ;        4) I և I V:

 

5.3. Տրված թվերից ո՞րը հավասարման լուծում չէ:

 

1)

13π 6

;

2)

5π 6

,

3)

11π 6

,

4)

-

11π 6

:

 

 

 

 

5.4. Տրված հավասարումը [-2p; 2p] միջակայքում քանի՞ լուծում ունի:

 

1) 1;               2) 2;        3) 3;        4) 4:

 

6. Տրված է ¦(x)=log₂x ֆունկցիան:

 

6.1. Նշվածներից ո՞րն է ֆունկցիայի գրաֆիկի ուրվագիծը:

 

6.2. Գտնել

¦ ( 1 8 ) -ը:

 

 

1)

1 3 ;

2) -4;                       3) 3;                        4) -3:

 

6.3. Լուծել ¦(x)<0 անհավասարումը:

 

1) (-∞;1);             2) (0;1);          3) Æ;    4) (1;+∞):

 

6.4. Լուծել ¦(x)=1 հավասարումը:

 

1) 1;               2) log₂e ;          3) ln2;                          4) lg2:

 

7. Տրված է

( 4 3 ) x2+1 < ( 4 3 ) 2x+9

(1)

 

անհավասարումը և

½x+1½=4

(2)

 

հավասարումը:

 

7.1. Գտնել (2) հավասարման արմատների արտադրյալը:

 

1) -2;              2)-15;                     3) -0,6;                   4) -8:

 

7.2. Նշված հավասարումներից որի՞ն է համարժեք (2) հավասարումը:

 

1)

x-3 x+5

=0 ;

2) (x-3)(x-5)=0 ;

3)

x+5 x-3

=0 ;

4)

(x-3)(x+5)=0 ;

 

7.3. Նշել (1) անհավասարման ամբողջ լուծումների քանակը:

 

1) 7;               2) 5;        3) 4;        4) 2:

 

7.4. Լուծել (1)-ից և (2)-ից կազմված համակարգը:

 

1) xÎ(-2;4)U{-5};      2) x=-5;       3) x=3;          4) xÎ(-2;4):

 

8. Գտնել արտահայտության արժեքը:

 

8.1. sin² x³ +cos² x³:

 

1) 6;                2) x³;              3) 1;            4) x⁶:

8.2.

a3/2 -1  :(a-1)-√a  a+√a+1

, երբ a=2 :

1) 1;

2) 2;

3)  3  ;   2

4) -1:

8.3. |a+1|+|a-1| , երբ a Π(0;1) :

 

1) 2a;        2) -2a;          3) 2;          4) 0:

 

8.4. log₃(1-a), եթե հայտնի է, որ a²=4:

1) 3;

2)  1  ;   3

3) 0;

4) 1:

9. Խանութում կար 1,75 տ խնձոր և 1,1 տ տանձ: Օրական վաճառվում էր 125 կգ խնձոր մեկ կիլոգրամը 250 դրամով և 110 կգ տանձ` կիլոգրամը 300 դրամով:

 

9.1. Վաճառքի առաջին օրը որքա՞ն հասույթ ունեցավ խանութը խնձորի և տանձի վաճառքից:

 

1) 31250;      2) 33000;            3) 64250;            4) 32125:

 

9.2. Ընդամենը որքա՞ն հասույթ կլինի խնձորի վաճառքից:

 

1) 437500;    2) 330000;         3) 767500;          4) 525000:

 

9.3. Ո՞րերորդ օրը կսպառվի խնձորն ու տանձը:

 

1) 10;          2) 14;      3) 24;      4) 12:

 

9.4. Վաճառքը սկսելուց ո՞րերորդ օրվա վերջում խնձորի վաճառքից ստացված հասույթը կգերազանցի տանձի վաճառքից ստացված հասույթը:

 

1) 9;            2) 10;       3) 11;      4) չի գերազանցի:

 

10. Տրված են A(1;2), B(-3;2) և O(0;0) կետերը:

 

10.1. Գտնել AB վեկտորի կոորդինատները:

 

1) {-4;0};  2) {-2;0};        3) {4;0};        4) {-3;4}:

 

10.2. Գտնել OA հատվածի երկարությունը:

 

1) √5;      2) 3;          3) 5;          4) √3:

 

10.3. Գտնել OA և AB վեկտորների սկալյար արտադրյալը:

 

1) -2;          2) 2;        3) 4;        4) -4:

 

10.4 Ի՞նչ անկյուն են կազմում OA և BA վեկտորները:

 

1) սուր;         2) բութ;         3) ուղիղ;         4) փռված:

 

11. AB և CD հատվող լարերից առաջինի երկարությունը 32 է, իսկ երկրորդ լարի հատվածներն են 12 և 16:

 

11.1. Հաշվել CD լարի երկարությունը:

 

1) 192;            2) 28;             3) 4;             4) 32:

 

11.2. Քանի՞ աստիճան է ABCD քառանկյան անկյունների գումարը:

 

1) 180;           2) 360;           3) 540;          4) 720:

 

11.3. Գտնել ÐADC-ն, եթե ÐABC=32⁰:

 

1) 32⁰;            2) 16⁰;             3) 64⁰;           4) 96⁰:

 

11.4. Որոշել AB լարի հատվածները:

 

1) 28 և 4;     2) 14 և 18;     3) 12 և 20;     4) 24 և 8:

 

12. Ուղղանկյունանիստի հիմքի կողմերն են 12 սմ և 5 սմ, իսկ կողմնային կողը 13 սմ է:

 

12.1. Հետևյալ պատկերներից ո՞րն է համապատասխանում վերևում տրված պայմաններին:

 

 

12.2. Գտնել ուղղանկյունանիստի ծավալը:

 

1) 30 սմ³;           2) 780 սմ²;          3) 338 սմ³;           4) 780 սմ³:

 

12.3. Գտնել ուղղանկյունանիստի հիմքի անկյունագիծը:

 

1) 13 սմ;            2) 17 սմ;               3) 13√2 սմ;              4) 169 սմ:

 

12.4. Ի՞նչ անկյուն են կազմում ուղղանկյունանիստի անկյունագիծը և հիմքի հարթությունը:

 

1) 90⁰;                2) 45⁰;              3) 30⁰;              4) 60⁰:

 

13. X դասարանում կա 15 աշակերտ:

 

13.1. Աշակերտները փոխանակեցին իրենց լուսանկարները: Քանի՞ լուսանկար պահանջվեց փոխանակման համար:

 

1) 105;               2) 210;           3) 151            4) 225:

 

13.2. Վիկտորինային մասնակցելու նպատակով դասարանից պետք է ընտրել չորս աշակերտ: Քանի՞ եղանակով կարելի է դա իրագործել:

 

1) 32760;           2) 360360;            3) 15015;           4) 1365:

 

Բ ՄԱԿԱՐԴԱԿ

 

14. ABCD սեղանի AD և BC հիմքերի երկարությունները համապատասխանաբար 14 և 2 են, իսկ սրունքները` 10:

 

14.1. Գտնել սեղանի բարձրությունը:

 

14.2. Գտնել ÐADB-ի աստիճանային չափը:

 

14.3. Գտնել այդ սեղանին արտագծած շրջանագծի շառավղի քառակուսին:

 

14.4. Գտնել այդ սեղանին արտագծած շրջանագծի կենտրոնի հեռավորությունը սեղանի սրունքից:

 

15. Յոթ միատեսակ տրակտորներից կազմված բրիգադը կարող է դաշտը հնձել 10 օրում:

 

15.1. Քանի՞ օրում կհնձեն դաշտը, եթե աշխատի միայն հինգ տրակտոր:

 

15.2. Քանի՞ օր է անհրաժեշտ դաշտը հնձելու համար, եթե տրակտորներն աշխատեին 60%-ով պակաս արտադրողականությամբ:

 

15.3. Քանի՞ օրում կավարտեին հունձը, եթե աշխատեին 25%-ով ավելի արտադրողականությամբ:

 

15.4. Եթե տրակտորներն աշխատանքային օրվա կեսն աշխատեին երկու անգամ ավելի արագ, իսկ կեսօրից հետո երկու անգամ ավելի դանդաղ ռեժիմներով, քանի՞ օրում կավարտեին հունձը:

 

16. Տրված են

y(x)=sin πx  12

և g(x)=-12x+37+x2 ֆունկցիաները:

 

16.1. Ո՞րն է y(x)=0 հավասարման ամենափոքր դրական արմատը:

 

16.2. Գտնել y(x)-ի մեծագույն արժեքը:

 

16.3. Գտնել g(x)-ի փոքրագույն արժեքը:

 

16.4. Լուծել y(x)=g(x) հավասարումը:

 

17. Տրված է ABCDA₁B₁C₁D₁ ուղղանկյունանիստը AD=8, CD=6, CC₁=10 կողերով: AA₁, C₁B₁, CC₁=8 կողերի վրա նշված են համապատասխանաբար N, M, K կետերն այնպես, որ AN = 4, B₁M = 2, C₁K = 2,

 

17.1. N, M, D կետերը չեն գտնվում մի հարթության մեջ:

 

17.2. ΔAB₁C-ն հավասարասրուն է:

 

17.3. B₁N ուղիղը հատում է ADC հարթությունը AD ուղղին պատկանող կետում:

 

17.4. ΔB₁ND-ն ուղղանկյուն եռանկյուն է:

 

17.5. MN և B₁D ուղիղները հատվում են:

 

17.6. N, M, D, K կետերը գտնվում են մի հարթության մեջ:

 

18. Տրված է

f(x)=x+ 4  x

ֆունկցիան:

 

18.1. f-ը կենտ ֆունկցիա է:

 

18.2. Ֆունկցիայի գրաֆիկը հատում է OX առանցքը:

 

18.3. Ֆունկցիայի արժեքների տիրույթը (-∞;-4]U[4;+∞)-ն է:

 

18.4

f´(√5)= 1  5

:

 

18.5. [-2;0) և [2;+∞) միջակայքերից յուրաքանչյուրում ֆունկցիան աճող է:

 

18.6. x₀=-2 ֆունկցիայի մինիմումի կետ է:

 

19. Տրված է √3x-x²=a հավասարումը:

 

19.1. Հավասարման ԹԱԲ-ը որոշվում է a≥0 պայմանով:

 

19.2. Երբ a<0, հավասարումն արմատ չունի:

 

19.3. Ցանկացած դրական a-ի դեպքում հավասարումն ունի արմատներ:

 

19.4

a=± 3  2

դեպքում հավասարումն ունի մեկ արմատ:

 

19.5. a≥0 դեպքում հավասարումը համարժեք է 3x-x²=a² հավասարմանը:

 

19.6. Գոյություն ունի a-ի միայն մեկ բնական արժեք, որի դեպքում հավասարումն ունի երկու միմյանցից տարբեր արմատ:

 

Քննության տևողությունը` 4 ժամ:

 

ՖԻԶԻԿԱ

 

1. ԿԻՆԵՄԱՏԻԿԱՅԻ ՀԻՄՈՒՆՔՆԵՐԸ

 

1 (5 միավոր). Մեխանիկական շարժում: Մեխանիկայի հիմնական խնդիրը: Նյութական կետ (սահմանում, օրինակներ): Բացարձակ պինդ մարմին: Մարմնի համընթաց և պտտական շարժումներ: Պտտման առանցք: Մարմնի դիրքը տարածության մեջ: Հաշվարկման մարմին: Մարմնի դիրքի տրման կոորդինատային և վեկտորական եղանակները: Մարմնի դիրքի շառավիղ-վեկտորի և կոորդինատների կապը: Հաշվարկման համակարգ: Հետագիծ: Մարմնի դիրքը նշելու բնական եղանակը, դիրքաթիվ: Մեխանիկայի հիմնական խնդրի լուծումը՝ շարժման օրենք (շարժման հավասարում): Տեղափոխություն: Շարժման օրենքի արտահայտումը վեկտորական և կոորդինատային եղանակներով: Ճանապարհ: Շարժումների տեսակներն ըստ հետագծի և ըստ բնույթի:

2 (5 միավոր). Ուղղագիծ հավասարաչափ շարժում: Ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման արագություն (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը): Մեխանիկայի հիմնական խնդրի լուծումը ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման դեպքում: Արագության մոդուլը: Ճանապարհային արագություն (սահմանումը, բանաձևը): Արագության միավորը, միավորի սահմանումը: Մեխանիկայի հիմնական խնդրի լուծումը ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման դեպքում, արտահայտված մարմնի կոորդինատի և արագության պրոյեկցիայի միջոցով: Արագության պրոյեկցիայի ֆիզիկական իմաստը: Մարմնի կոորդինատի և անցած ճանապարհի՝ ժամանակից կախումը պատկերող գրաֆիկները: Ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման արագության պրոյեկցիայի և մոդուլի՝ ժամանակից ունեցած կախման գրաֆիկները: Այդ գրաֆիկներով սահմանափակված պատկերների մակերեսների ֆիզիկական մեկնաբանությունը:

3 (4 միավոր). Մարմնի դիրքի հարաբերականությունը (օրինակ): Դադարի և շարժման հարաբերականությունը (օրինակ): Միևնույն շարժման քննարկումը տարբեր դիտակետերից: Տեղափոխությունների գումարման բանաձևը: Արագությունների գումարման բանաձևը: Հարաբերական արագություն:

4 (4 միավոր). Անհավասարաչափ շարժում (սահմանում, օրինակներ): Անհավասարաչափ շարժման միջին արագություն (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը): Տեղափոխությունը՝ արտահայտված միջին արագության միջոցով: Միջին ճանապարհային արագություն, նրա ֆիզիկական իմաստը: Միջին ճանապարհային արագության հաշվարկը, երբ ա) իրար հաջորդող հավասար ժամանակամիջոցներում մարմինը շարժվել է հաստատուն արագություններով, բ) իրար հաջորդող հավասար ճանապարհները մարմինն անցել է հաստատուն արագություններով: Ակնթարթային արագություն (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը):

5 (5 միավոր). Հավասարաչափ արագացող շարժում (սահմանում, օրինակներ): Արագացում, նրա ֆիզիկական իմաստը: Արագացման միավորը, միավորի սահմանումը: Հավասարաչափ արագացող շարժման արագության կախումը ժամանակից արտահայտող բանաձևը: Դադարի վիճակից հավասարաչափ արագացող շարժում, այդ շարժման հետագիծը, անցած ճանապարհը (բանաձևի արտածումը ճանապարհային արագության գրաֆիկի միջոցով), տեղափոխությունը, միջին արագությունը, արագության մոդուլը՝ արտահայտված արագացման և տեղափոխության մոդուլների միջոցով: Դադարի վիճակից հավասարաչափ արագացող շարժման ճանապարհի կախումը ժամանակից պատկերող գրաֆիկը:

6 (4 միավոր). Սկզբնական արագությամբ հավասարաչափ արագացող շարժման տեղափոխության և միջին արագության բանաձևերը: Մեխանիկայի հիմնական խնդրի լուծումը հավասարաչափ արագացող շարժման դեպքում: Շարժումների անկախության սկզբունքը: Ուղղագիծ հավասարաչափ արագացող շարժման արագության պրոյեկցիայի՝ ժամանակից կախումն արտահայտող բանաձևը և գրաֆիկը: Ուղղագիծ հավասարաչափ արագացող շարժման տեղափոխության պրոյեկցիայի և կոորդինատի՝ ժամանակից կախումն արտահայտող բանաձևերը:

7 (4 միավոր). Ազատ անկում: Ազատ անկման արագացում (առանձնահատկությունը, այդ առանձնահատկությունը հաստատող փորձը և թվային արժեքը): Ազատ անկման կինեմատիկական հավասարումները (v(t) և r(t) կախման բանաձևերը): Ազատ անկում առանց սկզբնական արագության՝ ա) v(t) և y(t) կախման բանաձևերը, բ) մինչև գետին անկման բարձրությունը և տևողությունը հաշվելու բանաձևերը, գ) արագությունն անկման վերջում՝ արտահայտված անկման բարձրությամբ: Ուղղաձիգ դեպի վեր նետված մարմնի շարժումը՝ ա) v_y(t) և y(t) կախման բանաձևերը, բ) թռիչքի առավելագույն բարձրության և թռիչքի տևողության որոշումը:

8 (5 միավոր). Կորագիծ շարժում (սահմանում, օրինակներ): Արագությունը կորագիծ շարժման դեպքում: Արագության ուղղությունը (օրինակներ): Տեղափոխության և անցած ճանապարհի հաշվարկը կորագիծ շարժման դեպքում: Ճանապարհի հաշվարկը հավասարաչափ կորագիծ շարժման դեպքում: Կորագիծ շարժման ակնթարթային արագացում (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը): Կորագիծ հավասարաչափ շարժում: Կորագիծ անհավասարաչափ շարժում: Կորագիծ շարժման արագացման ուղղությունը, երբ արագության մոդուլը` ա) նվազում է, բ) աճում է, գ) մնում է անփոփոխ: Նախապես հայտնի կոր հետագծով հավասարաչափ շարժվող մարմնի դիրքաթվի հաշվարկը: Շրջանագծային շարժում: Կորագիծ շարժման ներկայացումը որպես շրջանագծերի աղեղներով շարժումների վերադրում:

9 (5 միավոր). Հավասարաչափ շրջանագծային շարժում: Մարմնի դիրքի որոշումը հավասարաչափ շրջանագծային շարժման դեպքում: Հավասարաչափ շրջանագծային շարժման անկյունային արագություն (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը, միավորը, միավորի սահմանումը): Կապը գծային և անկյունային արագությունների միջև: Պտտման պարբերություն և հաճախություն (սահմանումները, միավորները), նրանց միջև կապը: Գծային և անկյունային արագությունների՝ պտտման պարբերության հետ կապն արտահայտող բանաձևերը: Հավասարաչափ շրջանագծային շարժման արագացման (կենտրոնաձիգ արագացման) վեկտորի ուղղությունը: Կենտրոնաձիգ արագացման մոդուլի բանաձևի արտածումը:

10 (4 միավոր). Կորագիծ հավասարաչափ արագացող շարժում, օրինակներ: Հորիզոնական ուղղությամբ նետված մարմնի ազատ անկումը որպես երկու անկախ շարժումների վերադրում, այդ անկման հիմնական կինեմատիկական հավասարումները: Հորիզոնական ուղղությամբ նետված մարմնի ազատ անկման՝ ա) ժամանակը, բ) թռիչքի հեռահարությունը, գ) արագությունը, արագության վեկտորի կազմած անկյունը հորիզոնի հետ, դ) հետագծի հավասարումը:

11 (5 միավոր). Հորիզոնի նկատմամբ անկյան տակ նետված մարմնի շարժումը: Այդ շարժման հիմնական կինեմատիկական հավասարումները: Հորիզոնի նկատմամբ անկյան տակ նետված մարմնի՝ ա) շարժման հետագծի հավասարումը, բ) անկման ժամանակը (թռիչքի տևողությունը) և թռիչքի հեռահարությունը, գ) շարժման արագությունը գետնին ընկնելու պահին, դ) վերելքի և վայրէջքի ժամանակները, ե) թռիչքի առավելագույն բարձրությունը:

 

2. ԴԻՆԱՄԻԿԱՅԻ ՀԻՄՈՒՆՔՆԵՐԸ

 

12 (4 միավոր). Օրինակներ, որոնք պարզաբանում են մարմնի՝ Երկրի նկատմամբ առանց արագացման շարժվելու պայմանները: Ազատ (առանձնացված) մարմին: Իներցիա: Իներցիայի օրենքի Գալիլեյի ձևակերպումը: Հաշվարկման իներցիալ համակարգեր: Երկրին կապված հաշվարկման համակարգը իներցիալ համակարգ համարելու հիմնավորումը: Նյուտոնի առաջին օրենքը:

13 (4 միավոր). Փորձեր, որոնք պարզաբանում են, թե ինչ պայմաններում է մարմինը շարժվում արագացումով (Երկրի նկատմամբ): Մարմինների արագացումների մոդուլները միատեսակ արտաքին ազդեցությունների դեպքում (փորձի նկարագրությունը): Մարմինների իներտությունը: Զանգված: Զանգվածի չափումը: Զանգվածի միավորը: Զանգվածի ադիտիվությունը: Մարմնի խտություն (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը, միավորը):

14 (5 միավոր). Ուժի հասկացությունը: Ուժը որպես արագացման պատճառ: Ուժը որպես վեկտորական մեծություն: Միևնույն ուժի ազդեցությունը տարբեր զանգվածներով մարմինների վրա: Փորձի նկարագրությունը: Նյուտոնի երկրորդ օրենքը: Նյուտոնի երկրորդ օրենքի ձևակերպումը, երբ մարմնի վրա ազդում են մի քանի ուժեր: Նյուտոնի երկրորդ օրենքի գրառումը սկալյար տեսքով: Ուժի միավորը, միավորի սահմանումը: Երկու մարմինների փոխազդեցության ուժերի համեմատումը: Նյուտոնի երրորդ օրենքը: Օրինակի քննարկում:

15 (4 միավոր). Մարմինների դեֆորմացիան: Դեֆորմացիայի առաջացման պատճառը: Առաձգական և ոչ առաձգական (պլաստիկ) դեֆորմացիաներ: Առաձգականության ուժ, նրա առաջացումը և բնույթը: Զսպանակի (ձողի) երկարացման և առաձգականության ուժի կապը պարզաբանող փորձի նկարագրությունը: Փոքր դեֆորմացիաներ: Հուկի օրենքը (ձևակերպումը, մաթեմատիկական արտահայտությունը): Զսպանակի (ձողի) կոշտություն, նրա ֆիզիկական իմաստը, միավորը: Առաձգականության ուժի և երկարացման կապը պատկերող գրաֆիկը:

16 (4 միավոր). Տիեզերական ձգողության (գրավիտացիոն) ուժ: Արեգակի և մոլորակի միջև գործող գրավիտացիոն ուժի հաշվարկը: Տիեզերական ձգողության օրենքը: Տիեզերական ձգողության օրենքի կիրառումը վերջավոր չափերով մարմինների, համասեռ գնդերի և գնդոլորտների համար: Կենտրոնական ուժեր: Գրավիտացիոն հաստատուն, նրա ֆիզիկական իմաստը, միավորը: Գրավիտացիոն հաստատունի թվային արժեքը և փորձնական որոշումը:

17 (4 միավոր). Ծանրության ուժ, նրա ուղղությունը: Երկրի օրական պտույտի դերը: Մարմնի վրա ազդող ծանրության ուժը Երկրի մակերևույթից բարձրության վրա: Ազատ անկման արագացում: Նրա մոդուլը՝ ա) Երկրի մակերևույթից h բարձրության վրա, բ) Երկրի մակերևույթի մոտ: Ազատ անկման արագացման` Երկրի տարբեր կետերում տարբեր լինելու պատճառները: Գրավիտացիոն շեղում:

18 (4 միավոր). Մարմնի կշիռ (սահմանումը, առաջացման մեխանիզմը, բնույթը): Դադարի մեջ գտնվող մարմնի կշիռը: Արագացմամբ շարժվող մարմնի կշիռը: Մարմնի կշիռը, երբ արագացումն ուղղված է դեպի վեր, գերբեռնվածություն: Մարմնի կշիռը, երբ արագացումն ուղղված է դեպի ներքև: Անկշռություն: Օրինակներ: Երկրի շուրջը՝ նրա մակերևույթից h բարձրության վրա պտտվող արբանյակի արագությունը: Առաջին տիեզերական արագություն, նրա թվային հաշվարկը:

19 (5 միավոր). Դադարի շփման ուժ, նրա առաջացումը, ուղղությունը և մոդուլը: Դադարի շփման առավելագույն ուժ, նրա կախումը ճնշման ուժից, այդ կախման բանաձևը: Դադարի շփման գործակից: Սահքի շփման ուժ, նրա առաջացումը, ուղղությունը: Սահքի շփման ուժի կախումը հենարանի հակազդեցության ուժից: Սահքի շփման գործակից: Մարմինների հպման մակերևույթին զուգահեռ ազդող ուժից կախումը պատկերող գրաֆիկը և դրա բացատրությունը: Շփման գործակից: Գլորման շփման ուժ: Շփման ուժերի բնույթը: Դիմադրության ուժեր:

 

3. ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐԸ ՄԵԽԱՆԻԿԱՅՈՒՄ

 

20 (4 միավոր). Հաստատուն ուժի մեխանիկական աշխատանքը (սահմանումը, մաթեմատիկական արտահայտությունը): Հաստատուն ուժի աշխատանքը, երբ՝ ա) ուժը համուղղված է տեղափոխությանը, բ) ուժը հակուղղված է տեղափոխությանը, գ) ուժն ուղղահայաց է տեղափոխությանը: Հաստատուն ուժի աշխատանքի հատկությունները: Երկրի մակերևույթին մոտ շարժվող մարմնի վրա ազդող ծանրության ուժի աշխատանքի առանձնահատկությունը: Աշխատանքի միավորը, միավորի սահմանումը:

21 (5 միավոր). Փոփոխական ուժի աշխատանքը: Առաձգականության ուժի աշխատանքի հաշվարկը: Առաձգականության ուժի աշխատանքի առանձնահատկությունը: Պոտենցիալային ուժեր: Օրինակներ: Պոտենցիալային ուժերի առանձնահատկությունը:

22 (4 միավոր). Օգտակար աշխատանք: Լրիվ աշխատանք: Մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից՝ ՕԳԳ, նրա մեծացման ուղիները: Հզորություն, նրա ֆիզիկական իմաստը: Հզորության միավորը, միավորի սահմանումը: Ակնթարթային հզորություն, նրա կապն ակնթարթային արագության հետ: Քարշի ուժի կախումն արագությունից՝ շարժիչի հաստատուն հզորության դեպքում: Օրինակներ:

23 (4 միավոր). Էներգիա, կինետիկ էներգիա: Մարմնի վրա կիրառված ուժերի համազորի աշխատանքը և մարմնի շարժման արագության փոփոխությունը: Շարժվող մարմնի աշխատանքը ցուցադրող փորձի նկարագրությունը, այդ աշխատանքի հաշվարկը: Մարմնի կինետիկ էներգիայի ֆիզիկական մեկնաբանությունը: Կինետիկ էներգիայի թեորեմը:

24 (4 միավոր). Պոտենցիալ էներգիա: Ծանրության ուժի ազդեցությամբ մարմնի կատարած աշխատանքը ցուցադրող փորձի նկարագրությունը, և այդ աշխատանքի հաշվարկը: Մարմնի՝ ծանրության ուժով պայմանավորված պոտենցիալ էներգիայի ֆիզիկական մեկնաբանությունը: Պոտենցիալ էներգիայի զրոյական մակարդակ: Ծանրության ուժի աշխատանքը՝ արտահայտված մարմնի պոտենցիալ էներգիայի միջոցով: Առաձգականորեն դեֆորմացված մարմնի պոտենցիալ էներգիան: Կամայական պոտենցիալային ուժով պայմանավորված պոտենցիալ էներգիա: Պոտենցիալ էներգիայի թեորեմը:

25 (5 միավոր). Մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիա: Օրինակներ: Մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիայի պահպանման օրենքը: Միմյանց հետ փոխազդող մարմինների համակարգի լրիվ մեխանիկական էներգիան: Համակարգի լրիվ մեխանիկական էներգիայի պահպանման օրենքը: Աշխատանքի էներգիական մեկնաբանությունը: Ոչ պոտենցիալային ուժի ազդեցությանը ենթարկվող մարմնի լրիվ էներգիայի փոփոխությունը: Լրիվ մեխանիկական էներգիայի փոփոխության թեորեմը:

26 (5 միավոր). Ուժի իմպուլս, նրա միավորը: Մարմնի իմպուլս, նրա միավորը: Կապը ուժի իմպուլսի և մարմնի իմպուլսի փոփոխության միջև, երբ մարմնի վրա ազդող ուժը՝ ա) հաստատուն է, բ) փոփոխական է: Մարմինների համակարգի իմպուլսը: Ներքին և արտաքին ուժեր: Նյուտոնի II օրենքը մարմինների համակարգի համար: Փակ համակարգ: Իմպուլսի պահպանման օրենքը: Արագ ընթացող պրոցեսում ոչ փակ համակարգի իմպուլսի պահպանումը: Ռեակտիվ շարժում, օրինակ:

 

4. ՄԵԽԱՆԻԿԱԿԱՆ ՏԱՏԱՆՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ԱԼԻՔՆԵՐ

 

27 (4 միավոր). Տատանողական շարժումներ (մեխանիկական տատանումներ): Օրինակներ: Ճոճանակ: Պարբերական տատանումներ: Պարբերություն: Հաճախություն (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը, միավորը, նրա սահմանումը): Ազատ տատանումներ: Ազատ տատանումների նկարագրությունը (զսպանակին ամրացված մարմնի տատանումների օրինակով): Ազատ տատանումների առաջացման անհրաժեշտ պայմանները: Հարկադրական տատանումներ:

28 (5 միավոր). Ներդաշնակ տատանումներ: Ներդաշնակորեն տատանվող մարմնի կոորդինատի՝ ժամանակից կախումը նկարագրող հավասարումը (առանց արտածման) և տատանումների գրաֆիկը: Տատանումների լայնույթ, փուլ և սկզբնական փուլ: Շրջանային (ցիկլային) հաճախություն, կապը պարբերության և հաճախության հետ: Ներդաշնակորեն տատանվող մարմնի արագության և արագացման պրոյեկցիաների՝ ժամանակից կախումը նկարագրող հավասարումները (առանց արտածման): Ներդաշնակորեն տատանվող մարմնի վրա ազդող ուժը (քվազիառաձգական ուժ), մարմնի շեղումից նրա կախումն արտահայտող բանաձևը (առանց արտածման): Քվազիկոշտություն: Ներդաշնակ տատանումների սեփական հաճախության և պարբերության բանաձևերը: Ազատ տատանումների ներդաշնակ լինելու պայմանները, և այդ տատանումների պարբերության որոշումը:

29 (4 միավոր). Էներգիայի փոխակերպումները ներդաշնակ տատանումների ընթացքում (զսպանակին ամրացված մարմնի տատանումների օրինակով): Տատանվող համակարգի լրիվ մեխանիկական էներգիան, նրա պահպանումը տատանումների ընթացքում: Լրիվ մեխանիկական էներգիայի նվազումը շփման առկայության դեպքում: Մարող տատանումներ: Մաթեմատիկական ճոճանակ, նրա տատանումներն առաջացնող ուժը, այդ ուժի կախումը շեղումից փոքր շեղման անկյունների դեպքում: Մաթեմատիկական ճոճանակի տատանումների պարբերության բանաձևը:

30 (5 միավոր). Տատանումների տարածման պրոցեսը պարզաբանող օրինակի քննարկում: Տատանումների տարածումն առաձգական միջավայրում: Մեխանիկական ալիքներ: Էներգիայի տեղափոխումն ալիքային պրոցեսում: Լայնական և երկայնական ալիքներ, նրանց առաջացման համար անհրաժեշտ պայմանները: Ալիքի տարածման արագություն: Ալիքի հավասարում: Ալիքի երկարություն, նրա ֆիզիկական իմաստը: Ալիքի արագության կապն ալիքի երկարության և տատանումների հաճախության հետ:

31 (4 միավոր). Ձայնի աղբյուրներ: Ձայնի աղբյուրից առաձգական տատանումների տարածման պրոցեսի քննարկումը: Ձայնային ալիքներ (ձայն): Ձայնի տարածման համար միջավայրի առկայության անհրաժեշտությունն ապացուցող փորձ: Ձայնային տատանումներ: Ինֆրաձայն: Ուլտրաձայն: Ձայնի արագություն: Ձայնի արագությունը տարբեր միջավայրերում: Երաժշտական ձայն և աղմուկ: Երաժշտական տոն: Տոնի ուժգնություն և տոնի բարձրություն:

 

5. ՀԵՂՈՒԿՆԵՐ ԵՎ ԳԱԶԵՐ

 

32 (4 միավոր). Ճնշման ուժ, նրա ուղղությունը: Ճնշում (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը): Ճնշման միավորը, միավորի սահմանումը: Ճնշման փոփոխության հաղորդումը հեղուկներով և գազերով: Պասկալի օրենքը հեղուկների և գազերի համար, այդ օրենքի փորձնական ստուգումը: Ջրաբաշխական մամլիչ (կառուցվածքը, աշխատանքի սկզբունքը): Ուժերի և մակերեսների կապը:

33 (4 միավոր). Ճնշումը հեղուկում և գազում: Հեղուկի ներսում ճնշման գոյությունը հաստատող փորձեր: Անոթի հատակին և պատերին անշարժ հեղուկի ճնշման հաշվարկը: Հաղորդակից անոթներ: Օրինակներ: Հաղորդակից անոթների օրենքը՝ ա) համասեռ հեղուկի համար, բ)տարբեր խտությամբ հեղուկների համար:

34 (4 միավոր). Օդի կշիռ ունենալը հաստատող փորձ: Մթնոլորտային ճնշում: Մթնոլորտային ճնշման գոյությունն ապացուցող փորձեր: Մթնոլորտային ճնշման չափումը (Տորիչելիի փորձը): Ճնշման արտահամակարգային միավոր՝ սնդիկի սյան 1 միլիմետր, կապը պասկալի հետ: Սնդիկային բարոմետր, բարոմետր-աներոիդ: Մթնոլորտային ճնշումը տարբեր բարձրությունների վրա:

35 (5 միավոր). Հեղուկից կամ գազից մարմինները դուրս հրող ուժի (արքիմեդյան ուժ) գոյությունը հաստատող փորձեր: Արքիմեդյան ուժի ուղղությունը: Արքիմեդյան ուժի մոդուլի բանաձևի արտածումը: Արքիմեդյան ուժի որոշումը փորձնական եղանակով: Արքիմեդյան ուժը՝ արտահայտված վակուումում և հեղուկում (կամ գազում) մարմնի կշիռների միջոցով: Հեղուկում մարմնի խորասուզվելու, հեղուկի ցանկացած տեղում հավասարակշռության մեջ գտնվելու և հեղուկի մակերևույթին լողալու պայմանները՝ կախված ա) մարմնի վրա ազդող ծանրության և արքիմեդյան ուժերի, բ) մարմնի ու հեղուկի խտությունների հարաբերակցությունից:

 

6. ՄՈԼԵԿՈՒԼԱՅԻՆ ՖԻԶԻԿԱ, ՋԵՐՄԱՅԻՆ ԵՐԵՎՈՒՅԹՆԵՐ

 

36 (5 միավոր). Մոլեկուլային-կինետիկ տեսության հիմնական խնդիրը: Մոլեկուլային-կինետիկ տեսության հիմնադրույթները և դրանց փորձնական ապացույցները (թվարկել մի քանիսը): Ատոմների և մոլեկուլների չափերի, թվի և զանգվածների գնահատումը: Հարաբերական մոլեկուլային զանգված: Ավոգադրոյի թիվ (հաստատուն): Նյութի քանակ, նրա միավորը: Մոլային զանգված, նրա միավորը: Մոլային զանգվածի և հարաբերական մոլեկուլային զանգվածի կապը: Նյութի քանակը՝ արտահայտված նյութի զանգվածի և մոլային զանգվածի միջոցով: Մոլային ծավալ:

37 (4 միավոր). Բրոունյան շարժում, նրա փորձնական դիտումը: Բրոունյան շարժման բացատրությունը: Բրոունյան մասնիկ: Բրոունյան շարժման ինտենսիվության կախումը ջերմաստիճանից: Դիֆուզիա: Դիֆուզիայի երևույթի փորձնական ուսումնասիրությունը: Դիֆուզիայի արագության կախումը նյութերի խտությունից, ագրեգատային վիճակից, ջերմաստիճանից: Դիֆուզիայի բացատրությունը մոլեկուլային-կինետիկ տեսության հիման վրա: Դիֆուզիայի երևույթի կիրառությունները:

38 (5 միավոր). Մոլեկուլների փոխազդեցության ուժերի (մոլեկուլային ուժերի) բնույթը: Մոլեկուլային ձգողության և վանողության բացատրությունը: Մոլեկուլային ուժերի կախումը մոլեկուլների միջև հեռավորությունից, այդ կախման գրաֆիկը: Մոլեկուլային ուժերի կարճազդու լինելը: Գազեր: Գազերի սեղմելիությունը և դրա հիմնավորումը: Գազի մոլեկուլների փոխազդեցությունը: Գազի ծավալ: Հեղուկներ: Հեղուկի մոլեկուլների շարժումը և փոխազդեցությունը: Հեղուկների հոսունությունը, դրա բացատրությունը: Պինդ մարմիններ: Պինդ մարմնի ատոմների (մոլեկուլների) շարժումը և փոխազդեցությունը:

39 (4 միավոր). Մակրոսկոպական (ջերմադինամիկական) պարամետրեր: Ջերմադինամիկական (ջերմային) հավասարակշռության վիճակ, նրա տարբերությունը մեխանիկական հավասարակշռության վիճակից: Ջերմաստիճանը որպես ջերմային հավասարակշռության վիճակի բնութագիր: Ջերմաստիճանի մոլեկուլային-կինետիկ մեկնաբանությունը: Իզոթերմ պրոցես: Թերմոստատ: Բոյլի փորձը: Բոյլ-Մարիոտի օրենքը, նրա գրաֆիկական պատկերումը: Գազի խտության կախումը ճնշումից հաստատուն ջերմաստիճանում: Բոյլ-Մարիոտի օրենքի կիրառելիության սահմանները:

40 (4 միավոր). Իզոբար պրոցես: Գեյ-Լյուսակի փորձը: Գեյ-Լյուսակի օրենքը: Գազի ծավալային ընդարձակման գործակից, նրա թվային արժեքը: Իզոբար պրոցեսի գրաֆիկը: Գեյ-Լյուսակի օրենքի կիրառելիության սահմանները: Իզոխոր պրոցես: Շառլի փորձը: Շառլի օրենքը: Գազի ճնշման ջերմաստիճանային գործակից, նրա թվային արժեքը: Իզոխոր պրոցեսի գրաֆիկը: Շառլի օրենքի կիրառելիության սահմանները:

41 (4 միավոր). Իդեալական գազ: Իդեալական գազի հասկացության ներմուծման հիմնավորումը: Իդեալական գազը որպես իրական գազի պարզագույն մոդել: Բացարձակ զրո ջերմաստիճան: Բացարձակ զրո ջերմաստիճանն ըստ Ցելսիուսի սանդղակի: Բացարձակ ջերմաստիճանային (Կելվինի) սանդղակ: Կապը բացարձակ ջերմաստիճանի և Ցելսիուսի սանդղակի ջերմաստիճանի միջև: Բացարձակ ջերմաստիճանի միավորը: Գեյ-Լյուսակի և Շառլի օրենքների գրառումը բացարձակ ջերմաստիճանի օգտագործմամբ, դրանց գրաֆիկական պատկերումները:

42 (4 միավոր). Վիճակի հավասարում: Կլապեյրոնի հավասարումը, նրա ստացումը գազային օրենքներից: Ունիվերսալ գազային հաստատուն: Գազային վիճակի միացյալ հավասարումը (Մենդելեև-Կլապեյրոնի հավասարում): Բոյլ-Մարիոտի, Գեյ-Լյուսակի, Շառլի օրենքների ստացումը գազային վիճակի միացյալ հավասարումից:

43 (4 միավոր). Իդեալական գազի մոլեկուլային-կինետիկ տեսության հիմնական հավասարումը (առանց արտածման): Իդեալական գազի մոլեկուլների քաոսային շարժման միջին կինետիկ էներգիայի կախումը բացարձակ ջերմաստիճանից: Բոլցմանի հաստատուն: Գազի ճնշման կախումը բացարձակ ջերմաստիճանից և մոլեկուլների կոնցենտրացիայից: Մարմնի ներքին էներգիա: Լրիվ էներգիա: Ներքին էներգիայի կախումը մակրոսկոպական պարամետրերից: Իդեալական միատոմ գազի ներքին էներգիայի հաշվարկը:

44 (5 միավոր). Աշխատանքը մեխանիկայում և ջերմադինամիկայում: Ներքին էներգիայի փոփոխությունն աշխատանք կատարելիս (քննարկել գլանում՝ մխոցի տակ գտնվող գազի օրինակը): Աշխատանքի հաշվարկը գազի ընդարձակման և սեղմման ժամանակ: Գազի կատարած աշխատանքը և գազի նկատմամբ արտաքին ուժի աշխատանքը, նրանց միջև կապը: Աշխատանքի երկրաչափական մեկնաբանությունը: Ջերմադինամիկայում աշխատանքի առանձնահատկությունը:

45 (5 միավոր). Ջերմահաղորդում (ջերմափոխանակում): Ջերմաքանակ, նրա միավորը: Ջերմահաղորդման պրոցեսի բացատրությունը մոլեկուլային-կինետիկ տեսության հիման վրա: Մարմնի տաքացման (հովացման) համար անհրաժեշտ ջերմաքանակի հաշվման բանաձևը: Տեսակարար ջերմունակություն, նրա միավորը: Ջերմունակություն, նրա միավորը: Կապը ջերմունակության և տեսակարար ջերմունակության միջև: Մոլային ջերմունակություն, նրա միավորը: Մոլային և տեսակարար ջերմունակությունների կապը: Մարմնի տեսակարար ջերմունակության չափումը փորձի միջոցով: Ջերմային հաշվեկշռի հավասարումը: Շոգեգոյացում և խտացում: Շոգեգոյացման և խտացման ջերմաքանակների հաշվման բանաձևերը: Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն, նրա միավորը: Հալում և պնդացում: Հալման և պնդացման ջերմաքանակների հաշվման բանաձևերը: Հալման տեսակարար ջերմություն, նրա միավորը: Վառելիքի այրման տեսակարար ջերմություն, նրա միավորը: Վառելիքի այրումից առաջացած ջերմաքանակի հաշվման բանաձևը:

46 (5 միավոր). Մեխանիկական էներգիան ներքին էներգիայի փոխակերպվելու օրինակներ: Աշխատանքի և ջերմաքանակի համարժեքությունը: Էներգիայի պահպանման օրենքի ընդհանուր ձևակերպումը: Ջերմադինամիկայի առաջին օրենքը: Ջերմամեկուսացված համակարգ: Ջերմադինամիկայի առաջին օրենքի կիրառումը ջերմամեկուսացված համակարգի համար: Առաջին սեռի հավերժական շարժիչ ստեղծելու անհնարինության հիմնավորումը: Մեկուսացված համակարգ: Ջերմադինամիկայի առաջին օրենքի կիրառումը մեկուսացված համակարգի համար: Ջերմաքանակի մեկնաբանումը ջերմադինամիկայի առաջին օրենքի հիման վրա:

47 (4 միավոր). Ջերմադինամիկայի առաջին օրենքի կիրառումը իզոխոր պրոցեսների համար: Ջերմադինամիկայի առաջին օրենքի կիրառումը իզոթերմ պրոցեսների համար: Համակարգի ջերմունակությունն անփոփոխ ջերմաստիճանում: Թերմոստատ: Ջերմադինամիկայի առաջին օրենքի կիրառումը իզոբար պրոցեսների համար: Գազային ունիվերսալ հաստատունի ֆիզիկական մեկնաբանությունը: Ադիաբատ պրոցես: Ջերմադինամիկայի առաջին օրենքը ադիաբատ պրոցեսների համար. օրինակ: Միևնույն սկզբնական վիճակից ադիաբատ և իզոթերմ պրոցեսները պատկերող գրաֆիկները ծավալի միևնույն փոփոխության դեպքում, գրաֆիկների տարբեր լինելու բացատրությունը: Ադիաբատ պրոցեսների կիրառումը տեխնիկայում:

48 (5 միավոր). Ջերմաշարժիչներ: Շրջանային պրոցես (ցիկլ): Գազի կատարած դրական արդյունարար աշխատանքով ցիկլեր: Ջերմաշարժիչի կառուցվածքը և գործողության սկզբունքը: Ջերմաշարժիչի կատարած օգտակար աշխատանքը: Ջերմաշարժիչի ՕԳԳ-ն: Ջերմաշարժիչի ՕԳԳ-ի առավելագույն արժեքը (առանց Կառնոյի ցիկլի քննարկման), նրա մեծացման ուղիները:

49 (4 միավոր). Հեղուկների և գազերի փոխադարձ փոխակերպումները՝ շոգեգոյացում և խտացում: Գոլորշացում: Գոլորշացման բացատրությունն ըստ մոլեկուլային-կինետիկ տեսության: Գոլորշացման արագության կախումը տարբեր գործոններից: Հեղուկի հովացումն ադիաբատորեն գոլորշանալիս: Էներգիայի կլանումը (անջատումը) հեղուկի իզոթերմ գոլորշացման (գոլորշու խտացման) պրոցեսում, այդ պրոցեսների բացատրությունն ըստ մոլեկուլային-կինետիկ տեսության: Ցնդում (սուբլիմում):

50 (5 միավոր). Անփոփոխ ջերմաստիճանում հեղուկ-գոլորշի համակարգի՝ հավասարակշռության վիճակին անցնելու եղանակը: Շարժուն (դինամիկ) հավասարակշռություն: Հագեցած գոլորշի, նրա ճնշման անկախությունը ծավալից: Չհագեցած գոլորշի: Հեղուկ-գոլորշի համակարգում ճնշման կախումը ծավալից պատկերող գրաֆիկը և դրա բացատրությունը: Հագեցած գոլորշու ճնշման կախումը ջերմաստիճանից, այդ կախումը պատկերող գրաֆիկը և դրա բացատրությունն ըստ մոլեկուլային-կինետիկ տեսության: Հագեցած գոլորշու ճնշման կախումը հեղուկի տեսակից:

51 (5 միավոր). Եռում: Եռման պրոցեսի բացատրությունը: Եռման ջերմաստիճան: Եռման ջերմաստիճանի կախումն արտաքին ճնշումից (փորձնական հիմնավորումը, բացատրությունը): Եռման ջերմաստիճանի կախումը հեղուկի տեսակից և նրանում առկա խառնուրդներից:

52 (4 միավոր). Բյուրեղային մարմիններ: Բյուրեղային ցանց, հեռակա կարգ: Բյուրեղային մարմինների ֆիզիկական հատկությունների կախումն ուղղությունից (անիզոտրոպություն): Օրինակներ: Անիզոտրոպության բացատրությունը մոլեկուլային-կինետիկ տեսությամբ: Բյուրեղային ցանցի հաստատուն: Բյուրեղի տարրական բջիջ: Միաբյուրեղներ և բազմաբյուրեղներ, դրանց ֆիզիկական հատկությունների տարբերությունները:

53 (4 միավոր). Բյուրեղային մարմինների հալումն ու պնդացումը: Բյուրեղային մարմնի ջերմաստիճանի՝ հաղորդված ջերմաքանակից ունեցած կախումը պատկերող գրաֆիկը և դրա բացատրությունը մոլեկուլային-կինետիկ տեսությամբ: Հալման ջերմաստիճանի կախումն արտաքին ճնշումից. օրինակներ: Բյուրեղի խտության փոփոխությունը հալվելիս և պնդանալիս: Սառույցի առանձնահատկության դերը բնության մեջ և տեխնիկայում:

54 (5 միավոր). Դեֆորմացիա: Պինդ մարմնի դեֆորմացիայի տեսակները՝ առաձգական դեֆորմացիա, պլաստիկ դեֆորմացիա: Դեֆորմացիայի առաձգական կամ պլաստիկ լինելու կախումն ուժից և նրա ազդման տևողությունից: Օրինակներ: Ձգման (սեղմման) դեֆորմացիա, այդ դեֆորմացիան բնութագրող մեծությունները: Մեխանիկական լարում, նրա ֆիզիկական իմաստը, միավորը: Հարաբերական երկարացման և մեխանիկական լարման միջև կապը փոքր դեֆորմացիաների դեպքում: Առաձգականության (Յունգի) գործակից, նրա միավորը: Ձողի կոշտության՝ ձողի երկրաչափական բնութագրերից և նյութի տեսակից ունեցած կախման բանաձևը, բանաձևի մեկնաբանությունը մոլեկուլային կինետիկ տեսության հիման վրա:

 

7. ԷԼԵԿՏՐԱՍՏԱՏԻԿԱ

 

55 (5 միավոր). Էլեկտրական լիցք: Երկու տեսակի լիցքեր: Լիցքավորված տարրական մասնիկներ: Լիցքավորված մասնիկների փոխազդեցությունը: Տարրական լիցք, դրա մեծությունը: Լիցքավորված մարմիններ: Մարմինների լիցքի որոշումը: Լիցքավորված մարմինների փակ համակարգ: Լիցքի պահպանման օրենքը, օրինակներ: Կետային լիցք: Կետային լիցքերի փոխազդեցությունը: Կուլոնի օրենքը (ոլորակշեռքի նկարագրությունը, փորձի ընթացքը, բանաձևը, ձևակերպումը): Կետային լիցքերի փոխազդեցության ուժերի ուղղությունը: Հավասարաչափ լիցքավորված գնդաձև մարմինների փոխազդեցությունը: Անկանոն ձև ունեցող լիցքավորված մարմինների փոխազդեցությունը: Էլեկտրական լիցքի միավորը, այդ միավորի սահմանումը: Կուլոնի օրենքն արտահայտող բանաձևի համեմատականության գործակցի ֆիզիկական իմաստը, նրա թվային արժեքը:

56 (5 միավոր). Մերձազդեցության տեսության էությունը: Էլեկտրական դաշտ, դրա հիմնական հատկությունը: Էլեկտրաստատիկ դաշտ: Էլեկտրական դաշտի լարվածություն (սահմանումը, բանաձևը, ֆիզիկական իմաստը, միավորը, միավորի սահմանումը): Համասեռ էլեկտրական դաշտ: Վակուումում կետային լիցքի էլեկտրական դաշտի լարվածությունը: Հավասարաչափ լիցքավորված գնդի (գնդոլորտի) էլեկտրական դաշտի լարվածությունը: Վերադրման սկզբունքը էլեկտրական դաշտի համար: Այդ սկզբունքի կիրառման օրինակ (երկու կետային լիցքերի համար): Էլեկտրական դաշտի ուժագծեր: Ուժագծերի խտության և լարվածության մոդուլի կապը: Կետային լիցքի էլեկտրական դաշտի ուժագծերը: Համասեռ էլեկտրական դաշտի ուժագծերը:

57 (4 միավոր). Հաղորդիչներ: Հաղորդիչների վարքը էլեկտրաստատիկ դաշտում: Էլեկտրաստատիկ մակածում, մակածված լիցքեր: Էլեկտրական դաշտը հաղորդչի ներսում և մակերևույթին: Լիցքի բաշխումը հաղորդչում: Էլեկտրաստատիկ պաշտպանություն:

58 (5 միավոր). Դիէլեկտրիկներ: Բևեռային և ոչ բևեռային դիէլեկտրիկներ: Էլեկտրական երկբևեռ (դիպոլ): Երկբևեռի վարքը էլեկտրական դաշտում: Բևեռային դիէլեկտրիկների բևեռացումը: Կապված լիցքեր: Ոչ բևեռային դիէլեկտրիկների բևեռացումը: Էլեկտրական դաշտը դիէլեկտրիկի ներսում: Համասեռ դիէլեկտրիկի դիէլեկտրական թափանցելիություն: Կետային լիցքի էլեկտրական դաշտի լարվածությունը համասեռ անվերջ դիէլեկտրիկի ներսում: Երկու կետային լիցքերի փոխազդեցության ուժը համասեռ անվերջ դիէլեկտրիկում:

59 (4 միավոր). Լիցքի տեղափոխման աշխատանքը համասեռ էլեկտրաստատիկ դաշտում: Էլեկտրաստատիկ դաշտում լիցքի տեղափոխման աշխատանքի առանձնահատկությունը: Պոտենցիալային դաշտեր: Լիցքավորված մարմնի պոտենցիալ էներգիան էլեկտրաստատիկ դաշտում: Պոտենցիալ էներգիայի զրոյական մակարդակ:

60 (5 միավոր). Էլեկտրաստատիկ դաշտի պոտենցիալ: Պոտենցիալների տարբերություն (լարում), դրա ֆիզիկական իմաստը: Պոտենցիալների տարբերության միավորը, միավորի սահմանումը: Էլեկտրաստատիկ դաշտի պոտենցիալի սահմանումը լիցքի տեղափոխման աշխատանքի միջոցով: Համասեռ էլեկտրաստատիկ դաշտի լարվածության մոդուլի և պոտենցիալների տարբերության կապը: Էլեկտրաստատիկ դաշտի լարվածության ուղղության և պոտենցիալների փոփոխության կապը: Համապոտենցիալ մակերևույթներ: Կետային լիցքի էլեկտրական դաշտի և համասեռ էլեկտրական դաշտի համապոտենցիալ մակերևույթները:

61 (5 միավոր). Առանձնացված հաղորդչի լիցքի և պոտենցիալի կապը: Առանձնացված հաղորդչի էլեկտրաունակություն (սահմանումը, միավորը, միավորի սահմանումը): Կոնդենսատորներ: Կոնդենսատորի լիցքի և լարման կապը: Կոնդենսատորի էլեկտրաունակություն (ունակություն) (սահմանումը, միավորը, միավորի սահմանումը): Հարթ կոնդենսատոր, նրա ունակության կախումը կոնդենսատորը բնութագրող մեծություններից և այդ կախման բանաձևը (առանց արտածման): Լիցքավորված կոնդենսատորի էներգիան և կոնդենսատորը բնութագրող էլեկտրական մեծություններից նրա կախումն արտահայտող բանաձևերը: Էլեկտրական դաշտի էներգիայի խտությունը:

 

8. ՀԱՍՏԱՏՈՒՆ ՀՈՍԱՆՔԻ ՕՐԵՆՔՆԵՐԸ

 

62 (5 միավոր). Էլեկտրական հոսանք, հոսանքի ուղղությունը: Հոսանքի գոյության անհրաժեշտ պայմանները: Հոսանքի ազդեցությունները, օրինակներ: Հաստատուն հոսանք, հոսանքի ուժ (սահմանումը, բանաձևը, ֆիզիկական իմաստը, միավորը, միավորի սահմանումը): Հոսանքի ուժի կախումը լիցքակիրների կարգավորված շարժման միջին արագությունից և կոնցենտրացիայից:

63 (5 միավոր). Հաղորդչի վոլտ-ամպերային բնութագիծը: Օհմի օրենքը շղթայի տեղամասի համար: Հաղորդչի դիմադրություն (սահմանումը, միավորը, միավորի սահմանումը): Հաղորդչի դիմադրության կախումը հաղորդչի երկրաչափական չափերից և նյութի տեսակից: Տեսակարար դիմադրություն, դրա միավորը, միավորի սահմանումը: Հաղորդչի դիմադրության կախումը ջերմաստիճանից: Դիմադրության ջերմաստիճանային գործակից, դրա ֆիզիկական իմաստը, միավորը:

64 (4 միավոր). Էլեկտրական շղթաներ: Հաղորդիչների հաջորդական միացում: Հոսանքի ուժը և լարումները հաջորդաբար միացված հաղորդիչներում: Տեղամասի ընդհանուր լարումը և դիմադրությունը հաղորդիչների հաջորդական միացման դեպքում: Հաղորդիչների զուգահեռ միացում: Հոսանքի ուժը շղթայի չճյուղավորված տեղամասում և զուգահեռաբար միացված հաղորդիչներում: Զուգահեռաբար միացված հաղորդիչների ընդհանուր դիմադրությունը և յուրաքանչյուր հաղորդչում հոսանքի ուժը:

65 (5 միավոր). Հոսանքի աշխատանքը: Հաստատուն հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը շղթայի տեղամասում: Ջոուլ-Լենցի օրենքը: Կողմնակի ուժեր, դրանց բնույթը: Հոսանքի աղբյուր, դրա հիմնական բնութագիրը՝ էլեկտրաշարժ ուժ (էլշու) (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը, միավորը): Օհմի օրենքը լրիվ շղթայի համար: Լարումը հոսանքի աղբյուրի սեղմակների միջև, երբ աղբյուրի դիմադրությունը շատ փոքր է շղթայի արտաքին դիմադրությունից: Կարճ միացում, կարճ միացման հոսանքի ուժ:

66 (5 միավոր). Էլեկտրոլիտներ: Էլեկտրոլիտային դիսոցում: Իոնների վերամիավորում: Դիսոցման աստիճան, նրա կախումը լուծված նյութի կոնցենտրացիայից, ջերմաստիճանից և լուծիչի դիէլեկտրական թափանցելիությունից: Էլեկտրահաղորդականության բնույթը էլեկտրոլիտների լուծույթներում: Էլեկտրոլիզ, նրա կիրառությունները: Ֆարադեյի օրենքը էլեկտրոլիզի համար, այդ օրենքն արտահայտող բանաձևի արտածումը: Էլեկտրաքիմիական համարժեք, դրա ֆիզիկական իմաստը, միավորը: Ֆարադեյի հաստատուն, դրա ֆիզիկական իմաստը, թվային արժեքը: Ֆարադեյի օրենքի փորձնական ստուգումը:

 

9. ՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: ԷԼԵԿՏՐԱՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆ ՄԱԿԱԾՈՒՄ

 

67 (5 միավոր). Մագնիսական փոխազդեցություն, օրինակներ: Մագնիսական դաշտ, դրա հիմնական հատկությունը: Մագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքակիր հաղորդչի վրա: Մագնիսական ինդուկցիայի վեկտորի մոդուլը: Մագնիսական ինդուկցիայի միավորը, դրա սահմանումը: Մագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքակիր շրջանակի և մագնիսական սլաքի վրա: Մագնիսական ինդուկցիայի վեկտորի ուղղությունը: Մագնիսական ինդուկցիայի գծեր: Ուղիղ հոսանքակիր հաղորդչի մագնիսական դաշտի ուժագծերը, նրանց ուղղությունը: Համասեռ մագնիսական դաշտ, դրա ուժագծերի տեսքը: Վերադրման սկզբունքը մագնիսական դաշտի համար: Մրրկային դաշտեր: Մագնիսական դաշտը որպես մրրկային դաշտ:

68 (5 միավոր). Ամպերի ուժ: Ամպերի ուժի մոդուլը: Ամպերի ուժի ուղղությունը: Ձախ ձեռքի կանոնը: Լորենցի ուժ: Լորենցի ուժի մոդուլը: Լորենցի ուժի ուղղությունը, այդ ուղղության որոշումը ձախ ձեռքի կանոնով: Լորենցի ուժի առանձնահատկությունները:

69 (5 միավոր). Էլեկտրամագնիսական մակածման երևույթը: Մակածման հոսանք: Էլեկտրամագնիսական մակածման երևույթը լուսաբանող փորձեր: Համասեռ մագնիսական դաշտի ինդուկցիայի վեկտորի հոսքը (մագնիսական հոսքը) փակ կոնտուրով սահմանափակված հարթ մակերևույթով, դրա ֆիզիկական իմաստը: Անհամասեռ մագնիսական դաշտի հոսքը փակ կոնտուրին հենված կամայական մակերևույթով: Մագնիսական հոսքի միավորը, այդ միավորի սահմանումը: Մակածման հոսանքի ուղղությունը: Լենցի կանոնը: Լենցի կանոնը որպես էներգիայի պահպանման օրենքի դրսևորում:

70 (5 միավոր). Էլեկտրամագնիսական մակածման Էլշու-ի մեծությունը մագնիսական հոսքի հավասարաչափ փոփոխման դեպքում: Մակածման Էլշու-ի նշանի որոշումը: Էլեկտրամագնիսական մակածման օրենքը, երբ մագնիսական հոսքը փոփոխվում է՝

ա) հավասարաչափ, բ) անհավասարաչափ: Մագնիսական հոսքի միավորի սահմանումը էլեկտրամագնիսական մակածման օրենքի միջոցով: Մակածման Էլշու-ն շատ գալար պարունակող կոճում: Մրրկային էլեկտրական դաշտ: Փակ կոնտուրով մակածման Էլշու-ի ֆիզիկական իմաստը: Մակածման Էլշու-ն շարժվող հաղորդչում:

71 (5 միավոր). Ինքնամակածման երևույթը: Ինքնամակածման երևույթը պարզաբանող փորձեր: Փակ հաղորդիչ կոնտուրում հոսանքի ուժի և այդ կոնտուրով անցնող մագնիսական հոսքի կապը: Կոնտուրի (հաղորդչի) ինդուկտիվություն: Ինքնամակածման Էլշու: Կոնտուրի ինդուկտիվության ֆիզիկական իմաստը: Ինդուկտիվության միավորը, միավորի սահմանումը: Ինքնամակածման և իներցիայի երևույթների համանմանությունը: Հոսանքի մագնիսական դաշտի էներգիան, դրա բանաձևը:

72 (5 միավոր). Էլեկտրամագնիսական տատանումներ: Տատանողական կոնտուր: Ազատ էլեկտրամագնիսական տատանումները կոնտուրում: Էներգիայի փոխակերպումները տատանումների ընթացքում: Մեխանիկական և էլեկտրամագնիսական տատանումների համանմանությունը: Մեխանիկական և էլեկտրամագնիսական համանման մեծություններ: Կոնտուրում ազատ տատանումների պարբերության (Թոմսոնի) բանաձևը (առանց արտածման): Կոնտուրում ազատ տատանումների ընթացքում լիցքի, լարման և հոսանքի ուժի՝ ժամանակից ունեցած կախման բանաձևերը (առանց արտածման):

73 (4 միավոր). Փոփոխական հոսանք: Պարբերական հոսանք: Սինուսոիդական հոսանք: Հաղորդչում չմարող սինուսոիդական հոսանքի առաջացման պայմանը: Փոփոխական (սինուսոիդական) լարման ստացումը: Փոփոխական հոսանքի պարզագույն գեներատոր: Պարզագույն գեներատորի շրջանակում մակածված Էլշու-ի՝ ժամանակից ունեցած կախման բանաձևը: Պարզագույն գեներատորի շրջանակին միացված սպառիչում փոփոխական հոսանքի ուժի՝ ժամանակից ունեցած կախման բանաձևը: Գեներատորի ռոտոր և ստատոր:

74 (4 միավոր). Փոփոխական հոսանքի շղթայում սպառվող ակնթարթային և միջին հզորություններ: Փոփոխական հոսանքի շղթայում սպառվող միջին հզորության հաշվարկը: Փոփոխական հոսանքի ուժի և լարման գործող արժեքներ, նրանց ֆիզիկական իմաստը:

75 (5 միավոր). Էլեկտրաէներգիայի հաղորդումը: Ջերմային կորուստների անխուսափելիությունն էլեկտրաէներգիայի հաղորդման ընթացքում: Կորուստների նվազեցման ուղիները: Փոփոխական հոսանքի լարման բարձրացման և ցածրացման անհրաժեշտությունը: Փոփոխական հոսանքի տրանսֆորմատոր (կառուցվածքը, աշխատանքի սկզբունքը): Տրանսֆորմատորի աշխատանքը պարապ ընթացքի ռեժիմում: Տրանսֆորմացիայի գործակից: Բարձրացնող և ցածրացնող տրանսֆորմատորներ: Տրանսֆորմատորի աշխատանքը բեռնավորման ռեժիմում:

76 (5 միավոր). Մաքսվելի վարկածը: Փոփոխական էլեկտրական դաշտը որպես մագնիսական դաշտի աղբյուր: Գաղափար էլեկտրամագնիսական դաշտի մասին: Ժամանակի ընթացքում չփոփոխվող էլեկտրական և մագնիսական դաշտերը որպես էլեկտրամագնիսական դաշտի առանձին դրսևորումներ: Փոփոխական էլեկտրամագնիսական դաշտ: Էլեկտրամագնիսական ալիք: Էլեկտրական դաշտի լարվածության և մագնիսական դաշտի ինդուկցիայի վեկտորների տատանումներն էլեկտրամագնիսական ալիքում: Ալիքի երկարություն: Վակուումում էլեկտրամագնիսական ալիքի տարածման արագությունը:

77. (4 միավոր). Էլեկտրամագնիսական ալիքների առաջացումն արագացմամբ շարժվող լիցքից: Էներգիայի տեղափոխումն էլեկտրամագնիսական ալիքի տարածման ընթացքում: Էլեկտրամագնիսական ալիքի ինտենսիվություն (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը, միավորը): Էլեկտրամագնիսական ալիքի ինտենսիվության և հաճախության կապը (առանց արտածման):

 

10. ՕՊՏԻԿԱ

 

78 (5 միավոր). Լուսային ճառագայթ: Լույսի ուղղագիծ տարածման օրենքը, այդ օրենքի փորձնական ապացույցների օրինակներ (ստվերի և կիսաստվերի առաջացումը): Լույսի անդրադարձման երևույթը: Հայելային անդրադարձում, հայելային անդրադարձման անհրաժեշտ պայմանը, հարթ հայելի: Ցրիվ անդրադարձում: Լույսի անդրադարձման օրենքները (առանց ապացուցման ըստ Հյույգենսի սկզբունքի), այդ օրենքների փորձնական ապացույցները: Լուսային ճառագայթի շրջելիության հատկությունը: Պատկերի կառուցումը հարթ հայելում:

79 (5 միավոր). Լույսի բեկման երևույթը: Լույսի բեկման օրենքները (առանց ապացուցման ըստ Հյույգենսի սկզբունքի): Միջավայրի բեկման ցուցիչ, դրա ֆիզիկական իմաստը: Ճառագայթների ընթացքը հարթ զուգահեռ թիթեղում: Ճառագայթների ընթացքը եռանկյուն պրիզմայում: Լույսի լրիվ անդրադարձման երևույթը: Լրիվ անդրադարձման սահմանային անկյուն:

80 (4 միավոր). Ոսպնյակներ: Հավաքող և ցրող ոսպնյակներ, դրանց տեսակները: Ոսպնյակի օպտիկական առանցք, օպտիկական կենտրոն, կիզակետ, կիզակետային հեռավորություն, կիզակետային հարթություն: Ոսպնյակի օպտիկական ուժ, դրա միավորը, միավորի սահմանումը: Բարակ ոսպնյակ: Ճառագայթների ընթացքը հավաքող և ցրող բարակ ոսպնյակներում:

81 (5 միավոր). Պատկերի կառուցումը հավաքող ոսպնյակում, երբ առարկան գտնվում է` ա) ոսպնյակի և նրա կիզակետի միջև, բ) ոսպնյակի կիզակետի և կրկնակի կիզակետի միջև, գ) ոսպնյակի կրկնակի կիզակետից դուրս: Պատկերի կառուցումը ցրող ոսպնյակում: Բարակ ոսպնյակի բանաձևի արտածումը: Ոսպնյակի բանաձևից ստացվող մասնավոր դեպքեր հավաքող ոսպնյակի համար, երբ առարկան գտնվում է` ա) ոսպնյակից շատ հեռու, բ) ոսպնյակի կրկնակի կիզակետային հեռավորության վրա, գ) ոսպնյակի կիզակետում: Ոսպնյակի խոշորացում, խոշորացման բանաձևը:

 

11. ՔՎԱՆՏԱՅԻՆ ՖԻԶԻԿԱ

 

82 (4 միավոր). Ջերմային ճառագայթում: Պլանկի վարկածը: Պլանկի հաստատուն, դրա արժեքը: Լույսի քվանտ՝ ֆոտոն, դրա էներգիան, իմպուլսը:

83 (5 միավոր). Ֆոտոէֆեկտ, դրա ուսումնասիրությունը: Ֆոտոէֆեկտի վոլտ-ամպերային բնութագիծը: Հագեցման ֆոտոհոսանք: Կասեցնող լարում: Ֆոտոէլեկտրոնների առավելագույն կինետիկ էներգիայի չափումը: Ֆոտոէֆեկտի օրենքները: Ֆոտոէֆեկտի կարմիր սահման:

84 (5 միավոր). Ֆոտոէֆեկտի դասական մեկնաբանման անհնարինությունը: Ելքի աշխատանք, դրա կախումը նյութի տեսակից: Այնշտայնի հավասարումը ֆոտոէֆեկտի համար: Ֆոտոէֆեկտի օրենքների բացատրությունը Այնշտայնի հավասարման հիման վրա: Ֆոտոէֆեկտի կարմիր սահմանի և ելքի աշխատանքի կապը:

 

12. ԱՏՈՄ ԵՎ ԱՏՈՄԻ ՄԻՋՈՒԿ

 

85 (4 միավոր). Ատոմի կառուցվածքն ըստ Թոմսոնի: Լույսի ճառագայթումը թոմսոնյան ատոմի կողմից: Ռեզերֆորդի փորձերը, դրանց արդյունքների բացատրությունը Ռեզերֆորդի կողմից: Ատոմի մոլորակային մոդելը: Ատոմի մոլորակային մոդելի և դասական ֆիզիկայի հակասությունը:

86 (4 միավոր). Բորի կանխադրույթները: Ատոմի էներգիական մակարդակներ (վիճակներ): Հիմնական և ոչ հիմնական վիճակներ: Լույսի ճառագայթումն ու կլանումը ատոմի կողմից: Բորի տեսության դժվարությունները:

87 (5 միավոր). Ատոմի միջուկի կառուցվածքը: Միջուկի զանգվածը՝ արտահայտված նուկլոնների զանգվածների միջոցով: Միջուկի զանգվածային թիվ: Իզոտոպներ: Ջրածնի իզոտոպները: Միջուկային ուժեր, նրանց ուժգնությունը և հատկությունները: Ատոմի միջուկի կապի էներգիան: Զանգվածի պակասորդ: Կապի տեսակարար էներգիա, դրա կախումը զանգվածային թվից, այդ կախման գրաֆիկը:

 

ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻ ՑԱՆԿ

 

Ստորև տրված են Ռ. Հովհաննիսյան և ուրիշներ, «Ֆիզիկայի խնդիրների և հարցերի ժողովածու, 9-10» խնդրագրքից ընտրված խնդիրների համարները, որոնց ճշտված պատասխանները տրված են նույն խնդրագրքի 2004 թ. վերամշակված հրատարակության մեջ:

1.36, 1.76, 1.82, 1.85, 1.86, 1.87, 1.88, 1.89, 1.105, 1.147, 1.151, 1.153, 1.171, 1.172, 1.178, 1.191, 1.197, 1.206, 1.207, 1.208, 1.209, 1.214, 1.220, 1.226, 1.252, 1.270:

2.24, 2.33, 2.42, 2.49, 2.59, 2.65, 2.96, 2.99, 2.117, 2.118, 2.122, 2.126, 2.129, 2.146, 2.155, 2.160:

3.5, 3.38, 3.42, 3.48, 3.62, 3.65:

4.16, 4.21, 4.29, 4.40, 4.77, 4.81, 4.93, 4.106, 4.112, 4.117, 4.119, 4.134, 4.145, 4.163, 4.165, 4.171, 4.174, 4.201, 4.218, 4.220, 4.226, 4.233, 4.260:

5.2, 5.14, 5.43, 5.64, 5.73, 5.82, 5.84, 5.87:

6.1, 6.5, 6.8, 6.12, 6.15, 6.16, 6.23, 6.24, 6.28, 6.31, 6.32, 6.38, 6.43, 6.55, 6.57, 6.59, 6.68, 6.79, 6.80, 6.81, 6.83, 6.84, 6.86, 6.93, 6.94, 6.97, 6.99, 6.106, 6.109, 6.110, 6.111, 6.113, 6.120, 6.128, 6.129, 6.130, 6.167:

7.9, 7.10, 7.13, 7.18, 7.25, 7.39, 7.40, 7.41, 7.45, 7.51, 7.69, 7.83:

8.9, 8.15, 8.23, 8.25, 8.27, 8.29, 8.44:

9.11, 9.13, 9.22, 9.23, 9.40, 9.52, 9.53, 9.55, 9.58, 9.61, 9.64, 9.101, 9.103, 9.112, 9.125, 9.128, 9.134, 9.150, 9.161:

10.17, 10.37, 10.39, 10.57, 10.58, 10.64, 10.70, 10.97, 10.103, 10.115, 10.121, 10.122, 10.140, 10.148, 10.153:

11.33, 11.35, 11.41, 11.52, 11.53:

12.27, 12.30, 12.31, 12.50, 12.59, 12.60, 12.81, 12.95, 12.99, 12.100, 12.106, 12.115, 12.116:

13.14, 13.16, 13.21, 13.45, 13.47, 13.56, 13.61, 13.62, 13.63, 13.78, 13.79:

14.5, 14.6, 14.8, 14.12, 14.15, 14.18, 14.21, 14.24, 14.25, 14.26, 14.37, 14.38, 14.39, 14.48, 14.58, 14.61, 14.63, 14.65, 14.72, 14.79:

15.6, 15.47, 15.54, 15.56, 15.57, 15.58, 15.63, 15.71, 15.81, 15.82, 15.89, 15.92, 15.95, 15.108, 15.115, 15.122, 15.123, 15.142:

17.2, 17.10, 17.19, 17.42, 17.45, 17.46, 17.47:

18.24, 18.25:

Ռ. Ավագյան և ուրիշներ խնդրագրքից բանկում չեն ընդգրկվել թթ. 576, 635, 677, 693, 1036, 1053, 1148 և 1149 խնդիրները:

 

ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄՆԵՐ

 

1. Քննական տոմսերի տեսական հարցերը կընտրվեն ընդունելության քննությունների ֆիզիկայի վերը ներկայացված ծրագրով պահանջվող լրիվ նյութից:

2. Ծրագրի հարցերի տրոհումը ենթահարցերի համապատասխանեցված է ՀՀ միջնակարգ դպրոցներում օգտագործվող «Ֆիզիկա-9» (Ա. Կիրակոսյան, Ա. Մամյան, Երևան, Լույս, 2005) և «Ֆիզիկա-10» (Գ. Մելիքյան, Ռ. Գաբրիելյան, Ա. Կիրակոսյան, Երևան, Լույս, 2005) դասագրքերում շարադրված նյութին:

3. Տեստային հարցերի բանկում, բացի «Ֆիզիկա. հարցերի և առաջադրանքների ժողովածու»-ից (Է. Մ. Ղազարյան և ուրիշներ, Երևան, Միտք, 1998), կներառվեն նաև «Ֆիզիկա-9» և «Ֆիզիկա-10» դասագրքերում բերված հարցերը:

4. «Ստատիկայի տարրերը» և «Հարաբերականության տեսության տարրերը» թեմաների հարցերը քննական տոմսերում կներառվեն միայն տեստային հարցերի և խնդիրների ձևով:

5. Քննական տոմսերի խնդիրների բանկը կազմում են՝ «Ֆիզիկայի խնդիրների ժողովածու բուհ ընդունվողների համար» (Ռ. Ավագյան և ուրիշներ, Երևան, Լույս, 1996) խնդրագիրքը և «Ֆիզիկայի խնդիրների և հարցերի ժողովածու, 9-10 դաս.» (Ռ. Ա. Հովհաննիսյան և ուրիշներ, Երևան, Լույս, 2004) խնդրագրքից ընտրված 2, 3 և 4 միավորանոց 245 խնդիրները (տե´ս ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻ ՑԱՆԿ):

6. Տեստային հարցերին, անկախ հարցի արժեքից, տալ հիմնավորված պատասխաններ, չսահմանափակվելով «այո» կամ «ոչ» տիպի պատասխանով, և բացատրել օգտագործված տառային նշանակումները:

7. Քննական տոմսին պատասխանելիս անհրաժեշտ է միայն 3 և 4 միավորանոց խնդիրների լուծումներն ուղեկցել համառոտ բացատրություններով և գծագրերով:

 

ՔՆՆԱԿԱՆ ՀԱՐՑԱՏՈՄՍԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ ԵՎ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԸ

 

Դասընթացի բոլոր թեմաները քննական տոմսերում հավասարապես ընդգրկելու նպատակով Ծրագրով նախատեսված նյութը բաժանված է հետևյալ վեց մասերի.

I. Կինեմատիկա և դինամիկա:

II. Պահպանման օրենքները մեխանիկայում: Հեղուկներ և գազեր:

III. Մոլեկուլային ֆիզիկա: Ջերմային երևույթներ:

IV. Էլեկտրաստատիկա: Հաստատուն հոսանքի օրենքները:

V. Մագնիսական դաշտ: Էլեկտրամագնիսական մակածում: Տատանումներ և ալիքներ:

VI. Օպտիկա: Քվանտային ֆիզիկա: Ատոմի և միջուկի ֆիզիկա:

Քննական տոմսը պարունակում է երկու տեսական հարց (երկրորդը՝ տեստի ձևով), որոնց առավելագույն գնահատականը 20 միավորային համակարգով 9 միավոր է (5+4 կամ 4+5): Քննական տոմսը պարունակում է չորս խնդիր, որոնցից երկուսին կտրվի երկուական, իսկ մյուս երկուսին՝ համապատասխանաբար 3 և 4 միավոր (2X2+1X3+1X4=11):

Առաջին տեսական հարցում տրված են այն բոլոր ենթահարցերը, որոնց անհրաժեշտ է պատասխանել գրավոր աշխատանքում, մանրամասն շարադրելով պահանջվող նյութը: Բանաձևերի արտածումը պարտադիր է, եթե հարցում չի նշված «առանց արտածման» արտահայտությունը:

Գնահատման նվազագույն քայլը սահմանված է 0.25 միավոր: Թվային պատասխանի սխալի համար գնահատականից հանվում է 0.25 միավոր: 0.25 միավոր է հանվում նաև չափողականության սխալի համար:

Ստորև ներկայացված է քննական տոմսի երկու նմուշօրինակ:

 

ՔՆՆԱԿԱՆ ՀԱՐՑԱՏՈՄՍԻ ՆՄՈՒՇ - I

 

1 (5 միավոր)

Կորագիծ շարժում (սահմանում, օրինակներ): Արագությունը կորագիծ շարժման դեպքում: Արագության ուղղությունը (օրինակներ): Տեղափոխության և անցած ճանապարհի հաշվարկը կորագիծ շարժման դեպքում: Ճանապարհի հաշվարկը հավասարաչափ կորագիծ շարժման դեպքում: Կորագիծ շարժման ակնթարթային արագացում (սահմանումը, ֆիզիկական իմաստը): Կորագիծ հավասարաչափ շարժում: Կորագիծ անհավասարաչափ շարժում: Կորագիծ շարժման արագացման ուղղությունը, երբ արագության մոդուլը` ա) նվազում է, բ) աճում է, գ) մնում է անփոփոխ: Նախապես հայտնի կոր հետագծով հավասարաչափ շարժվող մարմնի դիրքաթվի հաշվարկը: Շրջանագծային շարժում: Կորագիծ շարժման ներկայացումը որպես շրջանագծերի աղեղներով շարժումների վերադրում:

2 (4 միավոր)

2a. Ո՞ր դաշտն է կոչվում էլեկտրաստատիկ: (0.5):

2b. Ո՞ր ուղղությունն է ընդունված որպես էլեկտրական դաշտի լարվածության վեկտորի ուղղություն (0.5):

2c. Ձևակերպել էլեկտրական դաշտերի վերադրման (սուպերպոզիցիայի) սկզբունքը (0.5):

2d. Գրել համասեռ դիէլեկտրիկում գտնվող անշարժ կետային լիցքի էլեկտրական դաշտի լարվածության բանաձևը (0.5):

2e. Արտահայտել էլեկտրական դաշտի լարվածության միավորը ՄՀ-ի հիմնական միավորներով (1.0):

2f. Դադարի վիճակից ո՞ր ուղղությամբ և ինչպիսի՞ շարժում կկատարի դրականապես լիցքավորված մասնիկը համասեռ էլեկտրաստատիկ դաշտում: Ծանրության և դիմադրության ուժերն անտեսել (1.0):

3 (2 միավոր)

Ջրաբաշխական մամլիչի փոքր մխոցի մակերեսը 5.10^-4 մ² է: Այդ մխոցի վրա կիրառված է 200 Ն ուժ: Որոշել մեծ մխոցի վրա ճնշման ուժը, եթե նրա մակերեսը 5.10^-2 մ² է: Շփումն անտեսել:

4 (2 միավոր)

Քանի՞ անգամ կմեծանա գազի ճնշումը էլեկտրական լամպի բալոնում, եթե լամպը շղթային միացնելիս նրանում գազի ջերմաստիճանը աճում է 15⁰C-ից մինչև 303⁰C:

5 (3 միավոր)

Ի՞նչ անկման անկյան տակ պետք է ճառագայթն ընկնի ապակու վրա, որպեսզի բեկված ճառագայթն ուղղահայաց լինի անդրադարձված ճառագայթին: Ապակու բեկման ցուցիչն ընդունել հավասար √3 :

6 (4 միավոր)

Ճկուն հաղորդալարից պատրաստված է α = 0.1 մ կողմով քառակուսի, որի դիմադրությունը` R =10⁵ Օմ:

Շրջանակը տեղավորված է 5 Տլ ինդուկցիայով համասեռ մագնիսական դաշտում այնպես, որ շրջանակի հարթությունն ուղղահայաց է մագնիսական ինդուկցիայի վեկտորին: Ինչքա՞ն լիցք կհոսի շրջանակով, եթե թողնելով այդ հարթության մեջ, նրան դարձնենք հավասարակողմ եռանկյուն:

 

ՔՆՆԱԿԱՆ ՀԱՐՑԱՏՈՄՍԻ ՆՄՈՒՇ - II

 

1 (4 միավոր)

Էներգիայի փոխակերպումները ներդաշնակ տատանումների ընթացքում (զսպանակին ամրացված մարմնի տատանումների օրինակով): Տատանվող համակարգի լրիվ մեխանիկական էներգիան, նրա պահպանումը տատանումների ընթացքում: Լրիվ մեխանիկական էներգիայի նվազումը շփման առկայության դեպքում: Մարող տատանումներ: Մաթեմատիկական ճոճանակ, նրա տատանումներն առաջացնող ուժը, այդ ուժի կախումը շեղումից փոքր շեղման անկյունների դեպքում: Մաթեմատիկական ճոճանակի տատանումների պարբերության բանաձևը:

2 (5 միավոր)

2a. Ի՞նչ է նշանակում «մարմինը լիցքավորված է դրական լիցքով» արտահայտությունը (0.5):

2b. Շփման միջոցով էլեկտրականացման ժամանակ մի մարմնի մակերևույթից մյուսին ինչպիսի՞ մասնիկներ են անցնում. ա) էլեկտրոններ, բ) պրոտոններ, գ) դրական իոններ, դ) բացասական իոններ (0.5):

2c. Ձևակերպել էլեկտրական լիցքի պահպանման օրենքը (0.5):

2d. Բացատրել Կուլոնի օրենքի բանաձևում համեմատականության k գործակցի ֆիզիկական իմաստը (1.0):

2e. Ինչու՞ ձեռքով բռնած դիէլեկտրական ձողիկը կարելի է շփելով էլեկտրականացնել, իսկ մետաղե ձողիկը` ոչ (1.0):

2f. Կարո՞ղ է արդյոք փակ համակարգի դրականապես լիցքավորված մասնիկների գումարային լիցքը մեծանալ կամ փոքրանալ: Պատասխանը հիմնավորել (1.5):

3 (2 միավոր)

Ճառագայթումը կազմված է 6.6.10^-19 Ջ էներգիա ունեցող ֆոտոններից: Որոշել վակուումում այդ ֆոտոնների ալիքի երկարությունը:

4 (2 միավոր)

Սկզբնական արագություն չունեցող 0.2կգ զանգվածով մարմինը 6 վ-ի ընթացքում կատարում է ազատ անկում: Որոշել ծանրության ուժի աշխատանքը:

5 (3 միավոր)

Էլեկտրոնը շարժվում է B = 0.004 Տլ ինդուկցիա ունեցող համասեռ մագնիսական դաշտում: Գտնել էլեկտրոնի պտտման պարբերությունը:

6 (4 միավոր)

0,5մ² հիմքի մակերես ունեցող ուղղաձիգ դրված փակ գլանում գտնվում է գազ, որը 5կգ զանգված ունեցող մխոցով բաժանված է երկու հավասար մասերի այնպես, որ մխոցից ներքև գտնվող գազի զանգվածը 3 անգամ մեծ է մխոցից վերև գտնվող գազի զանգվածից: Գազերի ջերմաստիճանը նույնն է: Անտեսելով մխոցի շփումն անոթի պատերի հետ` հաշվել մխոցից ներքև գտնվող գազի ճնշումը:

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Ա. Վ. Պյորիշկին, Ն. Ա. Ռոդինա, Ֆիզիկա-7, Երևան, Լույս, 1999:

2. Ա. Վ. Պյորիշկին, Ն. Ա. Ռոդինա, Ֆիզիկա-8, Երևան, Լույս, 1999:

3. Ա. Կիրակոսյան, Ա. Մամյան, Ֆիզիկա-9, Երևան, Լույս, 2005:

4. Գ. Գ. Մելիքյան, Ռ. Գ. Գաբրիելյան, Ա. Կիրակոսյան, Ֆիզիկա-10, Երևան, Լույս, 2005:

5. Է. Մ. Ղազարյան և ուրիշներ, Ֆիզիկա. հարցերի և առաջադրանքների ժողովածու, Երևան, Միտք, 1998:

6. Ռ. Մ. Ավագյան և ուրիշներ, Ֆիզիկայի խնդիրների ժողովածու բուհ ընդունվողների համար, Երևան, 1996:

7. Ռ. Հովհաննիսյան և ուրիշներ, Ֆիզիկայի խնդիրների և հարցերի ժողովածու 9-10, Երևան, Լույս, 2004:

 

Քննության տևողությունը` 4 ժամ

 

ՔԻՄԻԱ

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՔԻՄԻԱ

 

Ատոմամոլեկուլային ուսմունքը: Ատոմ, քիմիական տարր, մոլեկուլ: Պարզ և բարդ նյութ: Քիմիական նյութի բանաձև: Այն արտահայտելու տարբեր ձևեր: Ալոտրոպիա: Զանգվածի ատոմական միավոր: Հարաբերական ատոմային և մոլեկուլային զանգված: Ավոգադրոյի թիվ: Մոլը որպես նյութի քանակի միավոր: Ավոգադրոյի օրենքը և գազի մոլային ծավալը: Գազային նյութի հարաբերական խտություն: Գազային նյութի մոլեկուլային զանգվածի որոշումն ըստ նրա հարաբերական խտության:

Խառնուրդներ և քիմիական միացություններ: Բաղադրության հաստատունության օրենքը: Միացության մեջ քիմիական տարրի զանգվածային բաժինը: Հաշվումներ ըստ նյութի բանաձևի: Քիմիական ռեակցիա: Էներգիայի և զանգվածի պահպանման օրենքը: Նշանակությունը քիմիայում: Քիմիական հավասարում:

Ատոմի կառուցվածքը. միջուկ, էլեկտրոն: Ատոմի միջուկի բաղադրությունը. պրոտոն, նեյտրոն: Իզոտոպներ: Ատոմների էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքը (մակարդակ, ենթամակարդակ, օրբիտալ): Էլեկտրոնային բանաձև: Մակարդակների և ենթամակարդակների պատկերումը բջիջների տեսքով:

Քիմիական տարրերի հատկությունների փոփոխության պարբերական բնույթը: Պարբերականության օրենքի ժամանակակից ձևակերպումը: Քիմիական տարրերի հատկությունների պարբերականությունն արտահայտող համակարգը. պարբերություն, խումբ, ենթախումբ: Տարրերի հատկությունների կախումը համակարգում դրանց գրաված դիրքից: Ատոմի շառավիղ: Էլեկտրաբացասականություն:

Քիմիական կապ: Քիմիական կապի առաջացումը էլեկտրոնային զույգի ընդհանրացումով: Կովալենտ կապ. ոչ բևեռային և բևեռային: Կովալենտ կապի առաջացման դոնորակցեպտորային մեխանիզմը: Կովալենտ կապի հատկությունները: Իոնական, մետաղական և ջրածնային կապ: Վալենտականություն և օքսիդացման աստիճան: Միջմասնիկային կապերի բնույթը բյուրեղներում. ատոմական, մոլեկուլային, իոնական բյուրեղներ, բյուրեղներ մետաղական կապով: Բյուրեղային նյութերի հատկությունները:

Քիմիական ռեակցիաների դասակարգումը. միացման, քայքայման, տեղակալման, փոխանակման, իզոմերացման: Օքսիդավերականգնման ռեակցիաներ: Քիմիական ռեակցիաների ջերմային էֆեկտը: Ջերմաքիմիական հավասարումներ:

Քիմիական ռեակցիայի արագությունը: Արագության կախումը փոխազդող նյութերի բնույթից, կոնցենտրացիայից և ջերմաստիճանից: Կատալիզ և կատալիզատոր: Դարձելի քիմիական ռեակցիաներ: Քիմիական հավասարակշռություն և դրա տեղաշարժի պայմանները: Հավասարակշռության տեղաշարժը կախված ջերմաստիճանից, ռեակցող նյութերի կոնցենտրացիայից, ճնշումից:

Լուծույթներ: Լուծիչ և լուծված նյութ: Չհագեցած, հագեցած և գերհագեցած լուծույթներ: Լուծելիություն: Կախումը լուծվող նյութի բնույթից, ջերմաստիճանից: Գազային նյութի լուծելիության կախումը ճնշումից: Լուծույթում լուծված նյութի զանգվածային բաժինը (%): Լուծույթի մոլային կոնցենտրացիա:

Էլեկտրոլիտային դիսոցում: Էլեկտրոլիտային դիսոցման տեսության դրույթները: Դիսոցման աստիճան: Թույլ և ուժեղ էլեկտրոլիտներ: Թթուները, հիմքերը և աղերը ըստ էլեկտրոլիտային դիսոցման տեսության: Իոնափոխանակային ռեակցիաներ: Ռեակցիաների իոնական հավասարումներ:

Էլեկտրոլիզ: Էլեկտրոլիզը որպես օքսիդավերականգնման ռեակցիա: Ջրային լուծույթների և հալույթների էլեկտրոլիզը: Կատոդի և անոդի վրա ընթացող պրոցեսներ: Մետաղների էլեկտրաքիմիական լարվածության շարքը, կիրառական նշանակությունը:

Օքսիդներ: Թթվային, հիմնային և ամֆոտեր օքսիդներ: Օքսիդների անվանակարգումը, ստացման եղանակները, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները:

Թթուներ: Սահմանումը, դասակարգումը, անվանակարգումը, ստացման եղանակները, ընդհանուր հատկությունները: Թթուների հայտնաբերման որակական ռեակցիաները:

Հիմքեր: Սահմանումը, անվանակարգումը, ստացման եղանակները, հատկությունները: Ալկալիների ստացումը, հատկությունները, հայտնաբերման որակական ռեակցիաները:

Աղեր: Սահմանումը, դասակարգումը, անվանակարգումը, ստացման եղանակները, հատկությունները: Աղերի հիդրոլիզը:

 

ԱՆՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՔԻՄԻԱ

 

Ջրածին: Ատոմի և մոլեկուլի կառուցվածքը, տարածվածությունը բնության մեջ, ստացման լաբորատոր և արդյունաբերական եղանակները, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Կիրառումը:

Ջուր: Մոլեկուլի կառուցվածքը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Բյուրեղահիդրատներ:

Հալոգենների ընդհանուր բնութագիրը: Ֆտորի, բրոմի և յոդի հատկությունների համեմատումը քլորի հատկությունների հետ: Հալոգենների միացությունները բնության մեջ, կիրառությունը:

Քլոր: Ատոմի և մոլեկուլի կառուցվածքը: Քլորը բնության մեջ, ստացման լաբորատոր և արտադրական եղանակները, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Քլորի և դրա միացությունների կիրառությունները: Քլորաջրածին. ստացումը և հատկությունները: Աղաթթու. քիմիական հատկությունները և կիրառությունը: Աղաթթվի աղերը և դրանց կիրառությունը: Քլորիդ իոնի հայտնաբերման որակական ռեակցիան:

Պարբերական համակարգի 6-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբի տարրերի ընդհանուր բնութագիրը: Թթվածին. ատոմի կառուցվածքը: Թթվածինը բնության մեջ, ստացման լաբորատոր և արտադրական եղանակները, ալոտրոպիան, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Թթվածնի դերը բնության մեջ և կիրառությունը տեխնիկայում:

Ծծումբ: Ատոմի կառուցվածքը, բնական միացությունները, ալոտրոպիան, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները, կիրառությունը: Ծծմբաջրածին. ստացումը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Ծծմբական թթու. հատկությունները: Ծծմբական թթվի արտադրության հիմքում ընկած քիմիական ռեակցիաները: Ծծմբական թթվի աղերը, կիրառությունը: Սուլֆատ-իոնի հայտնաբերման որակական ռեակցիան:

Պարբերական համակարգի 5-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբի տարրերի ընդհանուր բնութագիրը: Ազոտ. ատոմի և մոլեկուլի կառուցվածքը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները, կիրառությունը: Ամոնիակ. մոլեկուլի կառուցվածքը, ստացման լաբորատոր և արտադրական եղանակները, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Ամոնիումային աղեր: Ամոնիում-իոնի հայտնաբերման որակական ռեակցիան:

Ազոտի (II) և (V) օքսիդները, ստացումը և հատկությունները: Ազոտական թթու. ստացումը և հատկությունները: Ազոտական թթվի քիմիական հատկությունների առանձնահատկությունները: Ազոտական թթվի աղերը: Ազոտական պարարտանյութեր:

Ֆոսֆոր: Ատոմի կառուցվածքը, բնական միացությունները, ստացումը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները, կիրառությունը: Ֆոսֆորի (V) օքսիդ. ստացումը և հատկությունները: Օրթոֆոսֆորական թթու. ստացումը և հատկությունները: Ֆոսֆորական պարարտանյութեր:

Պարբերական համակարգի 4-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբի տարրերի ընդհանուր բնութագիրը: Ածխածին. ատոմի կառուցվածքը, ալոտրոպիան, քիմիական հատկությունները: Ածխածնի (II) և (IV) օքսիդները. ստացումը և հատկությունները: Ածխաթթուն և դրա աղերը: Կարբոնատ-իոնի հայտնաբերման որակական ռեակցիան:

Սիլիցիում: Ատոմի կառուցվածքը, ստացումը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Սիլիցիումի (IV) օքսիդ: Սիլիցիումի բնական միացությունները, դրանց կիրառությունները տեխնիկայում:

Մետաղներ: Տեղը պարբերական համակարգում, ստացման եղանակները (պիրո-, հիդրո- և էլեկտրամետալուրգիա), ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Մետաղների կոռոզիան և դրա կանխումը:

Ալկալիական մետաղներ: Ընդհանուր բնութագիրը ըստ պարբերական համակարգում դրանց գրաված դիրքի և ատոմի կառուցվածքի: Նատրիումի և կալիումի ստացման եղանակները, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Նատրիումի և կալիումի բնական միացությունները, կիրառությունները: Կալիումական պարարտանյութեր:

Պարբերական համակարգի 2-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբի տարրերի ընդհանուր բնութագիրը: Կալցիում. ատոմի կառուցվածքը, բնական միացությունները, ստացման եղանակը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Ջրի կոշտությունը, այն վերացնելու եղանակները:

Ալյումինը և դրա միացությունները: Ալյումինի օքսիդ և հիդրօքսիդ, ստացումը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները, ամֆոտերությունը: Ալյումինի և դրա միացությունների կիրառությունները:

Երկաթ: Ատոմի կառուցվածքը, բնական միացությունները, ստացումը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Երկաթի (II) և (III) օքսիդները և հիդրօքսիդները, ստացումը և հատկությունները: Թուջի և պողպատի ստացման հիմքում ընկած քիմիական ռեակցիաները: Երկաթի և դրա համաձուլվածքների դերը տեխնիկայում:

 

ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՔԻՄԻԱ

 

Ուսումնասիրության առարկան: Օրգանական միացությունների դասակարգումը: Դրանց հատկությունների կախումը կառուցվածքից: Բուտլերովի տեսության հիմնական դրույթները: Իզոմերիա: Քիմիական կապի բնույթը օրգանական միացություններում: Կապի ճեղքման տեսակները (ռադիկալային և իոնական): Գաղափար ազատ ռադիկալների մասին:

Հագեցած ածխածիններ: Հագեցած ածխաջրածինների (ալկանների) հոմոլոգիական շարքը, դրանց էլեկտրոնային և տարածական կառուցվածքը (sp³ հիբրիդացում): Ալկանների անվանակարգումը և իզոմերիան: Ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները, կիրառությունը: Հագեցած ածխաջրածինները բնության մեջ: Մեթան:

Էթիլենային ածխաջրածիններ (ալկեններ), sp² հիբրիդացում, σ և π կապերը: Անվանակարգումը և իզոմերիան: Էթիլենի ստացման եղանակները, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները, կիրառությունը:

Ընդհանուր գաղափար բարձրամոլեկուլային միացությունների մասին: Մոնոմեր, պոլիմեր, պոլիմերման աստիճան, տարրական օղակ: Պոլիէթիլեն: Գաղափար դիենային ածխաջրածինների մասին: Բնական կաուչուկ, կառուցվածքը, քիմիական հատկությունները, կիրառությունը: Սինթետիկ կաուչուկ:

Ացետիլեն: Կառուցվածքը: sp հիբրիդացում, եռակի կապ: Ստացման եղանակները, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները, կիրառությունը;

Բենզոլ: Էլեկտրոնային կառուցվածքը, քիմիական հատկությունները: Բենզոլի ստացման եղանակները, կիրառությունը:

Ածխաջրածինների բնական աղբյուրները: Նավթ, բնական և ուղեկցող գազեր: Նավթի թորումը: Նավթի կրեկինգը:

Սահմանային միատոմ սպիրտներ: Կառուցվածքը, անվանակարգումը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Էթանոլ, ստացումը, հատկությունները և կիրառումը: Երկատոմ և եռատոմ սպիրտներ (էթիլենգլիկոլ, գլիցերին):

Ֆենոլ: Կառուցվածքը, մոլեկուլում ատոմների փոխադարձ ազդեցությունը: Ֆենոլի քիմիական հատկությունները, դրանց համեմատությունը սպիրտների հատկությունների հետ: Ֆենոլի կիրառությունը:

Ալդեհիդներ: Կառուցվածքը, անվանակարգումը և քիմիական հատկությունները: Մրջնալդեհիդի և քացախալդեհիդի ստացումը և կիրառությունը: Ալդեհիդների հայտնաբերման որակական ռեակցիան: Պոլիկոնդենսացում:

Կարբոնաթթուներ: Կարբօքսիլ խմբի կառուցվածքը: Կարբոնաթթուների ստացման եղանակները, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Միահիմն կարբոնաթթուներ, մրջնաթթու (առանձնահատկությունները): Քացախաթթու, ստեարինաթթու, օլեինաթթու:

Էսթերներ: Կառուցվածքը, ստացումը և քիմիական հատկությունները: Ճարպերը որպես էսթերներ: Ճարպերը բնության մեջ, դրանց քիմիական վերամշակումը: Օճառներ:

Ածխաջրեր: Գլյուկոզ, մոլեկուլի կառուցվածքը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Գլյուկոզը բնության մեջ, կարևորությունը: Սախարոզ, հատկությունները, սախարոզի հիդրոլիզը, կիրառությունները: Օսլա և թաղանթանյութ: Քիմիական հատկությունները: Դրանց դերը բնության մեջ և կիրառությունը տեխնիկայում:

Ամիններ: Ամինները որպես օրգանական հիմքեր, նրանց փոխազդեցությունը ջրի և թթուների հետ: Անիլին, ստացումը և հատկությունները:

Ամինաթթուներ: Կառուցվածքը, ստացումը և քիմիական հատկությունները: Ալֆա-ամինաթթուները որպես սպիտակուցների կառուցվածքային միավորներ: Սպիտակուցների կառուցվածքը և կենսաբանական նշանակությունը: Գաղափար արհեստական և սինթետիկ մանրաթելերի մասին: Կապրոն:

Բոլոր թեմաների վերաբերյալ առաջարկվում են վարժություններ և խնդիրներ:

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Լ. Սահակյան, Վ. Ադամյան, Քիմիա (7, 8), «Արևիկ», Երևան, 2001 թ.

2. Ա. Ավետիսյան, Լ. Խաչատրյան, Քիմիա (9) , «Միտք», Երևան, 2001 թ.

3. Ա.Խաչատրյան, Ֆ. Գրիգորյան, Քիմիա (10), «Միտք», Երևան, 2001 թ.

4. Լ. Սահակյան, Ա.Խաչատրյան, Ն. Բեյլերյան, Վ. Սարգսյան, Քիմիայի շտեմարան, «Զանգակ - 97», Երևան, 2001 թ.

5. Լ. Սահակյան, Ռ. Ասատրյան, Կ. Ավետիսյան, «Քիմիա», մաս 1, «Զանգակ-97», Երևան, 1999 թ.

 

«Քիմիա» առարկայի քննական տոմսի կառուցվածքը եվ գնահատման չափանիշները

 

Քննական տոմսը ներառում է.

1. Տասը թեստային հարցեր, որոնք գնահատվում են մեկական միավոր (0.25 միավոր քայլով, կախված պատասխանի լրիվության աստիճանից), որոնցից հինգը վերցված են «Քիմիայի շտեմարանի» թեստերի տարբեր գլուխների առաջին բաժիններից, իսկ մնացած հինգը` երկրորդ և երրորդ բաժիններից (համապատասխանաբար` 2:3): Հաշվարկային բնույթի թեստերում, եթե ճիշտ է կատարվել մեկնաբանությունը և լուծման ընթացքը, սակայն թվաբանական սխալի պատճառով ճիշտ պատասխանը չի ստացվել, հարցը պետք է գնահատվի 0.75 միավոր:

Ընտրած պատասխանը հիմնավորել:

2. Փոխարկումների երկու շղթաներ` անօրգանական և օրգանական քիմիայից, յուրաքանչյուրը հինգը քայլից բաղկացած: Ամեն մի շղթան գնահատվում է մեկ միավոր: Յուրաքանչյուր ճիշտ գրված քիմիական ռեակցիայի հավասարումը` պայմանների նշումով` 0.2 միավոր: Ռեակցիաների ընթացքի պայմանները չնշելու դեպքում առավելագույն միավորներից հանել գումարային 0.15 միավոր:

3. Մեկ վարժություն շտեմարանից, որը գնահատվում է մեկ միավոր: Կախված ռեակցիաների թվից այն կարող է գնահատվել 0.2, 0.25, 0.35 միավոր քայլով:

4. Մեկ խնդիր շտեմարանի համապատասխան գլուխների առաջին բաժիններից (գնահատվում է 2 միավոր, 0.5 միավոր քայլով): Մեկ խնդիր երկրորդ բաժիններից (գնահատվում է 2 միավոր, 0.5 միավոր քայլով): Մեկ խնդիր երրորդ բաժիններից (գնահատվում է 3 միավոր, 0.5 միավոր քայլով): Միայն թվաբանական սխալի դեպքում, որը չի ազդում խնդրի տրամաբանական վերջնահանգմանը, առավելագույն միավորներից հանել 0.5 միավոր:

Այսպիսով, դիմորդին տրվում է առավելագույնը 20 միավոր գնահատվող հարցաթերթիկ, որոնցից առնվազն 10 միավորն ունի դժվարության այնպիսի աստիճան, որ դիմորդը իր բարեխղճորեն ձեռք բերած դպրոցական գիտելիքներով կարող է հաղթահարել ընդունելության անհրաժեշտ անցողիկ նվազագույն շեմը:

Քննական ժամաքանակը 240 րոպե:

Հարցաթերթիկները կազմելիս անհրաժեշտ է ընտրել հստակ ձևակերպված թեստային հարցեր, և միանշանակ լուծում ունեցող խնդիրներ:

Հարցաթերթիկներում չպետք է ընդգրկել շտեմարանի այն թեստային հարցերը և խնդիրները, որոնք երկիմաստ բնույթի են և չունեն լուծման միանշանակություն: (Ցանկը կցվում է):

Ի գիտություն «Քիմիա» առարկայից քննություն հանձնող դիմորդներին. 2001 թ. «Քիմիայի շտեմարան»-ից հանված ներքոբերյալ խնդիրները և թեստային հարցերը պարունակում են երկիմաստ բնույթ և չունեն լուծման միանշանակություն: Այդ իսկ պատճառով չեն կարող ընդգրկվել ընդունելության քննությունների հարցաթերթիկներում:

 

Խնդիրներ

 

1-ին գլուխ - 30, 43, 61, 64, 85, 97, 116, 117, 119, 127, 130

2-րդ գլուխ - 4

3-րդ գլուխ - 17, 58, 91, 120, 134, 138

4-րդ գլուխ - 55, 62, 66, 67, 83, 84, 86

6-րդ գլուխ - 57, 63, 65, 71

7-րդ գլուխ - 97

8-րդ գլուխ - 18, 29, 44, 99, 104, 122, 127, 130, 131, 133, 134

9-րդ գլուխ - 46, 53, 68, 69, 76, 85

10-րդ գլուխ - 6, 29, 86, 94, 97, 107, 110, 111, 121, 123, 143,156

11-րդ գլուխ - 46, 47

12-րդ գլուխ - 15, 19, 73, 75, 84, 88, 96, 98, 99

13-րդ գլուխ - 24, 33, 34

14-րդ գլուխ - 53, 79, 90, 92

15-րդ գլուխ - 71, 79, 81

16-րդ գլուխ - 57, 62, 67

17-րդ գլուխ - 5, 59, 69

 

Թեստեր

 

1-ին գլուխ - 4, 54, 60, 67, 68, 81, 104, 107

2-րդ գլուխ - 7, 8, 18, 30, 31, 48, 70, 76, 77, 86, 87, 91, 93, 98, 99, 100, 102, 103, 104, 108, 110, 111, 119, 120, 124, 127

3-րդ գլուխ - 3, 5, 8, 13, 25, 26, 28, 38, 39, 42, 43, 49, 58, 59, 64, 65, 68, 85, 86, 88, 89, 95, 98, 99, 101, 102, 103, 104, 106, 112, 113, 114, 119, 120, 129, 148

4-րդ գլուխ - 20, 27, 31, 34, 39, 42, 44, 72, 77, 79, 112, 115

5-րդ գլուխ - 13, 23, 41, 63, 65, 71, 75, 88, 95, 122, 125, 137

6-րդ գլուխ - 41, 44, 47, 65, 66, 79, 83, 95, 101, 102, 111, 122, 131, 136, 141, 150

7-րդ գլուխ - 5, 16, 18, 19, 21, 31, 57, 72, 76, 86, 88, 107, 113, 119

8-րդ գլուխ - 8, 27, 39, 53, 66, 67, 83, 92, 99, 102, 122, 139, 140, 150, 167

9-րդ գլուխ - 15, 19, 24, 40, 66, 68, 115, 148

10-րդ գլուխ - 17, 19, 29, 69, 75, 101, 109

Թեստային հարցերի ընտրած պատասխաններին տալ տեսական հիմնավորումներ, անհրաժեշտության դեպքում գրել քիմիական ռեակցիաների հավասարումները և կատարել պահանջվող հաշվարկները:

 

Նմուշ 1

 

1. Շոգիացման միջոցով կարելի է իրարից բաժանել հետևյալ խառնուրդի բաղադրիչները.

1. ամոնիումի հիդրօքսիդի ջրային լուծույթ,

2. մրջնաթթվի ջրային լուծույթ,

3. կալիումի քլորիդի ջրային լուծույթ,

4. մրջնալդեհիդի ջրային լուծույթ:

2. Ատոմային բյուրեղացանց առաջացնում են ստորև բերված շարքերից մեկի բոլոր նյութերը.

1. Na, FeS, CO2	3. Si, S, Ca
2. SiO2, C, B	4. H2O, SiC, SCl2

3. Եթե առանձին վերցրած ZnCl₂ և CH₃COOK ջրային լուծույթներին ավելացվի քիչ ալկալի, ապա՝

1. երկու դեպքում էլ հիդրոլիզը կճնշվի,

2. երկու դեպքում էլ հիդրոլիզը կխորանա,

3. կալիումի ացետատի հիդրոլիզը կճնշվի, իսկ ցինկի քլորիդինը՝ կխորանա,

4. կալիումի ացետատի հիդրոլիզը կխորանա, իսկ ցինկի քլորիդինը՝ կճնշվի:

4. Էլեկտրոնային հաշվեկշռի եղանակով հետևյալ ռեակցիաների համար ընտրել գործակիցներ.

S + KClO₃ + H₂O ® Cl₂ + K₂SO₄ + H₂SO₄,

Fe₂O₃ + CO ® Fe₃O4 + CO₂

Պատասխանում երկու ռեակցիաների աջ մասերի գործակիցների գումարային թիվն է.

1. 11	3. 12
2. 10	4. 14

5. Դասավորել հալոգեններն ըստ օքսիդիչ հատկությունների նվազման.

1. I, Br, Cl, F	3. F, Cl, Br, I
2. F, Br, I, Cl	4. F, Cl, Br, I

6. Փակ անոթում T₁ ջերմաստիճանում իրականացրել են ամոնիակի սինթեզ: Ստեղծվել է հավասարակշռություն, որում ազոտի, ջրածնի և ամոնիակի հավասարակշռակաքանակները (մոլ) եղել են համապատասխանաբար a₁, b₁ և c₁: Այնուհետև ջերմաստիճանը բարձրացրել են մինչև T₂ ջերմաստիճան: Ստեղծվել է նոր հավասարակշռություն նշված նյութերի նոր քանակներով՝ a₂, b₂ և c₂: Նյութերի այդ քանակներըն իրար նկատմամբ գտնվում են հետևյալ փոխհարաբերության մեջ.

1. a1 + b1 + c1 = a2 + b2 + c2	3. a1 + b1 + c1 < a2 + b2 + c2
2. a1 + b1 + c1 > a2 + b2 + c2	4. a1 + b1 + c1 = 2(a2 + b2 + c2)

7. Կալցիումի հիդրոկարբոնատի լուծույթին ավելացվել է փոխազդեցության համար անհրաժեշտ քանակով կրաջուր: Գրել ընթացող ռեակցիայի հավասարումը: Ի՞նչ նյութ է մնացել լուծույթում (CaCO₃-ի լուծելիությունն անտեսել).

1. NaCl	3. BaCl2
2. HCl	4. K3PO4

8. Գրել սահմանային ածխաջրածնի կառուցվածքային բանաձևը և անունը, եթե հայտնի է, որ դրա մոնոհալոգենածանցյալն իզոմեր չունի (ածխածնային շղթայի անփոփոխության պայմանով) և որ մոլեկուլում ածխածնի ատոմների թիվը մեծ է երկուսից, սակայն փոքր է ութից: Որպես թվային պատասխան ներկայացնել այդ ածխաջրածնի մոլեկուլում առաջնային ածխածնի ատոմների թիվը:

Այն հավասար է՝

1. 2	3. 4
2. 3	4. 5

9. Սպիրտների մոլեկուլներում հիդրօքսիլ խմբերի շատացման հետ դրանց թթվային հատկությունը՝

1. չի փոխվում	3. թուլանում է
2. ուժեղանում է	4. թուլանում է, իսկ հիմնային հատկությունը ուժեղանում

10. Գլյուկոզը կարբոնաթթուների կամ դրանց անհիդրիդների հետ փոխազդելով կարող է առաջացնել էսթերներ: Մեկ մոլ գլյուկոզը ամենաշատը քանի՞ մոլ քացախաթթվի հետ կարող է փոխազդել:

Գրել ռեակցիայի հավասարումը և նշել պահանջվող թիվը.

1. 3	3. 5
2. 4	4. 6

11. Գրել փոխարկումների ռեակցիաները, նշելով պայմանները.

ա) KMnO₄ ® O₂ ® P₂O₅ ® NaH₂PO₄ ® Ca₃(PO₄)₂ ® P

AlCl₃              NaBr

բ) 1-պենտեն ® պենտան ® ? ® իզոպրեն ® 2-մեթիլ-2-բութեն ® ?

12. Կազմել ստորև բերված նյութերի միջև (զույգ առ զույգ) ջրային միջավայրում ընթացող ռեակցիաների մոլեկուլային և կրճատ իոնական հավասարումները (թթվային ու հիմնային աղերի գոյացումն անտեսել):

Mg, HCl, K₂CO₃, (CH₃COO)₂Ca:

13. 11,6 գ զանգվածով երկաթի օքսիդը մինչև մետաղ վերականգնելու համար ծախսվել է 4,48 լ ջրածին: Արտածել օքսիդի բանաձևը:

14. 0,4 լ անհայտ ածխաջրածնին ավելացրել են 3 լ թթվածին (վերցված է ավելցուկով) և այրել: Ստացվել է 4 լ գազագոլորշային խառնուրդ, որից ջրային գոլորշին անջատելուց հետո ծավալը դարձել է 2 լ: Ալկալու լուծույթի միջով վերջինիս անցկացման ժամանակ չի կլանվել 0,4 լ գազ:

Գտնել ածխաջրածնի բոլոր իզոմերների մոլեկուլներում սիգմա կապերի գումարային թիվը:

15. 0,1 մոլ պղնձարջասպը և 0,05 մոլ կալիումի սուլֆատը լուծել են 100 մլ ջրում և կատարել էլեկտրոլիզ: Էլեկտրոլիզը դադարեցրել են, երբ լուծույթը գունազրկվել է: Որոշել էլեկտրոլիզից հետո ստացված լուծույթում հիդրօքսոնիում իոնի զանգվածային բաժինը (%), եթե ստացված աղը դիսոցվում է ամբողջությամբ, ծծմբական թթուն առաջին փուլով դիսոցվում է 80%-ով, իսկ հիդրոսուլֆատ իոնը՝ 40%-ով:

Թեստային հարցերի ընտրած պատասխաններին տալ տեսական հիմնավորումներ, անհրաժեշտության դեպքում գրել քիմիական ռեակցիաների հավասարումները և կատարել պահանջվող հաշվարկները:

 

Նմուշ 2

 

1. Ֆիզիկական երևույթ է՝

1. հիդրատացումը.

2. հիդրումը.

3. թորումը.

4. օզոնի փոխարկումը թթվածնի:

2. Դասավորել հետևյալ միացությունների համարները՝

1. NH₄Cl, 2. N₂H₃Cl, 3. NaNO₃, 4. N₂O₄, 5. KNO₂ ըստ դրանցում ազոտի ատոմի օքսիդացման աստիճանի մեծացման: Ճիշտ պատասխանը ստորև բերված շարքերից մեկն է.

1. 1, 2, 5, 4, 3        3. 1, 2, 3, 4, 5

2. 1, 2, 5, 3, 4        4. 5, 4, 2, 1, 3

3. Մեկ լիտր ջրում սենյակային ջերմաստիճանում լուծել են քիչ քանակությամբ նատրիումի ացետատ և որոշել լուծույթում առկա բոլոր տեսակի իոնների կոնցենտրացիան: Լուծույթի ջերմաստիճանը բարձրացրել են մի քանի տասնյակ աստիճանով և դարձյալ որոշել բոլոր իոնների կոնցենտրացիան: Պարզվել է, որ այն.

1. փոքրացել է,                     3. մեծացել է մեծ չափով,

2. մեծացել է քիչ չափով,        4. մնացել է անփոփոխ:

4. Ավարտել ներքոբերյալ ռեակցիաների հավասարումները, տեղադրել գործակիցներն էլեկտրոնային հաշվեկշռի եղանակով.

I₂ + H₂O₂ ® HIO₃ + ...

KMnO₄ + H₂O₂ ® MnO₂ + KOH + O₂ + ...

Պատասխանում յուրաքանչյուր ռեակցիայում օքսիդիչի մեկ մոլեկուլի ընդունած էլեկտրոնների գումարային թիվն է:

5. Հալոգենների ատոմների արտաքին էներգետիկ մակարդակում չզույգված էլեկտրոնների թիվը չգրգռված վիճակում հավասար է.

1. 1           2. 3            3. 5               4. 7

6. Ի՞նչ նյութեր են ստացվելու և ի՞նչ հաջորդականությամբ, եթե ֆոսֆորական թթվի լուծույթին աստիճանաբար ավելացվի նատրիումի հիդրօքսիդի լուծույթ.

1. Na₃PO₄, Na₂HPO₄, NaH₂PO₄             3. Na₃PO₄, Na₂HPO₄, NaH₂PO₄

2. NaH₂PO₄, Na₂HPO₄, Na₃PO₄             4. Na₂HPO₄, NaH₂PO₄, Na₃PO₄

7. Երկաթի (III) սուլֆատի և պղնձի փոխազդեցությունից ստացվել է երկաթի (II) սուլֆատ և պղնձի (II) սուլֆատ: Գրել համապատասխան ռեակցիայի հավասարումը և պատասխանում նշել էլեկտրոններ միացնող տարրի կարգաթիվը.

1. 8           2. 16             3. 26               4. 29

8. Բենզոլի հոմոլոգի մոլեկուլը կազմված է 18 ատոմից: Դրա նիտրացումից գոյանում է միայն մեկ մոնոնիտրոածանցյալ: Այդ հոմոլոգն է.

1. էթիլբենզոլ 1, 3-դիմեթիլբենզոլ            2. տոլուոլ 1, 4-դիմեթիլբենզոլ

9. Ո՞ր հագեցած միահիմն կարբոնաթթվի մոլեկուլում է, որ sp² և sp³ հիբրիդային վիճակում գտնվող ածխածնի ատոմների թվերն իրար հավասար են.

1. կարագաթթու              3. պրոպիոնաթթու

2. քացախաթթու             4. մրջնաթթու

10. 1 մոլ ալանինի էթիլէսթերը ենթարկել են թթվային հիդրոլիզի ավելցուկով վերցված աղաթթվով: Ռեակցիան լրիվ ավարտվելուց հետո լուծույթը գոլորշիացրել են: Ի՞նչ նյութ կա չոր մնացորդում:

Պատասխանը վերջինիս զանգվածն է (գ).

1. 90            3. 112,5

2. 91            4. 125,5

11. Գրել փոխարկումների ռեակցիաները, նշելով պայմանները.

H₂S      Cl₂, H₂O

ա KJ ® J₂ ® ? ® SO₂ ® ? ® BaSO₄

բ) հեքսան ® պրոպեն ® 2-պրոպանոլ ® ? ® իզոհեքսան ® CO₂

12. Կազմել ստորև բերված նյութերի միջև (զույգ առ զույգ) ջրային միջավայրում ընթացող ռեակցիաների մոլեկուլային և կրճատ իոնական հավասարումները (թթվային ու հիմնային աղերի գոյացումն անտեսել):

Na₂SO₃, HCl, Ba(OH)₂, Fe:

13. Երկֆոսֆորական թթվի ջրային լուծույթը տաքացնելիս` այդ թթուն վերածվում է օրթոֆոսֆորական թթվի: Հաշվել երկֆոսֆորական թթվի զանգվածային բաժինը (%) սկզբնական լուծույթում, եթե դրա տաքացումից ստացվել է օրթոֆոսֆորական թթվի 9,8%-ոց լուծույթ:

14. 1500⁰ C ջերմաստիճանում 33,6 լ մեթանի քայքայումից առաջացած գազերի խառնուրդը ավելցուկով վերցված արծաթի օքսիդի ամոնիակային լուծույթի միջով անցկացնելիս, նշված խառնուրդի ծավալը փոքրացել է 20%-ով: Քանի՞ լիտր մեթան է փոխարկվել ացետիլենի: Ստացված ացետիլենից քանի՞ մոլ էթանալ կարելի է ստանալ, եթե ռեակցիայի ելքը 70% է:

15. Անհրաժեշտ քանակի թթվածնի ներկայությամբ քանի՞ գրամ ազոտի (IV) օքսիդ պետք է լուծել նատրիումի հիդրոկարբոնատի 100 գ 8,4%-ոց լուծույթի մեջ, որպեսզի ստացվի նիտրատ իոնի 10% զանգվածային բաժնով լուծույթ:

Ազոտական թթուն այդ լուծույթում դիսոցվում է 60%-ով: Լուծույթում հայտնաբերվել են 2,3 գ նատրիումի իոններ: Անջատված գազը կալցիումի հիդրօքսիդի հետ կարող է առաջացնել 10 գ նստվածք:

 

Քննության տևողությունը` 4 ժամ

 

ԿԵՆՍԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

ԲՈՒՅՍԵՐ, ԲԱԿՏԵՐԻԱՆԵՐ

 

Բույսերի բազմազանությունը (ծառատեսակներ, թփեր, խոտաբույսեր, միամյա, երկամյա, բազմամյա բույսեր):

Արմատ: Առանցքային և փնջաձև արմատային համակարգեր: Արմատի աճը: Արմատի գոտիները (հատվածները): Ջրի կլանումը արմատի կողմից: Արմատի ձևափոխությունները:

Ընձյուղներ և բողբոջներ: Բողբոջների կառուցվածքը և տեսակները: Ընձյուղի աճը երկարությամբ: Տերևաթիթեղի բջջային կառուցվածքը: Ջրի գոլորշիացումը բույսերի կողմից: Ցողունի կառուցվածքը և ֆունկցիաները: Ցողունի աճը հաստությամբ, տարեկան օղակներ: Կոճղարմատ, պալար, սոխուկ:

Ծաղիկ: Ծաղկի կառուցվածքը: Ծաղկաբույլեր: Ծաղկավոր բույսերի բեղմնավորումը: Պտուղների և սերմերի առաջացումը: Երկշաքիլ բույսերի սերմերի կառուցվածքը: Միաշաքիլ բույսերի սերմերի կառուցվածքը:

Բուսական հյուսվածքներ:

Միաշաքիլ և երկշաքիլ բույսերի դասերի բնութագիրը:

Բակտերիաներ: Բակտերիաների կառուցվածքն ու կենսագործունեությունը: Բակտերիաների դերը բնության մեջ և մարդու կյանքում: Հիվանդաբեր բակտերիաներ:

 

ԿԵՆԴԱՆԻՆԵՐ

 

Նախակենդանիներ: Հողաթափիկ ինֆուզորիա (կենսամիջավայրը, կառուցվածքի և կենսագործունեության առանձնահատկությունները):

Աղեխորշավորների տիպ: Քաղցրահամ ջրերի պոլիպ հիդրայի արտաքին և ներքին կառուցվածքի և կենսագործունեության առանձնահատկությունները: Հիդրայի բազմացումը:

Տափակ որդերի տիպ: Սպիտակ պլանարիա և եզան երիզորդ (կենսամիջավայրը, արտաքին և ներքին կառուցվածքի, սննդառության, բազմացման և զարգացման առանձնահատկությունները):

Կլոր որդերի տիպ: Մարդու ասկարիդ (կենսամիջավայրը, արտաքին կառուցվածքը, մաշկամկանային պարկը, մարմնի խոռոչը, մարսողության օրգանները, բազմացումը և զարգացումը):

Օղակավոր որդերի տիպ: Անձրևորդ (կենսամիջավայրը, արտաքին կառուցվածքը, մաշկամկանային պարկը, մարմնի խոռոչը, մարսողության օրգանները, արտաթորության, արյունատար, նյարդային համակարգերը, բազմացումը):

Հոդվածոտանիների տիպ:

Միջատներ: Կենսակերպը և արտաքին կառուցվածքը: Միջատների ներքին կառուցվածքը (մարսողական, արյունատար, շնչառական, արտաթորության, նյարդային և սեռական համակարգերը): Միջատների բազմացումը և զարգացումը:

Քորդավորների տիպ: Քորդավորների հիմնական առանձնահատկությունները:

Գլխաքորդավորներ: Նշտարիկի կենսակերպը և արտաքին կառուցվածքը, քորդան, մարսողությունը, շնչառությունը, արյունատար, արտաթորության և նյարդային համակարգերը:

Ձկներ: Ձկների կենսակերպը և արտաքին կառուցվածքը: Ձկների ներքին օրգանները: Ձկների բազմացումը և զարգացումը:

Երկկենցաղներ: Երկկենցաղների կենսակերպը և արտաքին կառուցածքը: Երկկենցաղների կմախքը և մկանունքը: Երկկենցաղների ներքին օրգաները: Երկկենցաղների բազմացումը և զարգացումը:

Սողուններ: Սողունների կենսակերպը և արտաքին կառուցվածքը: Սողունների ներքին կառուցվածքը (կմախքը, մարսողական, շնչառական, արյունատար, արտաթորության համակարգերը, նյարդային համակարգը և զգայարանները): Սողունների բազմացումը:

Թռչուններ: Թռչունների կենսակերպը և արտաքին կառուցվածքը: Թռչունների կմախքը և մկանունքը: Թռչունների ներքին օրգանները (մարսողական, շնչառական համակարգերը, արյան շրջանառությունը, արտաթորությունը): Թռչունների նյարդային համակարգը և զգայարանները: Թռչունների բազմացումը և զարգացումը:

Կաթնասուններ: Կաթնասունների կենսակերպը և արտաքին կառուցվածքը, կաթնասունների կմախքը և մկանունքը: Կաթնասունների ներքին օրգանները: Կաթնասունների բազմացումը և զարգացումը:

 

ՄԱՐԴ

 

Հյուսվածքներ, օրգաններ և օրգանների համակարգեր:

Ֆիզիոլոգիական ֆունկցիաների նյարդահումորալ կարգավորումը:

Հումորալ կարգավորում, նյարդային կարգավորում, նյարդահումորալ կարգավորում:

Նյարդային համակարգ և նրա բաժինները:

Նեյրոնների կառուցվածքը, հատկությունները և տեսակները: Ուղեկից բջիջներ: Նյարդային համակարգի բաժինները: Ռեֆլեքս, ռեֆլեքսային աղեղ: Ողնուղեղի կառուցվածքն ու ֆունկցիաները: Գլխուղեղի բաժինները, ուղեղաբուն, ուղեղիկ: Գլխուղեղի մեծ կիսագնդերի կառուցվածքը, մեծ կիսագնդերի կեղևի գոտիները:

Վեգետատիվ նյարդային համակարգ:

Սիմպատիկ նյարդային համակարգ: Պարասիմպատիկ նյարդային համակարգ:

Ներզատական գեղձեր:

Օրգանիզմի ներքին միջավայրն ու նրա նշանակությունը:

Արյուն: Հյուսվածքային հեղուկ: Ավիշ: Արյան կազմը, արյան պլազման և նրա բաղադրությունը: Արյան մակարդում: Էրիթրոցիտներ, լեյկոցիտներ, թրոմբոցիտներ: Արյան խմբեր:

Իմունիտետ:

Օրգանիզմի պաշտպանական հատկությունները: Իմունիտետի տեսակները:

Արյան շրջանառություն:

Արյունատար անոթների կառուցվածքը և ֆունկցիաները: Արյան շրջանառության մեծ և փոքր շրջանները: Սրտի կառուցվածքը: Սրտի աշխատանքը և կարգավորումը: Արյան ճնշում: Անոթազարկ: Արյան հոսքի արագությունը: Արյան շարժման առանձնահատկությունները երակներում:

Շնչառություն:

Շնչառության օրգաններ, կառուցվածքը և նշանակությունը: Շնչառական շարժումներ և դրանց կարգավորումը: Գազափոխանակությունը թոքերում և հյուսվածքներում:

Մարսողություն:

Մարսողության նշանակությունը: Մարսողության համակարգի ֆունկցիաները: Մարսողության օրգանների կառուցվածքը: Մարսողությունը բերանի խոռոչում: Մարսողությունը ստամոքսում: Ենթաստամոքսային գեղձի, լյարդի և աղիքային գեղձերի դերը մարսողության գործընթացում: Մարսողությունը աղիներում: Ներծծում:

Վիտամիններ:

Վիտամինների նշանակությունը: Վիտամինների տեսակները:

Արտազատություն:

Արտազատության օրգանների կառուցվածքը: Միզագոյացում: Միզարձակում:

Մաշկ:

Մաշկի ֆունկցիաները և կառուցվածքը: Օրգանիզմի ջերմաստիճանի կայունությունը: Մաշկի ջերմակարգավորիչ դերը:

Հենաշարժիչ համակարգ:

Հենաշարժիչ համակարգի նշանակությունը: Ոսկրերի կառուցվածքը և աճը: Ոսկրերի միացման տեսակները: Մարդու կմախքը:

Մկաններ, կառուցվածքը և ֆունկցիաները:

Զգայական համակարգեր:

Շրջապատող միջավայրի ընկալումը: Վերլուծիչի կառուցվածքը: Ընկալիչների դասակարգումը և հարմարումը: Տեսողական վերլուծիչ: Լսողական վերլուծիչ: Անդաստակային վերլուծիչ: Մաշկային և մկանային զգայություն: Հոտառություն և ճաշակելիք:

Վարքի ռեֆլեքսային տեսություն:

Ոչ պայմանական ռեֆլեքսներ: Պայմանական ռեֆլեքսներ:

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԿԵՆՍԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

Բջջաբանության հիմունքները

Բջջի քիմիական բաղադրությունը: Անօրգանական նյութեր (ջուր, աղեր): Սպիտակուցների քիմիական բաղադրությունը, կառուցվածքը, հատկությունները և ֆունկցիաները: Ածխաջրեր, ճարպեր: Նուկլեինաթթուներ՝ ԴՆԹ, ՌՆԹ (նուկլեինաթթուների կենսաբանական դերը, ԴՆԹ-ի կառուցվածքը, կրկնապատկումը, ՌՆԹ-ի կառուցվածքը, ֆունկցիաները): Բջջաթաղանթի կառուցվածքն ու ֆունկցիաները (բջջաթաղանթ, պլազմային թաղանթ, ֆագոցիտոզ, պինոցիտոզ): Ցիտոպլազման և նրա օրգանոիդները: Բջջակորիզ: Պրոկարիոտ բջիջներ: Կյանքի ոչ բջջային ձևեր՝ վիրուսներ:

Նյութերի փոխանակությունը, ԱԵՖ (նյութերի փոխանակության ֆունկցիաները, ԱԵՖ-ի դերը բջջի էներգետիկ և պլաստիկ փոխանակություններում): Էներգետիկ փոխանակությունը բջջում: ԱԵՖ-ի սինթեզը (գլիկոլիզ, թթվածնային ճեղքում): Պլաստիկ փոխանակություն: Սպիտակուցի կենսասինթեզը (սպիտակուցի կենսասինթեզի նշանակությունը, ԴՆԹ-ի գաղտնագիրը, տրանսկրիպցիա, փոխադրող ՌՆԹ, մատրիցային սինթեզի ռեակցիաներ, տրանսլյացիա, ֆերմենտների դերը, էներգետիկան): Ֆոտոսինթեզ (լուսային և մթնային փուլերը, նշանակությունը կենդանի բնության համար): Քեմոսինթեզ:

Օրգանիզմների բազմացումը և անհատական զարգացումը:

Բջջի բաժանումը: Միտոզ: Օրգանիզմների բազմացման ձևերը (անսեռ, սեռական բազմացում, սեռական բջիջների զարգացումը): Մեյոզ: Բեղմնավորում (կրկնակի բեղմնավորում, պարթենոգենեզ): Օրգանիզմների անհատական զարգացումը՝ օնտոգենեզ (սաղմի զարգացումը, հետսաղմնային զարգացումը):

Գենետիկայի հիմունքները:

Գենետիկան որպես գիտություն օրգանիզմների ժառանգականության և փոփոխականության մասին: Ժառանգականության ուսումնասիրության հիբրիդոլոգիական մեթոդը:

Հիբրիդների առաջին սերնդի միակերպությունը: Մենդելի առաջին օրենքը: Ժառանգման միջանկյալ բնույթը (ճեղքավորման օրենքի վիճակագրական բնույթը):

Ժառանգման օրինաչափությունների բջջաբանական հիմունքները (գամետների մաքրության վարկածը և նրա բջջաբանական հիմունքները, ալելային գեներ): Երկհիբրիդային խաչասերում: Մենդելի երկրորդ օրենքը: Երկհիբրիդային ճեղքավորման բջջաբանական հիմունքները: Շղթայակցված ժառանգման երևույթը և սեռի գենետիկան: Գեների փոխներգործությունը: Գեների բազմակի ներգործությունը: Մարդու գենետիկան (ուսումնասիրման մեթոդները) և դրա նշանակությունը բժշկագիտության և առողջապահության համար:

Մոդիֆիկացիոն փոփոխականություն (ռեակցիայի նորմա, մոդիֆիկացիոն փոփոխականության վիճակագրական օրինաչափությունները):

Մուտացիոն փոփոխականություն (գենային, քրոմոսոմային, սոմատիկ մուտացիաներ, մուտացիաների հաճախությունը և դրանց պատճառները): Ցիտոպլազմային ժառանգականություն:

Էվոլյուցիոն ուսմունք

Դարվինի ուսմունքի հիմնական դրույթները:

Տեսակ: Տեսակի չափանիշները: Պոպուլյացիան` էվոլյուցիայի միավոր:

Ժառանգականություն և փոփոխականություն (ոչ ժառանգական կամ մոդիֆիկացիոն փոփոխականություն, ժառանգական փոփոխականություն):

Գոյության կռիվ (բազմացման ինտենսիվությունը, գոյության կռվի ձևերը):

Բնական ընտրություն, (բնական ընտրության էությունը, ընտրությունը պոպուլյացիաների մեջ, բնական ընտրության ստեղծագործական դերը, բնական ընտրության ձևերը):

Օրգանիզմների հարմարվածությունը և դրա հարաբերականությունը (հարմարվածության բազմազանությունը, հարմարվածության առաջացումը, հարմարվածության հարաբերականությունը):

Օրգանական աշխարհի զարգացումը:

Օրգանական աշխարհի էվոլյուցիայի գլխավոր ուղիները (արոմորֆոզ, իդիոադապտացիա, ընդհանուր դեգեներացիա, էվոլյուցիայի տարբեր ուղիների հարաբերակցությունը):

Էկոլոգիայի հիմունքները:

Էկոլոգիական գործոններ: Գործոնների ազդեցությունը օրգանիզմի վրա: Սահմանափակող գործոն: Միջավայրի հիմնական աբիոտիկ գործոնները և դրանց նշանակությունը կենդանի բնության համար (լույս, ջերմաստիճան, խոնավություն):

Էկոլոգիական համակարգեր (կենսաերկրացենոզ, սննդային կապեր, էներգիայի կորուստները սննդային շղթաներում):

Կենսոլորտի վերաբերյալ ուսմունքի հիմունքները:

Կենսոլորտը և նրա սահմանները: Կենդանի նյութի հատկությունները: Նյութերի շրջապտույտը: Միկրոօրգանիզմների դերը նյութերի շրջանառության մեջ:

 

Գրականություն

 

1. Ս. Սիսակյան, Տ. Թանգամյան, Ա. Գասպարյան, «Կեսաբանություն. բույսեր», դասագիրք հանրակրթական դպրոցների 5-րդ դասարանի համար, Երևան, «Առերեսում»-Անի հրատ., 1999:

2. Ս. Սիսակյան, Տ. Թանգամյան, Ա. Գասպարյան, «Կենսաբանություն. բույսեր, բակտերիաներ, սնկեր, քարաքոսեր, կենդանիներ», դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 6-րդ դասարանի համար, Երևան, «Առերեսում»-Անի հրատ., 1999:

3. Կ. Ջիվանյան, Ֆ. Դանիելյան, Ռ. Ռուխկյան, Է. Յավրույան, «Կենսաբանություն. կենդանիներ», դասագիրք միջնակարգ դպրոցի 7-րդ դասարանի համար, Երևան, «Մակմիլան-Արմենիա» հրատ., 2000:

4. Ս. Մինասյան, Ծ. Ադամյան, Հ. Հովհաննիսյան, «Կենսաբանություն. մարդ», դասագիրք միջնակարգ դպրոցի 8-րդ դասարանի համար, Երևան, «Մակմիլան-Արմենիա» հրատ., 2000:

5. Յու. Ի. Պոլյանսկի, Ա. Դ. Բրաուն, Ն. Մ. Վերզիլին և ուրիշներ, «Ընդհանուր կենսաբանություն», դասագիրք միջնակարգ դպրոցի 9-րդ դասարանների համար, Երևան, «Աստղիկ-59» հրատ., 2000:

6. Յու. Ի. Պոլյանսկի, Ա. Դ. Բրաուն, Ն. Մ. Վերզիլին և ուրիշներ, «Ընդհանուր կենսաբանություն», դասագիրք միջնակարգ դպրոցի 10-րդ դասարանների համար, Երևան, «Աստղիկ-59» հրատ., 2000:

7. Գ. Գ. Սևոյան. «Կենսաբանության խնդիրների ժողովածու», խնդրագիրք միջնակարգ դպրոցի 8-10-րդ դասարանների համար, Երևան, «Տիրաստ» ՊՓԲԸ, 1999:

8. Է. Ս. Գևորգյան, Ա. Հ. Եսայան, Ֆ. Դ, Դանիելյան, Գ. Գ. Արծրունի, «Կենսաբանություն». բուհերի ընդունելության քննությունների քննատոմսերի թեստերի շտեմարան, Երևան, 1998 (մաս 1, 2, 4, 5, 6):

9. Շտեմարան, Կենսաբանություն, ԲՈՒՀ-ի ընդունելության քննության տեսական հարցերի և թեստերի, Է. Գևորգյանի և Կ. Ջիվանյանի խմբագրությամբ, Երևան, «Զանգակ» հրատ., 2001. (մաս 1, 2, 4, 5, 6):

10. Ս. Մ. Մինասյան, Ծ. Ի Ադամյան, «Կենսաբանություն: Մարդ»: Հանրակրթական դպրոցի և բուհերի ընդունելության քննությունների քննատոմսերի թեստային հարցերի շտեմարան, «Զանգակ» հրատ., Երևան, 2004:

 

ԿԵՆՍԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԱՌԱՐԿԱՅԻՑ ԲՈՒՀԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆԵԼՈՒԹՅԱՆ ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԸ

 

1. Տեսական հարցերը գնահատվում են առավելագույնը մեկ նիշով, ընդ որում, գնահատման քայլը 0,25 է, այսինքն, պատասխանի ճշգրտությունից կախված, դիմորդը կարող է ստանալ 0, 0,25, 0,50, 0,75 կամ 1.00 նիշ:

2. Քննատոմսում զետեղված է լինում երկու խնդիր. մեկը՝ բարդ (գնահատվում է առավելագույնը երկու նիշ), մյուսը՝ համեմատաբար հեշտ (գնահատվում է առավելագույնը՝ մեկ նիշ): Խնդիրների գնահատման մեջ նույնպես կիրառվում է 5-նիշանի համակարգ, այսինքն, 2 նիշ գնահատվող խնդրի լուծման ճշգրտությունից կախված դիմորդը կարող է ստանալ 0, 0,50, 1,00, 1,50 կամ 2,00 նիշ, իսկ 1 նիշ գնահատվող խնդրի լուծման համար՝ 0, 0,25, 0,50, 0,75 կամ 1,00 նիշ:

3. Թեստային հարցերից յուրաքանչյուրը գնահատվում է 0,5 նիշով: Քննատոմսի թեստերը միօրինակ են, կազմված չորս պատասխաններից, որոնցից դիմորդը պետք է նշի միայն մեկը, ընդ որում, գրելով քննատոմսի թեստերի աղյուսակում թե´ պատասխանի լատիներեն տառը և թե´ հայերեն պատասխանը: Յուրաքանչյուր թեստ գնահատվում է միանշանակ. կամ 0 (եթե դիմորդը չի նշել միակ ճիշտ պատասխանը), կամ էլ 0,50 (եթե նշված է ճիշտ պատասխանը): Թեստերի աղյուսակի լրացման կարգի մասին գրված է քննատետրի համապատասխան մասում, այդ մասին մանրամասն տեղեկություն է տալիս նաև քննական հանձնաժողովի նախագահը՝ քննությունից անմիջապես առաջ:

Բոլոր հարցերի ճիշտ պատասխանների գումարային գնահատականը կազմելու է 20 միավոր:

2007 թ. քննատոմսերում ընդգրկվելիք խնդիրների համարներն ըստ Գ. Գ. Սևոյանի «Կենսաբանության խնդիրների ժողովածու»-ի միջնակարգ դպրոցի 8-10-րդ դասարանների համար, Երևան, «Տիրաստ», 1999 թ.:

Մեկ միավոր - 2, 3, 4, 5, 10, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 58, 59, 60, 61, 62, 127, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 188, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 209, 211, 230, 231, 232, 246, 247, 248, 262, 302, 303, 304, 305, 306, 307:

Երկու միավոր - 48, 49, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 23, 124, 157, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 177, 178, 179, 180, 205, 208, 212, 213, 214, 215, 216, 219, 220, 223, 224, 225, 226, 234, 256, 264, 266, 267:

 

ՀԱՐՑԱՏՈՄՍԻ ՆՄՈՒՇ

 

Տեսական հարցեր

1. Ինչու՞մ է դրսևորվում օրգանիզմների հարմարվածության հարաբերական բնույթը, բերեք օրինակներ: 1 միավոր

2. Գոլջիի ապարատի կառուցվածքը և ֆունկցիաները: 1 միավոր

3. Ի՞նչ է քեմոսինթեզը, ո՞ր օրգանիզմներն են այն իրագործում: 1 միավոր

4. Ի՞նչ է հատկանիշների միջանկյալ ժառանգումը, պարզաբանեք օրինակով:

1 միավոր

5. Էրիթրոցիտների կառուցվածքը և ֆունկցիաները: 1 միավոր

6. Թքազատումը և դրա կարգավորումը: 1 միավոր

7. Նկարագրեք գորտի կմախքը և մկանները: 1 միավոր

 

ԽՆԴԻՐՆԵՐ

 

1. Օրգանիզմում գլյուկոզի ճեղքումից հետո օգտագործվել է 84 մոլ Օ₂ և ԱԵՖ-ում պահեստավորվել է 21600 կջ էներգիա: Գտնել ճեղքման ենթարկված գլյուկոզի մոլերի քանակը: Դրանցից քանի՞սն են անցել թթվածնային, քանի՞սը անթթվածին փուլերով: (2 միավոր)

2. Գտնել 31200 ա.մ. մոլեկուլային զանգված ունեցող սպիտակուցի սինթեզը պայմանավորող գենի նուկլեոտիդների թիվը, եթե 1 ամինաթթվի միջին մոլեկուլային զանգվածը 120 ա.մ. է: (1 միավոր)

Թեստային հարցեր (յուրաքանչյուրի ճիշտ պատասխանը՝ 0.5 միավոր)

1. Գլիկոգեն ածխաջրի մոնոմերն է.

A-ֆրուկտոզը, B-գլյուկոզը, C-ռիբոզը, D-դեզօքսիռիբոզը։

2. Ռիբոսոմները կարելի է հայտնաբերել.

A-լիզոսոմներում, B-հարթ էնդոպլազմային ցանցի խուղակներում, C-Գոլջիի կոմպլեքսի խուղակներում, D-միտոքոնդրիումներում:

3. Քրոմոսոմները բաղկացած են լինում մեկ քրոմատիդից.

A-ինտերֆազի վերջում, B-միտոզի պրոֆազի սկզբում, C-միտոզի պրոֆազի վերջում, D-միտոզի անաֆազի վերջում։

4. Իգական հոմոգամետություն ունեն.

A-թիթեռները, B-դրոզոֆիլը, C-թռչունները, D-սողունները։

5. Ալելային գեները.

A- տեղադրված են հոմոլոգ քրոմոսոմներում, B-մեյոզի ժամանակ հայտնվում են միևնույն գամետում, C-կարող են որոշել փոխադարձ միմյանց բացառող հատկանիշների զարգացումը, D-ճիշտ են A և C պատասխանները:

6. Եթե երկհիբրիդ խաչասերումից հետո սերնդում, երկու ալելով էլ ոչ լրիվ դոմինանտության դեպքում, ստացվել է միակերպություն ըստ ֆենոտիպի, ապա սկզբնական գենոտիպերն եղել են.

A - AABb և AABb, B- AABB և aabb, C- AaBb և AaBb, D-ճիշտ պատասխանը բացակայում է։

7. Էվոլյուցիայի հիմնական շարժիչ ուժը Դարվինը համարել է.

A-արտաքին միջավայրի ուղղակի ազդեցությունը օրգանիզմների վրա, B-ոչ ժառանգական փոփոխականության վրա հիմնված բնական ընտրությունը, C-օրգանիզմների առաջադիմության ներքին ձգտումը, D-ժառանգական փոփոխականության վրա հիմնված բնական ընտրությունը։

8. Արոմորֆոզի օրինակ է.

A-կետի թիանման վերջույթների առաջացումը, B-փղի կնճիթի առաջացումը, C-նշտարիկի քորդայի առաջացումը, D-ընձուղտի պարանոցի երկարելը:

9. Պրոդուցենտների թվին չեն պատկանում.

A-կանաչ բույսերը, B-կապտականաչ ջրիմուռները, C-նիտրիֆիկացնող բակտերիաները, D-շաքարասնկերը:

10. Մարմնական նյարդային համակարգը նյարդավորում է.

A-սիրտը, B-լյարդը, C-երիկամները, D-ճիշտ պատասխանը բացակայում է:

11. Շնչառության կարգավորմանը մասնակցում է.

A-երկարավուն ուղեղը, B-ողնուղեղը, C-մեծ կիսագնդերի կեղևը, D-ճիշտ են բոլոր պատասխանները:

12. Արյան մակարդմանը մասնակցում են.

A-թրոմբոցիտները, B-կալցիումի իոնները, C-ֆիբրինոգեն սպիտակուցը, D-ճիշտ են բոլոր պատասխանները:

13. Մակերիկամները ներզատում են.

A-ինսուլին, B-թիրօքսին, C-սեռական հորմոններ, D-աճի հորմոն:

14. Մարսողական համակարգում ջուրը հիմնականում ներծծվում է.

A- ստամոքսում, B-բարակ աղիքում, C-հաստ աղիքում, D-բարակ և հաստ աղիքում:

15. Կենդանիների տիպերից ճառագայթային համաչափություն ունեն.

A-օղակավոր որդերը, B- տափակ որդերը, C-հոդվածոտանիները, D-աղեխորշավորները։

16. Միջատները.

A-ութոտանի հոդվածոտանիներ են, B-վեցոտանի հոդվածոտանիներ են, C-տասոտանի հոդվածոտանիներ են, D-չորսոտանի հոդվածոտանիներ են։

17. Թռչունների աջ նախասրտում կա.

A-երակային արյուն, B-զարկերակային արյուն, C-խառը արյուն, D-երակային արյուն՝ արտաշնչման, զարկերակային արյուն՝ ներշնչման ժամանակ։

18. Այն ծաղկաբույլը, որում առանց ծաղկակոթերի ծաղիկները դասավորված են ընդհանուր առանցքի վրա, անվանում են.

A-պարզ հասկ, B-պարզ հովանոց, C-բարդ հովանոց, D-ողկույզ։

19. Ստոլոնները, որոնց գագաթներում զարգանում են պալարները.

A-գլխավոր արմատների ելուստներ են, B-վերգետնյա ընձյուղներ են, C-կողքային արմատների ելուստներ են, D-ճիշտ պատասխանը բացակայում է։

20. Այն բակտերիաները, որոնք սնվում են կենդանի օրգանիզմների օրգանական նյութերով կոչվում են.

A-սապրոֆիտներ, B-ցիանաբակտերիաներ, C-մակաբույծներ, D-կաթնաթթվային բակտերիաներ։

 

Քննության տևողությունը` 4 ժամ

 

ԱՇԽԱՐՀԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՐԿԱՆ ԵՎ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ

 

Աշխարհագրությունը որպես գիտություն, աշխարհագրության զարգացումը:

Աշխարհագրության ճյուղերը և դրանց փոխադարձ կապը, աշխարհագրության կապը մյուս գիտությունների հետ:

Աշխարհագրության արդի խնդիրները և գործնական նշանակությունը:

 

ՔԱՐՏԵԶԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

Գաղափար հորիզոնի և դրա կողմերի մասին:

Տեղանքում կողմնորոշվելու եղանակները: Ազիմուտ:

Մասշտաբ, դրա տեսակներն ու գործնական նշանակությունը:

Հատակագիծ և քարտեզ: Գլոբուս:

Աստիճանացանցը և դրա տարրերը: Երկրի պտտման երևակայական առանցք, բևեռներ, միջօրեականներ, զուգահեռականներ (հասարակած, արևադարձեր, բևեռային շրջագծեր):

Աշխարհագրական լայնություն և երկայնություն: Քարտեզի վրա կետի աշխարհագրական կոորդինատները որոշելը:

Քարտեզների և գլոբուսների մասշտաբները:

Աշխարհագրական քարտեզների տարբերակումն ըստ տարածքի ընդգրկման, բովանդակության:

Տեղանքի հատակագծի հիմնական տարբերությունները օդալուսանկարից և քարտեզից:

Քարտեզի պայմանական նշանները:

Հորիզոնականներ (իզոհիպսեր) և իզոբաթեր:

Տեղանքի կետերի բացարձակ և հարաբերական բարձրության, օվկիանոսների (ու ծովերի) խորության որոշումը բարձրությունների ու խորությունների սանդղակի օգնությամբ:

Քարտեզի նշանակությունը մարդու գործունեության մեջ:

 

ԵՐԿՐԻ ՁԵՎԸ, ՄԵԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՇԱՐԺՈՒՄԸ

 

Երկրի ձևն ու չափերը: Երկրի ձևի մասին պատկերացումներն անցյալում:

Ֆ. Մագելանի շուրջերկրյա ճանապարհորդությունը և դրա աշխարհագրական նշանակությունը:

Երկրի գնդաձևության ժամանակակից ապացույցները:

Երկրի օրական պտույտը և դրա աշխարհագրական նշանակությունը: Ժամային գոտիներ:

Երկրի տարեկան պտույտը (շարժումը) և դրա աշխարհագրական հետևանքները:

Տարվա եղանակների հերթափոխությունը:

 

ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԹԱՂԱՆԹԸ ԵՎ ԴՐԱ ՍՏՈՐԱԲԱԺԱՆՈՒՄՆԵՐԸ

 

Աշխարհագրական թաղանթի ոլորտներն ու դրանց փոխադարձ կապը:

Հասկացություն աշխարհագրական թաղանթի մասին, դրա բաղադրամասերը:

Աշխարհագրական միջավայր: Մարդու դերը աշխարհագրական միջավայրում:

Երկրագնդի բնական զոնաները: Զոնաների հերթափոխությունն ըստ աշխարհագրական լայնության և ծովի մակարդակից ունեցած բարձրության:

Լայնակի զոնայականություն:

Հասարակածային խոնավ մշտադալար անտառների ու սավաննաների զոնաների բնութագիրը:

Անապատներ և կիսաանապատներ, դրանց բնութագիրը ու տարածումը:

Տափաստանների զոնայի բնութագիրը:

Բարեխառն գոտու անտառային զոնայի բնութագիրը:

 

ՔԱՐՈԼՈՐՏ

 

Երկրագնդի ներքին կառուցվածքը:

Երկրակեղևը և դրա կառուցվածքը: Երկրակեղևը կազմող ապարները: Պլատֆորմներ և գեոսինկլինալներ:

Մայրցամաքներ և օվկիանոսներ:

Երկրի մակերևույթը փոփոխող ներքին (ներծին) և արտաքին (արտածին) ուժերը:

Հրաբուխներ և երկրաշարժեր, դրանց տարածման շրջանները: Հրաբուխների դերը ռելիեֆագոյացման մեջ:

Հողմահարություն: Քամու, հոսող ջրերի, սառցադաշտերի, ծովի ալեբախության աշխատանքը և դերը ռելիեֆի ձևավորման գործում:

Երկրի մակերևույթի ձևերը. հարթավայրեր (ցածրավայրեր, դաշտավայրեր, բարձրավայրեր, սարահարթեր), բլուրներ, լեռներ, լեռնաշղթաներ, լեռնազանգվածներ, լեռնաշխարհներ:

Ցամաքի մակերևույթի բացարձակ և հարաբերական բարձրությունը:

Լեռներ: Լեռների դասակարգումն ըստ բարձրության, հասակի և կառուցվածքի:

Ռելիեֆի ազդեցությունը մարդու տնտեսական գործունեության վրա:

 

ՋՐՈԼՈՐՏ

 

Գաղափար ջրոլորտի մասին: Ջրոլորտի բաղադրամասերը: Ջրի մեծ և փոքր շրջապտույտները, դրանց պատճառներն ու հետևանքները: Համաշխարհային օվկիանոսը և դրա մասերը (օվկիանոսներ, ծովեր, ծովածոցեր, նեղուցներ): Օվկիանոսի հատակի ռելիեֆը, հատակային նստվածքները: Օվկիանոսի ջրի ջերմությունը, աղիությունը: Սառցային երևույթներ: Ջրի շարժումը. օվկիանոսային հոսանքներ, ալիքներ, մակընթացություն և տեղատվություն, ցունամի:

Կղզիներ և թերակղզիներ, դրանց դասակարգումն ըստ ծագման (առաջացման պայմանների):

Համաշխարհային օվկիանոսի բուսական և կենդանական աշխարհը, հանքային հարստությունները: Ծովերի տնտեսական նշանակությունը:

Գետը և դրա մասերը: Գետերի սնումն ու ռեժիմը: Գետերի աշխատանքը: Գետի ավազան և ջրբաժան: Գետի անկում, թեքություն, ծախս, հոսք: Գետերի օգտագործումը և վերափոխումը: Գետերի ջրի մաքրության պահպանումը:

Լճեր, ճահիճներ և սառցադաշտեր, դրանց տիպերը, տարածման շրջաններն ու տնտեսական նշանակությունը:

Ստորերկրյա ջրեր, դրանց առաջացումն ու օգտագործումը: Աղբյուրներ: Գեյզերներ: Ջրոլորտի պահպանման խնդիրները:

 

ՄԹՆՈԼՈՐՏ

 

Գաղափար մթնոլորտի մասին, մթնոլորտի նշանակությունը:

Արեգակնային ճառագայթում (ռադիացիա): Մթնոլորտի տաքանալը: Օդի ջերմաստիճանի չափումը: Ջերմաստիճանի օրական և տարեկան ընթացքը: Օդի ջերմաստիճանի փոփոխությունն ըստ աշխարհագրական լայնության և ծովի մակարդակից ունեցած բարձրության:

Մթնոլորտային ճնշում: Ցիկլոններ և անտիցիկլոններ: Օդային զանգվածներ:

Մթնոլորտային տեղումներ, տեղումների քանակի չափումը: Տեղումների բաշխումը երկրագնդի վրա:

«Եղանակ» և «կլիմա» հասկացությունները: Եղանակի դիտումներ: Կլիմայի կախվածությունը վայրի աշխարհագրական լայնությունից, ծովի մոտիկությունից, ծովային հոսանքներից, տեղանքի բարձրությունից և լեռնալանջերի դիրքադրությունից: Քամիների առաջացումը և տեսակները (զեփյուռ, լեռնահովտային քամիներ, մուսսոն, պասսատ): Եղանակի և կլիմայի ուսումնասիրման նշանակությունը տնտեսության համար: Երկրագնդի կլիմայական գոտիները և կլիմայի տիպերը:

Մթնոլորտի պահպանման հիմնախնդիրը:

 

ՄԱՅՐՑԱՄԱՔՆԵՐ

 

Եվրասիայի դիրքը, ափագիծը, ռելիեֆը և օգտակար հանածոները:

Եվրասիայի կլիման, գետերն ու լճերը: Եվրասիայի բնական զոնաները:

Աֆրիկայի դիրքը, ափագիծը, մակերևույթը և օգտակար հանածոները:

Աֆրիկայի կլիման, գետերն ու լճերը: Աֆրիկայի բնական զոնաները:

Հյուսիսային Ամերիկայի դիրքը, ափագիծը, մակերևույթը և օգտակար հանածոները:

Հյուսիսային Ամերիկայի կլիման, գետերն ու լճերը:

Հարավային Ամերիկայի դիրքը, ափագիծը, մակերևույթը և օգտակար հանածոները:

Հարավային Ամերիկայի կլիման, գետերն ու լճերը: Հարավային Ամերիկայի բնական զոնաները:

Ավստրալիայի ֆիզիկաաշխարհագրական բնութագիրը:

Անտարկտիդայի հայտնագործումը և ժամանակակից ուսումնասիրությունները:

Կլիման, բուսական և կենդանական աշխարհը:

 

ԱՇԽԱՐՀԻ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՔԱՐՏԵԶԸ ԵՎ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

Աշխարհի քաղաքական քարտեզը: Ձևավորման փուլերը:

Եվրոպայի քաղաքական քարտեզը:

Ասիայի քաղաքական քարտեզը:

Աֆրիկայի քաղաքական քարտեզը:

Հյուսիսային Ամերիկայի քաղաքական քարտեզը:

Հարավային Ամերիկայի քաղաքական քարտեզը:

Աշխարհի բնակչությունը: Բնակչության թիվը, վերարտադրությունը: Մեխանիկական շարժը: Բնակչության կազմը:

Բնակչության տեղաբաշխումն աշխարհում: Բնակչության կուտակումների գլխավոր արեալները:

Ուրբանիզացիա, դրա գլխավոր հատկանիշները: Քաղաքային տարաբնակեցում:

Աշխարհի խոշորագույն քաղաքային ագլոմերացիաները: Գյուղական տարաբնակեցում:

 

ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

Հասկացություն համաշխարհային տնտեսության մասին: Համաշխարհային բնական ռեսուրսներ: Հանքային ռեսուրսներ: Հողային ռեսուրսներ: Ջրային ռեսուրսներ. քաղցրահամ ջրի ռեսուրսները: Կենսաբանական ռեսուրսներ: Կլիմայական ռեսուրսներ: Համաշխարհային օվկիանոսի ռեսուրսներ:

Համաշխարհային տնտեսության ընդհանուր բնութագիրը: Արդյունաբերությունն ու գյուղատնտեսությունը, դրանց ճյուղային կազմն ու տեղաբաշխումը: Տրանսպորտ: Տրանսպորտի գլխավոր տեսակները: Գլխավոր ծովային ուղիներն ու խոշոր նավահանգիստները:

Աշխատանքի միջազգային աշխարհագրական բաժանում:

Միջազգային տնտեսական կապերը:

 

ՄԱՐԴԿՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՄՈԼՈՐԱԿԱՅԻՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐԸ

 

Շրջակա միջավայրի պահպանության հիմնախնդիրները:

Հանքային հումքի և վառելիքաէներգետիկ ռեսուրսների հիմնախնդիրը:

Ժողովրդագրական հիմնախնդիրը:

Պարենային հիմնախնդիրը:

Համաշխարհային օվկիանոսի ռեսուրսների օգտագործման հիմնախնդիրը:

 

ԱՇԽԱՐՀԻ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

 

Ռուսաստանի բնությունը, բնակչությունը, վարչաքաղաքական կառուցվածքը:

Տնտեսության ընդհանուր բնութագիրը, գլխավոր ճյուղերը:

Վրաստան. բնությունը, բնակչությունը, տնտեսությունը:

Ադրբեջան. բնությունը, բնակչությունը, տնտեսությունը:

Թուրքիայի տնտեսաաշխարհագրական բնութագիրը:

Իրանի տնտեսաաշխարհագրական բնութագիրը:

ԱՄՆ-ի տնտեսաաշխարհագրական բնութագիրը:

Ֆրանսիայի տնտեսաաշխարհագրական բնութագիրը:

Ճապոնիայի տնտեսաաշխարհագրական բութագիրը:

Չինաստանի տնտեսաաշխարհագրական բնութագիրը:

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆ

 

Հայկական լեռնաշխարհի երկրաբանական կառուցվածքը: Մակերևույթը: Կլիման: Գետերը և լճերը:

ՀՀ աշխարհագրական դիրքը, վարչատարածքային կառուցվածքը, ռելիեֆի գլխավոր առանձնահատկությունները: Լեռնաշղթաները, սարահարթերը:

Օգտակար հանածոները: Կլիման: Ջրագրությունը: Սևանա լճի հիմնախնդիրը:

Հողերը: Բուսականությունը: Կենդանական աշխարհը:

Վերընթաց լանդշաֆտային գոտիները:

Բնակչությունը: Թվաքանակը, վերարտադրությունը, մեխանիկական շարժը:

Բնակչության կազմը և աշխատանքային ռեսուրսները:

Բնակչության տեղաբաշխումը, տարաբնակեցումը:

Քաղաքները: Երևանի աշխարհագրական բնութագիրը:

ՀՀ տնտեսությունը: Ընդհանուր բնութագիրը, ճյուղային կառուցվածքը:

Արդյունաբերություն. ընդհանուր բնութագիրը, ճյուղային կառուցվածքը, արդյունաբերական հանգույցները:

Արդյունաբերության գլխավոր ճյուղերի բնութագիրը (էներգետիկա, լեռնահանքային և մետալուրգիական, քիմիական, մեքենաշինական, թեթև, սննդի, շինանյութերի արդյունաբերություն):

Գյուղատնտեսություն. ընդհանուր բութագիրը: Ոռոգման նշանակությունը: Ճյուղային կառուցվածքը, գլխավոր ճյուղերի բնութագիրը (բուսաբուծություն, անասնապահություն):

Տրանսպորտը, ընդհանուր բնութագիրը, գլխավոր տեսակները:

ՀՀ մարզերի բնութագիրը (դիմորդի ընտրությամբ):

Հայաստանի Հանրապետության բնօգտագործման և բնապահպանության հիմնախնդիրները: Արտաքին տնտեսական կապերը:

ԼՂՀ ընդհանուր բնութագիրը: Բնությունը: Բնակչությունը: Տնտեսությունը:

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Հ. Գաբրիելյան, Վ. Պողոսյան, «Աշխարհագրություն», դասագիրք 5-րդ դասարանի համար: Եր., 1996, 2000

2. Մ. Իսկանդարյան և ուր., «Մայրցամաքների և օվկիանոսների աշխարհագրություն», դասագիրք 6-րդ դասարանի համար: Եր., 1996, 2000

3. Հ. Գաբրիելյան և ուր., «Ռեգիոնալ աշխարհագրություն», դասագիրք 7-րդ դասարանի համար: Եր., 1996

4. Լ. Վալեսյան, Խ. Նազարյան, «Հայաստանի աշխարհագրություն», դասագիրք 7-րդ դասարանի համար: Եր., 1998, 1999

5. Ա. Ավագյան և ուրիշներ, «Ռեգիոնալ աշխարհագրություն», դասագիրք 8-րդ դասարանի համար: Եր., 1996

6. Լ. Վալեսյան, Խ. Նազարյան, «Հայաստանի աշխարհագրություն», դասագիրք 8-րդ դասարանի համար: Եր., 1998, 1999

7. Գ. Ավագյան և Ռ. Մարգարյան, «Աշխարհագրություն» 7-րդ դասարանի համար: Եր., 1999

8. Գ. Ավագյան և Ռ. Մարգարյան, «Աշխարհագրություն» 8-րդ դասարանի համար: Եր., 1999

9. Ս. Մելքումյան, «Լեռնային Ղարաբաղի աշխարհագրություն»: Եր., 1999

10. Ռ. Մկրտչյան, Լ. Վալեսյան, Ա. Գասպարյան, «Աշխարհագրություն (բնօգտագործման և բնապահպանության հիմունքներ)», դասագիրք 9-րդ դասարանի համար: Եր., 1996, 1999

11. «Աշխարհագրություն - 99» - բուհական ընդունելության քննության հարցարան: Եր., «Զանգակ-97», 1999:

 

«Աշխարհագրություն» առարկայի գրավոր քննության պահանջները
 

1. «Աշխարհագրություն» առարկայի քննական հարցաթերթիկների 16 հարցերից առաջին երկուսը (երկուական բալ) պահանջում են տեսական գիտելիքների իմացություն, բնական և հասարակական երևույթների զարգացման ու տեղաբաշխման օրինաչափությունների վերլուծություն կամ հիմնավորումներ:

2. Երրորդ և չորրորդ հարցերը (մեկական բալ) ներկայացնում են աշխարհագրական հասկացությունների և տերմինների սահմանումներ և բացատրություններ: Հինգերորդ, վեցերորդ և յոթերորդ հարցերը (մեկական բալ) թեստային առաջադրանքներ են:

3. Ութերորդ, իններորդ և տասներորդ հարցերը (մեկական բալ) ընդգրկում են տեսքտային շարադրանքով տրված և բաց թողած տեղերը լրացնելու պահանջով առաջադրանքներ: Տասնմեկերորդ և տասներկուերորդ հարցերը (մեկական բալ) թեստային առաջադրանքներ են և պահանջվում է ընտրել ճիշտ կամ սխալ պատասխանները: Տասներեքերորդ և տասնչորսերորդ հարցերը (մեկական բալ) ներկայացնում են խնդիր-վարժություններ, իսկ տասնհինգերորդ և տասնվեցերորդ հարցերը (երկուական բալ) ուրվագծային քարտեզների վրա կատարվող գործնական առաջադրանքներ:

Այսպիսով, քննական հարցատոմսի գնահատման առավելագույն գումարը 20 (20 բալ) է, իսկ գնահատման քայլը` 0.5 բալից է:

 

«Աշխարհագրություն» առարկայի քննության գնահատման չափանիշները

 

Ա. Հարցատոմսի առաջին երկու հարցերի աշխարհագրական վերլուծական-բացատրական 1 (մեկ) բալանոց ենթահարցերից յուրաքանչյուրը գնահատվում է`

1 բալ, եթե ենթահարցից դպրոցական դասագրքի սահմաններում տրված է սպառիչ և համոզիչ պատասխան,

0.5 բալ, եթե ենթահարցի պատասխանը տրված է ընդհանուր գծերով և որոշ սխալներով,

0 (զրո) բալ, եթե բացակայում է պատասխանը կամ այն գրված է սխալ:

Բ. Աշխարհագրական հասկացության սահմանման կամ երևույթի, օբյեկտի բնութագրման վերաբերյալ առաջադրանքների կատարումը գնահատվում է`

1 (մեկ) բալ, եթե` հասկացության սահմանումը և երևույթի, օբյեկտի բնութագրումը հստակ են, ճիշտ, անհրաժեշտության դեպքում բերված են համապատասխան օրինակներ, գծագրեր, սխեմաներ,

0.5 բալ, եթե տրված է հասկացության սահմանումը կամ երևույթի, օբյեկտի հիմնական բովանդակությունը` մասնակի թերություններով,

0 (զրո) բալ, եթե բացակայում է առաջադրանքի պատասխանը կամ այն տրված է սխալ:

Գ. Աշխարհագրական թեստը գնահատվում է`

1 (մեկ) բալ, եթե տրված են երեք կամ չորս ճիշտ պատասխան,

0.5 բալ, եթե տրված է մեկ կամ երկու ճիշտ պատասխան,

0 (զրո) բալ, եթե չի կատարված կամ սխալ է կատարված առաջադրանքը:

Դ. Բաց թողած տեղերը լրացնելու առաջադրանքները գնահատվում են`

1 (մեկ) բալ, եթե լրացված են երեք կամ չորս ճիշտ պատասխան,

0.5 բալ, եթե լրացված է մեկ կամ երկու ճիշտ պատասխան,

0 (զրո) բալ, եթե չկա ճիշտ պատասխան:

Ե. Ճիշտ կամ սխալ պատասխաններով թեստային առաջադրանքները գնահատվում են`

1 (մեկ) բալ, եթե ընտրված են բոլոր երկու ճիշտ պատասխանները,

0.5 բալ, եթե ընտրված է մեկ ճիշտ պատասխան,

0 (զրո) բալ, եթե չի կատարված կամ սխալ է կատարված առաջադրանքը:

Զ. Աշխարհագրական խնդիր-վարժության կատարումը գնահատվում է`

1 (մեկ) բալ, եթե առաջադրված ելակետային տվյալների հիման վրա համապատասխան հաշվարկներով ստացվել է ճիշտ պատասխան,

0.5 բալ, եթե կատարած հաշվարկներում և հիմնավորումներում կան թերություններ և անճշտություններ,

0 (զրո) բալ, եթե խնդիր-վարժությունը լուծված չէ կամ էլ տրված լուծումը սխալ է:

Է. Ուրվագծային քարտեզի վրա կատարած առաջադրանքը գնահատվում է`

2 (երկու) բալ, եթե ճիշտ է տրված պահանջվող օբյեկտներից ութը կամ յոթը,

1.5 բալ, եթե ճիշտ են տրված պահանջվող օբյեկտներից հինգը կամ վեցը,

1.0 բալ, եթե ճիշտ են տրված պահանջվող օբյեկտներից չորսը կամ երեքը,

0.5 բալ, եթե ճիշտ են տրված պահանջվող օբյեկտներից երկուսը կամ մեկը,

0 (զրո) բալ, եթե աշխատանքը կատարված չէ կամ տրված է սխալ պատասխան:

 

ԱՇԽԱՐՀԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՔՆՆԱԿԱՆ ՀԱՐՑԱՏՈՄՍԻ ՆՄՈՒՇ

 

ՏԱՐԲԵՐԱԿ

 

1. Բացատրել արտածին ուժերի և ռելիեֆի կապը: ……………………...........2

ա) Որո՞նք են արտածին ուժերը:

բ) Արտածին ուժերի ազդեցությունը ռելիեֆի վրա:

 

2. ՀՀ-ում գյուղական բնակավայրերը որտե՞ղ են առավել մարդաշատ

և ինչու՞: ………………………………………………………………………............... 2

ա) Ի՞նչ գործոններ են ազդում գյուղերի մարդաշատության վրա:

բ) Նշել գյուղական խոշոր բնակավայրեր ունեցող մարզերը:

 

3. Ի՞նչ է կլիման:……………………………………………………………................ 1

 

4. Ի՞նչ է աշխատանքի աշխարհագրական բաժանումը: ……………….........1

 

5. Ընտրել և դուրս գրել Ատլանտյան օվկիանոսի ավազանին

պատկանող գետերը. Վոլգա, Նիգեր, Ռիո Գրանդե, Զամբեզի,

Ենիսեյ, Կոլորադո, Օրինոկո, Եփրատ, Դնեպր, Պեչորա,

Ամուր, Արաքս:………………………………………………………………….............1

 

6. Ընտրել և դուրս գրել Հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի

սլավոնական լեզվախմբին պատկանող ժողովուրդները.

վրացիներ, ֆրանսիացիներ, բրազիլացիներ, հույներ, լեհեր,

պարսիկներ, հայեր, ուկրաինացիներ, ադրբեջանցիներ,

բուլղարներ, հունգարներ, ռուսներ:…………………………………………........1

 

7. Ընտրել և դուրս գրել Լոռու մարզի չորս քաղաք.

Ախթալա, Աշտարակ, Սևան, Հրազդան, Գավառ, Իջևան,

Ալավերդի, Արթիկ, Տաշիր, Դիլիջան, Եղեգնաձոր,

Ստեփանավան: ………………………………………………………………...............1

 

8. Եվրասիան հակադրությունների մայրցամաք է: Այստեղ են

գտնվում աշխարհի ամենաբարձր լեռնագագաթը` ......... և

ամենացածր կետը` ......... իջվածքը: Եվրասիայում է նաև

աշխարհի ամենաբարձր և խոշոր բարձրավանդակը`

........., ինչպես նաև ամենախոր լիճը` .........: ………………………………........1

 

9. Վրաստանի արևմուտքում է ........... դաշտավայրը: Երկրի

արդյունաբերության առաջատար ճյուղը ........... արդյունաբերությունն է,

սև մետալուրգիական խոշոր կենտրոնը ........ քաղաքն է, իսկ մանգանի

խոշոր հանքավայրը ....... է: .... ………………………………………………..........1

 

10. Հայաստանի Հանրապետության ամենահայտնի տուֆի հանքավայրը

......... է, որը գտնվում է .......... մարզում, իսկ կրաքարի ամենահայտնի

հանքավայրը ........ է, որը ներկայումս օգտագործվում է

………արտադրության համար: ..................................................................... 1

11. Դուրս գրել ճիշտ պատասխանները …………………………………. ...........1

ա) զարգացած երկրների տնտեսության առաջատար ճյուղը գյուղատնտեսությունն է

բ) զարգացած երկրների գյուղատնտեսության առաջատար ճյուղը բուսաբուծությունն է

գ) զարգացած երկրների արդյունաբերության առաջատար ճյուղը մեքենաշինությունն է

դ) զարգացող երկրները գտնվում են զարգացման հետինդուստրիալ փուլում

ե) զարգացող երկրներին բնորոշ է էքստենսիվ գյուղատնտեսությունը:

 

12. Դուրս գրել սխալ պատասխանները ……………………………………...........1

ա) տափաստանների բնական զոնային բնորոշ են սևահողերը

բ) տայգայի զոնան բարեխառն կլիմայական գոտում է

գ) սավաննաների բնական զոնայում տեղումները հիմնականում թափվում են ձմռանը

դ) անապատների բնական զոնայում տարածված են սողունները

ե) հասարակածային խոնավ մշտադալար անտառների զոնային բնորոշ ծառատեսակներ են` կաղնին, եղևնին, հաճարենին:

 

13. Ա և Բ քաղաքների միջև եղած հեռավորությունը քարտեզի վրա

16 սմ է: Քարտեզի մասշտաբն է 1 : 400 000: Որոշել դրանց միջև

եղած իրական հեռավորությունը (կմ-ով): ................ ………….......................1

 

14. Քաղաքի բնակչության թիվը 600 հազ. է, բնական աճը` 1.2%:

Որքա՞ն կլինի քաղաքի բնակչության թիվը մեկ տարի հետո,

եթե հայտնի է, որ տարվա ընթացքում բնակչության մեխանիկական

աճը կազմել է 5000 մարդ: ………………………….............………........................1

 

Քննության տևողությունը` 4 ժամ

 

ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԲՆԱՇԽԱՐՀԸ

- Հայկական լեռնաշխարհը

- Գետերն ու լճերը

- Վարչական բաժանումները

2. ՆԱԽՆԱԴԱՐՅԱՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԼԵՌՆԱՇԽԱՐՀՈՒՄ

- Քարի դարը Հայաստանում

- Բրոնզի հայտնագործումը

- Նախնադարյան կարգերի քայքայումը: Երկաթի դարի սկիզբը

3. ՎԱՆԻ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ (ՈՒՐԱՐՏՈՒ)

- Վանի թագավորության կազմավորումն ու հզորացումը

- Վանի թագավորությունը Արգիշտի I-ի և Սարդուրի II-ի օրոք

- Պայքար արտաքին ուժերի դեմ և թագավորության անկումը

4. ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ Ք.Ա. VI-III ԴԱՐԵՐՈՒՄ

- Համահայկական պետության ստեղծումը

- Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքները և Հայաստանը

- Հայկական թագավորությունները և Սելևկյան տերությունը

5. ՄԵԾ ՀԱՅՔԻ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ։ ԱՐՏԱՇԵՍ I

- Երվանդունիների դինաստիայի անկումը: Արտաշես I-ը և հայկական հողերի միավորումը

- Արտաշատ մայրաքաղաքի հիմնադրումը

- Արտաշես I-ի բարենորոգումները

6. ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԱՌԱՋԱՎՈՐ ԱՍԻԱՅԻ ՀԶՈՐ ՏԵՐՈՒԹՅՈՒՆ։ ՏԻԳՐԱՆ ՄԵԾ

- Տիգրան Մեծի նվաճումները

- Տիգրան Մեծի տերության տարածքը և բնույթը

- Տիգրանակերտի հիմնադրումը

7. ՀԱՅ-ՀՌՈՄԵԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ ՏԻԳՐԱՆ ՄԵԾԻ ՕՐՈՔ

- Հռոմի առաջխաղացումը: Հայ-հռոմեական պատերազմի սկիզբը

- Հռոմեական զորքի վտարումը Հայաստանից

- Արտաշատի պայմանագիրը

8. ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ՀՌՈՄԻ ԵՎ ՊԱՐԹԵՎՆԵՐԻ ՄԻՋԵՎ Ք.Ա. I ԴԱՐՈՒՄ

- Հայաստանը երկու հզոր տերությունների միջև: Արտավազդ II

- Կրասոսի ու Անտոնիոսի արշավանքները և Հայաստանը

- Արտաշես II: Արտաշեսյան դինաստիայի անկումը

9. ԱՐՇԱԿՈՒՆԻՆԵՐԻ ՀԱՍՏԱՏՈՒՄԸ ՀԱՅՈՑ ԳԱՀԻՆ։ ՏՐԴԱՏ I

- Հայաստանը I դարի առաջին կեսին

- Տրդատ Արշակունին հայոց թագավոր

- Տրդատ I-ի գործունեությունը

10. ՀԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔՆ ՈՒ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԸ

- Գյուղատնտեսություն, արհեստագործություն, առևտուր

- Գյուղեր, դաստակերտներ, ագարակներ

- Պետական կարգը

11. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԻՆ ՇՐՋԱՆԻ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ

- Հելլենիզմի դարաշրջանը և հելլենիստական մշակույթը: Նյութական մշակույթը

- Հայերի հեթանոսական կրոնը: Հեթանոսական նոր պաշտամունքը

- Պատմական ավանդություններ և թատրոն

12. ԱՎԱՏԱՏԻՐԱԿԱՆ (ՖԵՈԴԱԼԱԿԱՆ) ԿԱՐԳԵՐԻ ՁԵՎԱՎՈՐՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

- Ավատատիրության սկզբնավորումը

- Գործակալությունները` նախարարական տոհմերի սեփականություն

- Ավատական իշխանությունները և թագավորը: Քաղաքների վիճակը

13. ՔՐԻՍՏՈՆԵՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՈՒՆՈՒՄԸ

- Քրիստոնեության մուտքը Հայաստան

- Հայաստանը առաջին քրիստոնյա պետություն

- Հայոց եկեղեցին և նրա դերը

14. ՊԱՅՔԱՐ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ՀԱՄԱՐ։ ԱՐՇԱԿ II

- Հայաստանը Խոսրով III-ի և Տիրանի օրոք

- Արշակ II

- Հայ-պարսկական պատերազմը և Արշակ II-ի մահը

15. ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ՊԱՊԻ ԳԱՀԱԿԱԼՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԻՆԵՐԻՆ։ ԱՐՇԱԿՈՒՆՅԱՑ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ԱՆԿՈՒՄԸ

- Պապ թագավոր

- Հայոց պետության թուլացումը: Հայաստանի բաժանումը Հռոմի և Պարսկաստանի միջև

- Արշակունյաց թագավորության անկումը

16. ՄԵՍՐՈՊ ՄԱՇՏՈՑՆ ՈՒ ՀԱՅՈՑ ԳՐԵՐԻ ԳՅՈՒՏԸ

- Մեսրոպ Մաշտոցի գործունեության սկիզբը

- Գրերի գյուտը

- Գրերի գյուտի նշանակությունը

17. ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՅՔԱՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ 450-451 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Կրոնափոխության հարկադրանքը և ապստամբության սկիզբը

- Շարժման ծավալումը

- Ավարայրի ճակատամարտը

18. 481- 484 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԱՊՍՏԱՄԲՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ (ՎԱՀԱՆԱՆՑ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ)

- Հայերի նոր ընդվզումը: Ապստամբության սկիզբը

- Ներսեհապատի ճակատամարտը և ապստամբության հետագա ընթացքը

- Նվարսակի հաշտությունը

19. ԱՐԵՎՄՏՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ VI ԴԱՐՈՒՄ

- Արևմտյան Հայաստանը VI դարի սկզբին

- Հուստինիանոս I կայսեր վերափոխումները

- Ընդվզումներ բյուզանդական տիրապետության դեմ

20. ԱՐԵՎԵԼՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ VI ԴԱՐՈՒՄ

- Պարսից արքունիքի քաղաքականությունը

- 571-572 թթ. ապստամբությունը

- Պարսկա-բյուզանդական քսանամյա պատերազմը և Հայաստանի 2-րդ բաժանումը

21. ԱՐԱԲԱԿԱՆ ԽԱԼԻՖԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ VII ԴԱՐՈՒՄ

- Արաբական արշավանքները Հայաստան

- Հայ-արաբական պայմանագիրը

- Հայաստանի ինքնավարությունը

22. ՎԱՂ ՄԻՋՆԱԴԱՐՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ

- Վաղ միջնադարի հայ պատմիչները: Մովսես Խորենացի

- Փիլիսոփայությունը, բնական գիտությունները

- Արվեստը

23. ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՅՔԱՐԸ ԱՐԱԲԱԿԱՆ ՏԻՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ VIII ԴԱՐՈՒՄ

- Հայերի առաջին ընդվզումը արաբական տիրապետության դեմ (703 թ.)

- Հակաարաբական ելույթները 748-750 թվականներին

- 774-775 թթ. մեծ ապստամբությունը

24. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՆԵՐՔԻՆ ԻՆՔՆԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄԸ

- Հայ իշխանական տների հզորացումը

- 850-855 թթ. ապստամբության սկիզբը

- Բուղայի արշավանքը: Հայաստանի ներքին ինքնավարության վերականգնումը

25. ՊԱՎԼԻԿՅԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

- Շարժման առաջացումը և ծավալումը

- Պավլիկյանների գաղափարները

- Շարժման ճնշումը

26. ԲԱԳՐԱՏՈՒՆՅԱՑ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒՄԸ

- Հայկական պետականության վերականգնման նախադրյալները

- Հայաստանի անկախության վերականգնումը

- Հայաստանի անկախության ճանաչումը: Աշոտ I

27. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ԱՄՐԱՊՆԴՈՒՄԸ IX ԴԱՐԻ ՎԵՐՋԻՆ - X ԴԱՐԻ ՍԿԶԲԻՆ

- Սմբատ I-ի պայքարը միասնական հայկական պետություն ստեղծելու համար

- Արաբների ժամանակավոր հաջողությունը

- Աշոտ Երկաթը և հայկական պետության ամրապնդումը

28. ԲԱԳՐԱՏՈՒՆՅԱՑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՎԵՐԵԼՔԸ (X ԴԱՐԻ 30-ԱԿԱՆ ԹՎԱԿԱՆՆԵՐ - XI ԴԱՐԻ ՍԿԻԶԲ)

- Երկրի խաղաղ բարգավաճումը Աբասի, Աշոտ III-ի և Սմբատ II-ի օրոք

- Անին` մայրաքաղաք

- Անիի թագավորության հզորացումը. Գագիկ I

29. ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ, ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԸ (IX-XI ԴԱՐԵՐ)

- Գյուղատնտեսությունը և արհեստագործությունը

- Ներքին և արտաքին առևտուրը

- Կառավարման համակարգը

30. ԲԱԳՐԱՏՈՒՆՅԱՑ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍՆԱՏՈՒՄՆ ՈՒ ԱՆԿՈՒՄԸ

- Ենթակա չորս թագավորությունների առաջացումը

- Բյուզանդական նվաճումները: Բագրատունյաց թագավորության թուլացումը

- Պայքար պետականության պահպանման համար, Անիի թագավորության անկումը

31. ՍԵԼՋՈՒԿ-ԹՈՒՐՔԵՐԻ ԱՐՇԱՎԱՆՔՆԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆ

- Բյուզանդիայի քաղաքականությունը Հայաստանում

- Սելջուկ-թուրքերի առաջին արշավանքները

- Մանազկերտի ճակատամարտը և Հայաստանի նվաճումը

32. ՀԱՅ-ՎՐԱՑԱԿԱՆ ԶԻՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ: ԶԱՔԱՐՅԱՆՆԵՐԻ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

- Հայ-վրացական զինակցության սկզբնավորումը և պայքարը Անիի համար

- Ազատագրական պատերազմները Հայաստանում

- Հայաստանը Զաքարյանների օրոք

33. ԿԻԼԻԿԻԱՅԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

- Ռուբինյանների իշխանության առաջացումը

- Ռուբինյանների իշխանության ընդարձակումը և պայքարը Բյուզանդական կայսրության դեմ

- Հայոց պետության հետագա ամրապնդումը

34. ԿԻԼԻԿԻԱՅԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ՀՌՉԱԿՈՒՄԸ

- Կիլիկյան Հայաստանի հզորացումը. Լևոն II

- Թագավորության հռչակումը

- Լևոն II-ի ներքին և արտաքին քաղաքականությունը

35. ԿԻԼԻԿԻԱՅԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ XIII-XIV ԴԱՐԵՐՈՒՄ

- Հեթումյանների արքայատոհմի հաստատումը

- Մոնղոլները և Կիլիկյան Հայաստանը

- Թագավորության թուլացումն ու վերացումը

36. ՄՈՆՂՈԼԱԿԱՆ ԱՐՇԱՎԱՆՔՆԵՐԸ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ

- Մոնղոլական առաջին արշավանքները

- Հայաստանի նվաճումը

- Պայքար մոնղոլական լծի դեմ

37. ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ X-XIV ԴԱՐԵՐՈՒՄ

- Դպրոցը

- Պատմագրությունը, իրավագիտությունը և գրականությունը

- Ճարտարապետությունը և մանրանկարչությունը

38. ԹՈՒՐՔ-ՊԱՐՍԿԱԿԱՆ ՏԻՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

- Հայաստանը թուրք-պարսկական բախումների թատերաբեմ

- Շահ Աբասի արշավանքները և հայ բնակչության բռնագաղթը

- Հայաստանի նոր բաժանումը

39. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԱՏԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐՑԸ ԵՎ ԻՍՐԱՅԵԼ ՕՐԻՆ

- Էջմիածնի 1677 թ. ժողովը: Իսրայել Օրին Եվրոպայում

- Անգեղակոթի ժողովը

- Իսրայել Օրին Ռուսաստանում

40. ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՅՔԱՐԸ ԱՐՑԱԽՈՒՄ 1722-1730 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Քաղաքական դրությունը Անդրկովկասում

- Հայկական զորքի կազմակերպումը Արցախում

- Պայքար թուրքական նվաճողների դեմ

41. ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՅՔԱՐԸ ՍՅՈՒՆԻՔՈՒՄ 1722-1730 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Դավիթ Բեկ: Սյունիքի ազատագրումը

- Հալիձորի և Մեղրիի ճակատամարտերը

- Ազատագրական պայքարի հետագա ընթացքը. Մխիթար Սպարապետ

42. ՀՈՎՍԵՓ ԷՄԻՆԸ ԵՎ ՀԱՅ ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԸ

- Հովսեփ Էմինի գործունեության սկիզբը

- Էմինը Ռուսաստանում և Վրաստանում

- Էմինը Արցախում

43. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԱՏԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԸ XVIII ԴԱՐԻ ԵՐԿՐՈՐԴ ԿԵՍԻՆ

- Հայաստանի ազատագրության հնդկահայ կենտրոնը

- Մովսես Սարաֆյանի ծրագիրը

- Հայ-ռուսական դաշնագրի երկու նախագծերը

44. ԻՐԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ ԵՎ ԱՆԴՐԿՈՎԿԱՍՈՒՄ XIX ԴԱՐԻ ՍԿԶԲԻՆ

- Հայ ժողովրդի վիճակը XIX դարի սկզբին

- 1804-1813 թթ. ռուս-պարսկական և 1806-1812 թթ. ռուս-թուրքական պատերազմները

- Գյուլիստանի պայմանագիրը

45. 1826-1828 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ՌՈՒՍ-ՊԱՐՍԿԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ: ԱՐԵՎԵԼՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ՝ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻՆ ՄԻԱՑՄԱՆ ԱՎԱՐՏԸ

- Պատերազմի սկիզբը, Շուշիի պաշտպանությունը

- Հայերի մասնակցությունը պատերազմին: Երևանի գրավումը

- Թուրքմենչայի պայմանագիրը: Պարսկահայերի գաղթը

46. 1828-1829 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ՌՈՒՍ-ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ

- Ռազմական գործողությունների ընթացքը

- Բայազետի հերոսական պաշտպանությունը

- Ադրիանապոլսի պայմանագիրը: Արևմտահայերի գաղթը

47. ԱՐԵՎԵԼՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ՌՈՒՍԱԿԱՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄՈՒՄ (1830-1850-ԱԿԱՆ ԹՎԱԿԱՆՆԵՐ)

- Հայկական մարզի ստեղծումը: Վարչական հետագա փոփոխությունները

- 1836 թ. եկեղեցական կանոնադրությունը

- Ցարիզմի գաղութային քաղաքականությունը

48. ԱՐԵՎՄՏԱՀԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ XIX ԴԱՐԻ 30-60-ԱԿԱՆ ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Սոցիալ-տնտեսական պայմանները

- Արևմտահայ սահմանադրական շարժումը

- Զեյթունի 1862 թվականի ինքնապաշտպանությունը

49. ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ XVIII ԴԱՐՈՒՄ ԵՎ XIX ԴԱՐԻ ԱՌԱՋԻՆ ԿԵՍԻՆ

- Հայկական մշակույթի կենտրոնները: Դպրոցը

- Գիտությունը

- Գրականությունը

50. 1877-1878 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ՌՈՒՍ-ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ ԵՎ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՐՑԸ

- Մարտական գործողությունները 1877-1878 թվականներին

- Սան Ստեֆանոյի պայմանագիրը

- Բեռլինի կոնգրեսը և Հայկական հարցը

51. ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ԽՄԲԱԿՆԵՐՆ ՈՒ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ 1860-1880-ԱԿԱՆ ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Ազատագրական շարժման վերելքը

- Արևելահայ ազատագրական խմբակներն ու կազմակերպությունները

- Ազատագրական խմբակներն ու կազմակերպությունները Արևմտյան Հայաստանում

52. ՀԱՅ ԱԶԳԱՅԻՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՌԱՋԱՑՈՒՄԸ

- Արմենական կուսակցություն

- Հնչակյան կուսակցություն

- Դաշնակցություն կուսակցություն

53. ՖԻԴԱՅԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԸ

- Ֆիդայական շարժման առաջացումը

- Շարժման գործիչները

- Շարժման նշանակությունը

54. ԱՐԵՎՄՏԱՀԱՅԵՐԻ ԱԶԳԱՅԻՆ - ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄՆԵՐԻ ՎԵՐԵԼՔԸ XIX ԴԱՐԻ 90-ԱԿԱՆ ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Սասունի 1894 թ. ապստամբությունը

- Բարենորոգումների Մայիսյան ծրագիրը

- Զեյթունի 1895 թ. ապստամբությունը

55. ԱՐԵՎՄՏԱՀԱՅԵՐԻ ԿՈՏՈՐԱԾՆԵՐԸ ԵՎ ԻՆՔՆԱՊԱՇՏՊԱՆԱԿԱՆ ՄԱՐՏԵՐԸ XIX ԴԱՐԻ 90-ԱԿԱՆ ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Արևմտահայերի կոտորածները

- Ինքնապաշտպանական մարտերը

- Մեծ տերությունների դիրքորոշումը

56. ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ XIX ԴԱՐԻ ԵՐԿՐՈՐԴ ԿԵՍԻՆ ԵՎ XX ԴԱՐԻ ՍԿԶԲԻՆ

- Գիտությունը

- Գրականությունը

- Արվեստը (թատրոն, երաժշտություն, կերպարվեստ)

57. ԱՐԵՎԵԼՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ XX ԴԱՐԻ ՍԿԶԲԻՆ

- 1903 թ. հունիսի 12-ի հրամանագիրը

- Հայերի հակացարական ելույթները

- Հայ-թաթարական ընդհարումները 1905-1906 թթ.

58. ԱՐԵՎՄՏՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ XX ԴԱՐԻ ՍԿԶԲԻՆ

- Առաքելոց վանքի կռիվը

- Սասունի ապստամբության նախապատրաստումը

- Սասունի 1904 թ. ապստամբությունը

59. ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՐՑԸ 1912-1914 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Երիտթուրքերի հեղաշրջումը

- Հայկական բարենորոգումները և մեծ տերությունները

- Հայկական բարենորոգումների խնդիրը և Ռուսաստանը

60. ԱՌԱՋԻՆ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏԻ ԿՈՎԿԱՍՅԱՆ ՃԱԿԱՏԸ ԵՎ ՀԱՅԵՐԸ

- Առաջին աշխարհամարտի սկիզբը

- Ռազմական գործողությունները կովկասյան ճակատում

- Հայ կամավորական շարժումը

61. ՀԱՅՈՑ ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԸ

- Հայերի բնաջնջման երիտթուրքական ծրագիրը

- Արևմտահայերի զանգվածային տեղահանությունը և ջարդերը

- Մեծ եղեռնի հետևանքները

62. ԱՐԵՎՄՏԱՀԱՅԵՐԻ ԻՆՔՆԱՊԱՇՏՊԱՆԱԿԱՆ ՄԱՐՏԵՐԸ 1915 ԹՎԱԿԱՆԻՆ

- Վանի հերոսամարտը

- Ինքնապաշտպանական մարտերը Սասունում և Շապին-Գարահիսարում

- Մուսա լեռան և Ուրֆայի ինքնապաշտպանությունը

63. ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ՓԵՏՐՎԱՐՅԱՆ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՀԵՏՈ

- Ինքնակալության տապալումը և Օզակոմի կազմակերպումը

- Հեղափոխությունը և Արևմտյան Հայաստանը

- Արևելահայ ազգային խորհրդի ստեղծումը

64. ՀՈԿՏԵՄԲԵՐՅԱՆ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ

- Հոկտեմբերյան հեղափոխությունը և Անդրկովկասը

- «Թուրքահայաստանի մասին դեկրետը»

- Հայկական հարցը Բրեստ-Լիտովսկի բանակցություններում: Հաշտության պայմանագիրը և Հայաստանը

65. 1918 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՅԻՍՅԱՆ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԵՐԸ: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀՌՉԱԿՈՒՄԸ

- Թուրքական արշավանքը Արևելյան Հայաստան և Անդրկովկաս

- Հայ ժողովրդի Մայիսյան հերոսամարտերը

- Հայաստանի Հանրապետության հռչակումը: Բաթումի հաշտությունը

66. ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱՎՈՐՈՒՄԸ (1918-1920 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐ)

- Իշխանության բարձրագույն և տեղական մարմինների ձևավորումը

- Պետական լեզվի և խորհրդանիշների ընդունումը: Անկախ և միացյալ Հայաստանի հռչակումը

- Զինված ուժերի կազմակերպումը

67. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐՔԻՆ ԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ 1918-1920 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Սոցիալ - տնտեսական դրությունը

- Մայիսյան ապստամբության նախապատրաստումը

- Ապստամբության ընթացքը և պարտությունը

68. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՏԱՔԻՆ ԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ 1918-1920 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Կապերը Քառյակ միության երկրների հետ

- Հայ-վրացական հարաբերությունները

- Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները

69. ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՐՑԸ ՓԱՐԻԶԻ ԿՈՆՖԵՐԱՆՍՈՒՄ։ ՍԵՎՐԻ ՊԱՅՄԱՆԱԳԻՐԸ

- Հայկական հարցը Փարիզի խաղաղության կոնֆերանսում

- Սան Ռեմոյի կոնֆերանսը

- Հայաստանն ըստ Սևրի պայմանագրի

70. 1920 ԹՎԱԿԱՆԻ ԹՈՒՐՔ-ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ

- Քեմալա-բոլշևիկյան հարաբերությունները և Հայաստանը

- Թուրք-հայկական պատերազմը

- Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը

71. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԽՈՐՀՐԴԱՅՆԱՑՈՒՄԸ

- Հայ-ռուսական հարաբերությունները

- Քաղաքական ճգնաժամը Հայաստանում 1920 թ. աշնանը: Հայ Հեղկոմի մուտքը Հայաստան

- 1920 թ. դեկտեմբերի 2-ի Երևանի համաձայնագիրը և Հայաստանի խորհրդայնացումը

72. 1921 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐՅԱՆ ԱՊՍՏԱՄԲՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

- Զանգվածային բռնությունները և «ռազմական կոմունիզմի» քաղաքականությունը

- Ապստամբության սկիզբը և Երևանի գրավումը

- Ապստամբության պարտությունը

73. ՊԱՅՔԱՐ ԶԱՆԳԵԶՈՒՐԻ ԵՎ ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՀԱՄԱՐ 1920-1921 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Զանգեզուրի հերոսամարտը: Գարեգին Նժդեհ

- Ադրբեջանի Հեղկոմի 1920 թ. նոյեմբերի 30-ի որոշումը

- Պայքար Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանին միավորելու համար

74. 1921 ԹՎԱԿԱՆԻ` ՄՈՍԿՎԱՅԻ ԵՎ ԿԱՐՍԻ ՊԱՅՄԱՆԱԳՐԵՐԸ

- Ռուս-թուրքական բանակցությունները

- Մոսկվայի պայմանագիրը և Հայաստանը

- Կարսի պայմանագիրը

75. ԱՆԴՐՖԵԴԵՐԱՑԻԱՅԻ ԵՎ ԽՍՀՄ-Ի ԿԱԶՄԱՎՈՐՈՒՄԸ

- Խորհրդային Հայաստանի առաջին Սահմանադրությունը

- Անդրֆեդերացիայի կազմավորումը

- ԽՍՀՄ-ի կազմավորումը

76. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄԸ 1921-1928 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Նոր տնտեսական քաղաքականությունը (Նէպ)

- Միջոցառումներ հողային հարցի լուծման ուղղությամբ

- Տնտեսության վերականգնումը

77. ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՍՓՅՈՒՌՔԸ 1920-1930-ԱԿԱՆ ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Սփյուռքի առաջացումը

- Հայկական հարցը 1921-1923 թթ.

- Հայրենադարձությունը

78. ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԻՆԴՈՒՍՏՐԱՑՈՒՄԸ (1928-1940 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐ)

- Ինդուստրացման խնդիրները

- Ինդուստրացման ընթացքը

- Արդյունքները

79. ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ԿՈԼԵԿՏԻՎԱՑՈՒՄԸ

- Կոլեկտիվացման նպատակը

- Ընթացքը

- Հետևանքները

80. ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ 1920-1930-ԱԿԱՆ ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Գրականությունը

- Կերպարվեստը և ճարտարապետությունը

- Երաժշտությունը, թատրոնը և կինոն

81. ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԵՎ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ ՄԵԾ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՏԱՐԻՆԵՐԻՆ

- Հայրենական մեծ պատերազմի սկիզբը

- Հայկական դիվիզիաների կազմավորումը և նրանց մարտական ուղին

- Պատերազմի հայ զորահրամանատարները և հերոսները

82. ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ - ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔԸ ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ 1945 -1985 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Քաղաքական հալածանքները

- Անհատի պաշտամունքի քննադատությունը

- Ազգային զարթոնքը

83. ՍՓՅՈՒՌՔԸ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ՓՈՒԼՈՒՄ

- Զանգվածային հայրենադարձությունը 1946-1948 թթ.

- Սփյուռքահայության տեղաշարժերը և նոր կենտրոնների առաջացումը

- Հասարակական-քաղաքական կյանքը. պայքար Հայոց ցեղասպանության ճանաչման համար

84. ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ ՀԵՏՊԱՏԵՐԱԶՄՅԱՆ ՏԱՐԻՆԵՐԻՆ

- Գիտությունների ակադեմիայի ստեղծումը: Հայագիտության զարգացումը

- Երաժշտությունը, թատրոնը և կինոն

- Կերպարվեստը և ճարտարապետությունը

85. ԱՐՑԱԽՅԱՆ ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԸ (1988-1991 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐ)

- Արցախյան շարժման սկիզբը. սումգայիթյան ողբերգությունը

- Ազգային-ազատագրական պայքարի վերելքը

- Իրավիճակը Ղարաբաղում. ԼՂՀ հռչակումը

86. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ՀՌՉԱԿՈՒՄԸ (1991 ԹՎԱԿԱՆ)

- 1990 թ. խորհրդարանական ընտրությունները: Հայաստանի անկախության հռչակագիրը (1990 թ. օգոստոս)

- Հայաստանի Հանրապետության անկախության հռչակումը (1991 թ. սեպտեմբեր)

- ԽՍՀՄ-ի փլուզումը և ԱՊՀ-ի ստեղծումը

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Հայոց պատմություն, դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 5-րդ դասարանի համար, խմբագրությամբ` Վ. Բարխուդարյանի, Երևան, 2000 կամ 2005:

2. Հայոց պատմություն, դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 6-րդ դասարանի համար, խմբագրությամբ` Վ. Բարխուդարյանի, Երևան, 2000 կամ 2005:

3. Հայոց պատմություն, դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 7-րդ դասարանի համար, խմբագրությամբ` Վ. Բարխուդարյանի, Երևան, 2000 կամ 2005:

4. Հայոց պատմություն, դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 8-րդ դասարանի համար, խմբագրությամբ` Վ. Բարխուդարյանի, Երևան, 2000 կամ 2005:

 

2008 Թ. ՔՆՆԱԿԱՆ ՀԱՐՑԱՏՈՄՍԻ ՆՄՈՒՇ

 

1. ՀԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔՆ ՈՒ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԸ (5 միավոր)

- Գյուղատնտեսություն, արհեստագործություն, առևտուր

- Գյուղեր, դաստակերտներ, ագարակներ

- Պետական կարգը

2. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՆԵՐՔԻՆ ԻՆՔՆԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄԸ (5 միավոր)

- Հայ իշխանական տների հզորացումը

- 850-855 թթ. ապստամբության սկիզբը

- Բուղայի արշավանքը: Հայաստանի ներքին ինքնավարության վերականգնումը

3. ԱՐԵՎԵԼՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ XX ԴԱՐԻ ՍԿԶԲԻՆ (5 միավոր)

- 1903 թ. հունիսի 12-ի հրամանագիրը

- Հայերի հակացարական ելույթները

- Հայ-թաթարական ընդհարումները 1905-1906 թթ.

4. ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ - ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔԸ ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ 1945 -1985 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ (5 միավոր)

- Քաղաքական հալածանքները

- Անհատի պաշտամունքի քննադատությունը

- Ազգային զարթոնքը

 

ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐ

 

Դիմորդների գիտելիքները պարզելու նպատակով կազմվում են հարցատոմսերի տարբերակներ, որոնցից յուրաքանչյուրը պարունակում է 4 հարց՝ հին, միջին, նոր և նորագույն ժամանակաշրջաններից: Դիմորդներին կողմնորոշելու և տվյալ թեմայից իրենց գիտելիքները հաջորդաբար շարադրելու համար յուրաքանչյուր հարցի ծավալը որոշակիացվել է երեք ենթահարցերի միջոցով:

Գնահատումը կատարվում է 20-միավորանոց համակարգով: Բոլոր հարցերը հավասարազոր են. յուրաքանչյուր հարցից դիմորդը կարող է վաստակել առավելագույնը 5 միավոր: Յուրաքանչյուր հարցի գնահատումը կատարվում է առանձին` 0,5 միավորանոց քայլերով:

Դիմորդի գրավոր պատասխանը գնահատվում է.

1) 5 միավոր, եթե՝

ա. հարցին տրված է ամբողջական պատասխան, մտքերը շարադրված են տրամաբանորեն և ժամանակագրության պահպանմամբ,

բ. շարադրանքում տրված են երևույթների և իրադարձությունների պատճառներն ու հետևանքները,

գ. շարադրանքում չկա ժամանակագրական և փաստական էական բացթողում կամ սխալ:

2) 4,5 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական մեկ բացթողում,

բ. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական մեկ սխալ,

գ. շարադրանքում կան հասկացությունների, տերմինների և անունների կիրառման կամ բացատրության 2-3 անճշտություններ:

3) 4 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական երկու բացթողում,

բ. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական երկու սխալ,

գ. շարադրանքում կան հասկացությունների, տերմինների և անունների կիրառման կամ բացատրության 4-5 անճշտություններ,

դ. եթե ա., բ. և գ. կետերում նկարագրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 2-3-ի:

4) 3,5 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական երեք բացթողում,

բ. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական երեք սխալ,

գ. շարադրանքում կան հասկացությունների, տերմինների և անունների կիրառման կամ բացատրության 6-7 անճշտություններ,

դ. եթե ա., բ. և գ. կետերում նկարագրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 4-5-ի,

ե. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերը շարադրված են անթերի:

5) 3 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական չորս բացթողում,

բ. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական չորս սխալ,

գ. շարադրանքում կան հասկացությունների, տերմինների և անունների կիրառման կամ բացատրության 8-9 անճշտություններ,

դ. եթե ա., բ. և գ. կետերում նկարագրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 6-7-ի,

ե. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 1-2-ի:

6) 2,5 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական բացթողումների, սխալների և հասկացությունների, տերմինների ու անունների կիրառման կամ բացատրության անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 8-9-ի,

բ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 3-4-ի:

7) 2 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական բացթողումների, սխալների և հասկացությունների, տերմինների ու անունների կիրառման կամ բացատրության անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 10-12-ի,

բ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 5-6-ի:

8) 1,5 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական բացթողումների, սխալների և հասկացությունների, տերմինների ու անունների կիրառման կամ բացատրության անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 13-15-ի,

բ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 7-8-ի,

գ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից երկուսի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս ենթահարցը շարադրված է անթերի:

9) 1 կամ 0,5 միավոր, եթե`

ա. հարցը լուսաբանված է մակերեսորեն, շարադրանքից պարզ է, որ դիմորդը հստակ պատկերացում չունի հարցի մասին, իսկ շարադրանքում թույլ տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական բացթողումների, սխալների և հասկացությունների, տերմինների ու անունների կիրառման կամ բացատրության անճշտությունների ընդհանուր քանակը կազմում է 16 և ավելի,

բ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից երկուսի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս ենթահարցի շարադրանքում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը կազմում է 2 և ավելի:

10) 0 միավոր, եթե`

ա. հարցի պատասխանը լիովին բացակայում է (ոչինչ գրված չէ),

բ. շարադրված նյութն ամբողջությամբ չի վերաբերում տվյալ հարցին:

Դիմորդի քննական գնահատականն առաջանում է տարբերակի չորս հարցերից վաստակած միավորների գումարից: Օրինակ, եթե նա հարցատոմսի նմուշում տրված 4 հարցերից գնահատվել է այսպես` 5+5+4,5+4, ապա դիմորդի պատասխանը գնահատվում է 18,5 միավոր: Եթե 4 հարցերից ոչ մեկի պատասխանը տրված չէ, ապա դիմորդի աշխատանքը գնահատվում է «0» միավոր:

Ծանոթություն

1. Հայոց պատմության բուհական ընդունելության քննության ծրագիրը և գնահատման չափանիշները մշակվել ու կազմվել են ՀՀ հանրակրթական դպրոցների «Հայոց պատմություն» առարկայի 5-8-րդ դասարանների ծրագրի (1999 թ.) և դասագրքերի (2000 թ. կամ 2005 թ. հրատարակության, խմբագիր` Վ. Բարխուդարյան) հիման վրա: Դիմորդների պատասխանները ստուգվում և գնահատվում են նշված դասագրքերի ուսումնական նյութի շրջանակներում:

2. Եթե քննական հարցի որևէ ենթահարցի վերնագիրը լիովին համապատասխանում է դասագրքի պարագրաֆի վերնագրին, ապա դիմորդից պահանջվում է շարադրել տվյալ պարագրաֆի բովանդակությունն ամբողջությամբ (բոլոր ենթապարագրաֆներով):

 

Քննության տևողությունը` 4.5 ժամ

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. ՀԻՆ ԵԳԻՊՏՈՍ

- Միասնական պետության կազմավորումը

- Եգիպտոսը հին և միջին թագավորությունների շրջանում

- Եգիպտական պետության հզորացումն ու անկումը

2. ԱՔԵՄԵՆՅԱՆ ԻՐԱՆԸ

- Կյուրոս Մեծի նվաճումները: Աքեմենյան տերության կազմավորումը. Դարեհ I

- Աքեմենյան Իրանի թուլացումն ու անկումը

- Հին Իրանի մշակույթը

3. ՔԱՂԱՔ-ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱՎՈՐՈՒՄԸ ԱԹԵՆՔՈՒՄ ԵՎ ՍՊԱՐՏԱՅՈՒՄ

- Արիստոկրատիայի իշխանությունն Աթենքում: Դրակոնի օրենքները և Սոլոնի բարեփոխումները

- Պիսիստրատի տիրանիան և Կլիսթենեսի բարեփոխումները

- Պետության առաջացումը Սպարտայում: Սպարտացիներ և հելոտներ

4. ՀՈՒՅՆ - ՊԱՐՍԿԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄՆԵՐԸ ԵՎ ԱԹԵՆԱԿԱՆ ԴԵՄՈԿՐԱՏԻԱՆ

- Պատերազմի պատճառները, սկիզբը և ընթացքը

- Աթենական ծովային միությունը և պատերազմի ավարտը

- Դեմոկրատիայի ծաղկումը Աթենքում. Պերիկլես

5. ՀԵԼԼԵՆԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԾԱՂԿՈՒՄԸ Ք.Ա. V - IV ԴԱՐԵՐՈՒՄ

- Օլիմպիական խաղերը: Հունական թատրոնը: Ողբերգություն և կատակերգություն

- Ճարտարապետությունը, քանդակագործությունը և նկարչությունը

- Կրթությունը և գիտությունը

6. ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ՄԱԿԵԴՈՆԱՑՈՒ ՏԵՐՈՒԹՅԱՆ ՀԶՈՐԱՑՈՒՄԸ ԵՎ ՏՐՈՀՈՒՄԸ

- Մակեդոնիայի հզորացումը

- Ալեքսանդր Մակեդոնացու Արևելյան արշավանքը

- Ալեքսանդրի տերության առաջացումը և տրոհումը

7. ՀՌՈՄԻ ՎԵՐԱԾՎԵԼԸ ՄԻՋԵՐԿՐԱԾՈՎՅԱՆ ՀԶՈՐԱԳՈՒՅՆ ՏԵՐՈՒԹՅԱՆ

- Պայքար Հռոմի և Կարթագենի միջև. պունիկյան պատերազմները

- Հռոմեական նվաճումները Ք. ա. II դարում

- Հանրապետության վերածվելը աշխարհակալ տերության

8. ՀՌՈՄԵԱԿԱՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՃԳՆԱԺԱՄՆ ՈՒ ԱՆԿՈՒՄԸ

- Գայոս Մարիուսի բարեփոխումները: Սուլլայի դիկտատուրան

- Սպարտակի ապստամբությունը

- Առաջին եռապետությունը: Կրասոսի արշավանքը

9. ԿԱՅՍՐՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋԱՑՈՒՄԸ ՀՌՈՄՈՒՄ

- Կեսարը և Պոմպեոսը: Կեսարի դիկտատուրան

- Հանրապետականները և կեսարականները

- Օկտավիանոսը և Անտոնիոսը: Ակցիումի ճակատամարտը: Օգոստոսի միապետությունը

10. ՀԻՆ ՀՌՈՄԻ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ

- Հռոմեական կրոնը

- Կրթությունը և դաստիարակությունը: Գիտությունը և գրականությունը

- Ճարտարապետությունն ու արվեստը

11. ՔՐԻՍՏՈՆԵԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԱՐԵՎՄՈՒՏՔՈՒՄ ԵՎ ԱՐԵՎԵԼՔՈՒՄ

- Քրիստոնեության տարածումը: Քրիստոնեության Հավատո հանգանակը

- Սուրբ գիրքը

- Եկեղեցին Արևելքում: Եկեղեցու կառույցը

12. ԲՅՈՒԶԱՆԴԱԿԱՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅՈՒՆԸ IV - VI ԴԱՐԵՐՈՒՄ

- Բյուզանդիայի ծնունդը

- Կայսերական իշխանությունը

- Բյուզանդիայի ոսկեդարը Հուստինիանոս I կայսեր օրոք

13. ԻՍԼԱՄԻ ԱՌԱՋԱՑՈՒՄԸ: ԱՐԱԲԱԿԱՆ ԽԱԼԻՖԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ

- Մուհամեդը և իսլամը: Արաբական նվաճումները

- Պառակտումն իսլամում: Շիաներ և սուննիներ

- Խալիֆայությունը Օմայանների և Աբբասյանների օրոք

14. ՖՐԱՆԿԱԿԱՆ ՏԵՐՈՒԹՅՈՒՆԸ VII-IX ԴԱՐԵՐՈՒՄ

- Մերովինգների վախճանը: Կարլոս Մեծի պատերազմները

- «Աստծո ընտրյալ կայսրը»: Վերդենի բաժանքը

- Կարոլինգյան վերածնունդը

15. ՀԻՆ ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋԱՑՈՒՄԸ ԵՎ ՎԵՐԵԼՔԸ

- «Վարյագներից մինչև հույներ»: Հին Ռուսիայի ծնունդը

- Հին Ռուսիայի մկրտությունը

- «Ռուսկայա պրավդա»

16. ԽԱՉԱԿՐԱՑ ԱՌԱՋԻՆ ԱՐՇԱՎԱՆՔԸ ԵՎ ԽԱՉԱԿՐԱՑ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԻՄՆՈՒՄԸ

- Պապի կոչը: Խաչակրաց առաջին արշավանքը

- Երուսաղեմի թագավորությունը

- Հոգևոր-ասպետական միաբանություններ

17. ՎԱՂ ՎԵՐԱԾՆՈՒՆԴԸ ԵՎ ՀՈՒՄԱՆԻԶՄԸ ԻՏԱԼԻԱՅՈՒՄ: ԲԱՐՁՐ ՎԵՐԱԾՆՆԴԻ ԱՐՎԵՍՏԸ

- Վերածնունդ հասկացությունը: Վերածնության նախադրյալները: Հումանիստներ

- Վերածննդի գրականությունը և արվեստը

- Բարձր Վերածննդի արվեստը

18. ՌԵՖՈՐՄԱՑԻԱ

- Ի՞նչ է Ռեֆորմացիան: Թեզիսներ ինդուլգենցիաների վաճառքի դեմ: Ինդուլգենցիա՞, թե՞ հավատքով փրկություն

- Գյուղացիական պատերազմը Գերմանիայում

- Լյութերական եկեղեցու կազմավորումը

19. ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ՄԵԾ ՀԱՅՏՆԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

- Քրիստափոր Կոլումբոս: Էնրիկե Ծովագնաց

- Գաղութների հիմնումը: Իսպանացիները Նոր աշխարհում

- Հայտնագործությունները շարունակվում են: Հյուսիսային Ամերիկայի գաղութները

20. ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻ ՀԶՈՐԱՑՈՒՄԸ ԻՎԱՆ IV ԱՀԵՂԻ ՕՐՈՔ

- Ցարական տիտղոսի ընդունումը

- Օպրիչնինա

- Իվան Ահեղի արտաքին քաղաքականությունը

21. 1640-1660 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԱՆԳԼԻԱԿԱՆ ԲՈՒՐԺՈՒԱԿԱՆ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ

- Հեղափոխության պատճառները

- Քաղաքացիական պատերազմը

- Հեղափոխության ավարտը և Ստյուարտների իշխանության վերականգնումը

22. ՌՈՒՍԱԿԱՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱՎՈՐՈՒՄԸ ԵՎ ՀԶՈՐԱՑՈՒՄԸ ՊԵՏՐՈՍ I-Ի ԵՎ ԵԿԱՏԵՐԻՆԱ II-Ի ՕՐՈՔ

- Պետրոս Մեծի բարեփոխումները

- Հյուսիսային պատերազմը

- Կայսրության հզորացումը Եկատերինա II-ի օրոք

23. ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՄԻԱՑՅԱԼ ՆԱՀԱՆԳՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱՎՈՐՈՒՄԸ

- Գաղութների ապստամբության պատճառները

- Անկախության համար պատերազմի սկիզբը, ընթացքը և ավարտը

- ԱՄՆ-ի Սահմանադրության ընդունումը

24. ՖՐԱՆՍԻԱԿԱՆ ՄԵԾ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅԱՆ ՊԱՏՃԱՌՆԵՐԸ ԵՎ ՍԿԻԶԲԸ: ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋԱՑՈՒՄԸ

- Լուսավորական շարժումը: Հեղափոխության հասունացումը և սկիզբը

- Սահմանադրական միապետության ստեղծումը

- Հանրապետության առաջացումը

25. ԿՈՆՍՈՒԼՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԱՌԱՋԻՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՖՐԱՆՍԻԱՅՈՒՄ

- Կոնսուլությունից դեպի կայսրություն

- Նապոլեոնի ներքին քաղաքականությունը: Քաղաքացիական օրենսգիրքը

- Կայսրության հզորացումը

26. ԱՌԱՋԻՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՐԾԱՆՈՒՄԸ: ՎԻԵՆՆԱՅԻ ՎԵՀԱԺՈՂՈՎԸ

- Նապոլեոնի արշավանքը Ռուսաստան

- Առաջին կայսրության կործանումը

- Վիեննայի վեհաժողովը

27. ԱՐԵՎԵԼՅԱՆ ՀԱՐՑԸ XIX ԴԱՐՈՒՄ

- Արևելյան հարցի էությունը

- Ղրիմի պատերազմը և դրա հետևանքները

- 1877-1878 թթ. ռուս-թուրքական պատերազմը: Բեռլինի վեհաժողովը

28. ԱՄՆ-Ը XIX ԴԱՐԻ ԱՌԱՋԻՆ ԿԵՍԻՆ: ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ

- Տնտեսական զարգացումը և տարածքային աճը

- Աբոլիցիոնիզմ

- Քաղաքացիական պատերազմը 1861-1865 թվականներին: Հարավի վերակառուցումը

29. ԻՏԱԼԻԱՅԻ ՄԻԱՎՈՐՈՒՄԸ։ ԻՏԱԼԱԿԱՆ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ XIX ԴԱՐԻ ՎԵՐՋԻՆ ԵՎ XX ԴԱՐԻ ՍԿԶԲԻՆ

- Երկրի միավորման սկիզբը: «Կարմիր շապկավորների հազարյակը» (Գարիբալդի)

- Իտալիայի միավորման ավարտը

- Իտալական թագավորության պետական կարգը և քաղաքական կյանքը

30. ԳԵՐՄԱՆԱԿԱՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅԱՆ ՍՏԵՂԾՈՒՄԸ ԵՎ ՀԶՈՐԱՑՈՒՄԸ

- Գերմանական կայսրության ստեղծումը

- Կայսրության պետական կարգը և քաղաքական կյանքը

- Արտաքին քաղաքականությունը

31. ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ

- Առաջին աշխարհամարտի պատճառները և սկիզբը

- Պատերազմի գլխավոր ճակատները և ռազմական գործողությունները 1914-1916 թթ.

- Գերմանիայի և նրա դաշնակիցների պարտությունը: Առաջին աշխարհամարտի գլխավոր արդյունքները

32. ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԸ 1917 ԹՎԱԿԱՆԻՆ. ՇՐՋԱԴԱՐՁ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՄԵՋ

- Ռազմաքաղաքական ճգնաժամը Ռուսաստանում

- Փետրվարյան հեղափոխությունը

- Հոկտեմբերյան հեղափոխությունը

33. ՎԵՐՍԱԼ-ՎԱՇԻՆԳՏՈՆՅԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԸ: ԱԶԳԵՐԻ ԼԻԳԱՅԻ ՍՏԵՂԾՈՒՄԸ

- Փարիզի հաշտության խորհրդաժողովը: Պատերազմի արդյունքների ամփոփումը: Սևրի պայմանագիրը

- Վաշինգտոնյան համաձայնագրերը

- Ազգերի լիգայի ստեղծումը

34. ԽՍՀՄ-Ի ԿԱԶՄԱՎՈՐՈՒՄԸ

- Ուկրաինայի և Բելոռուսիայի խորհրդայնացումը

- Անդրկովկասի և Միջին Ասիայի խորհրդայնացումը

- ԽՍՀՄ-ի կազմավորումը

35. ՖԱՇԻԶՄԻ ԱՌԱՋԱՑՈՒՄԸ: ԳԵՐՄԱՆԻԱՆ 1933-1939 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻՆ

- Ֆաշիզմի առաջացումը

- Երկիրը ֆաշիստական վարչակարգի ներքո

- Արտաքին քաղաքականությունը

36. ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՃԳՆԱԺԱՄԸ ԱՄՆ-ՈՒՄ: Ֆ. ՌՈՒԶՎԵԼՏԻ ՆՈՐ ԿՈՒՐՍԸ

- Համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը ԱՄՆ-ում

- Նոր կուրսի քաղաքականությունը

- Ֆ. Ռուզվելտի արտաքին քաղաքականությունը

37. ԵՐԿՐՈՐԴ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՊԱՏՃԱՌՆԵՐԸ, ՍԿԻԶԲԸ ԵՎ ԱՌԱՋԻՆ ՓՈՒԼԸ (1939-1941 թթ.)

- Պատերազմի պատճառները և սկիզբը

- Իրադարձություններն Արևմտյան Եվրոպայում

- Ֆրանսիայի անձնատուր լինելը

38. ԽՍՀՄ-Ի ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ ՄԵԾ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ: ԵՐԿՐՈՐԴ ՃԱԿԱՏԻ ԲԱՑՈՒՄԸ

- Գերմանիայի հարձակումը Խորհրդային Միության վրա

- Բեկում պատերազմի ընթացքում

- Թեհրանի խորհրդաժողովը: Երկրորդ ճակատի բացումը: Պատերազմի արդյունքները 1944 թ.

39. ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏԻ ԱՎԱՐՏԸ ԵՎ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԸ

- Յալթայի խորհրդաժողովը

- Գերմանիայի անձնատուր լինելը: Պոտսդամի խորհրդաժողովը

- Ճապոնիայի պարտությունը: Պատերազմի ռազմաքաղաքական արդյունքները

40. ԻՐԱՆԻ ԻՍԼԱՄԱԿԱՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ

- 1978-1979 թթ. հեղափոխությունը և իսլամական հանրապետության հռչակումը

- Իրանա-իրաքյան պատերազմը (1980-1988 թթ.)

- Իրանը 1990-ական թվականներին: Հայաստան-Իրան միջպետական հարաբերությունները

41. ԽՍՀՄ- Ի ՓԼՈՒԶՈՒՄԸ: ԱՊՀ ԵՐԿՐՆԵՐԸ

- Վերակառուցման կուրսը: Խորհրդային Միության անկումը և ԱՊՀ ստեղծումը

- Համագործակցության ուղիների որոնումներ

- Հայաստանը և ԱՊՀ երկրները

 

ՔՆՆԱԿԱՆ ՀԱՐՑԱՏՈՄՍԻ ՆՄՈՒՇ

 

1. ՀՌՈՄԵԱԿԱՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՃԳՆԱԺԱՄՆ ՈՒ ԱՆԿՈՒՄԸ (5 միավոր)

- Գայոս Մարիուսի բարեփոխումները: Սուլլայի դիկտատուրան

- Սպարտակի ապստամբությունը

- Առաջին եռապետությունը: Կրասոսի արշավանքը

2. ՎԱՂ ՎԵՐԱԾՆՈՒՆԴԸ ԵՎ ՀՈՒՄԱՆԻԶՄԸ ԻՏԱԼԻԱՅՈՒՄ: ԲԱՐՁՐ ՎԵՐԱԾՆՆԴԻ ԱՐՎԵՍՏԸ (5 միավոր)

- Վերածնունդ հասկացությունը: Վերածնության նախադրյալները: Հումանիստներ

- Վերածննդի գրականությունը և արվեստը

- Բարձր Վերածննդի արվեստը

3. ԱՐԵՎԵԼՅԱՆ ՀԱՐՑԸ XIX ԴԱՐՈՒՄ (5 միավոր)

- Արևելյան հարցի էությունը

- Ղրիմի պատերազմը և դրա հետևանքները

- 1877-1878 թթ. ռուս-թուրքական պատերազմը: Բեռլինի վեհաժողովը

4. ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏԻ ԱՎԱՐՏԸ ԵՎ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԸ (5 միավոր)

- Յալթայի խորհրդաժողովը

- Գերմանիայի անձնատուր լինելը: Պոտսդամի խորհրդաժողովը

- Ճապոնիայի պարտությունը: Պատերազմի ռազմաքաղաքական արդյունքները

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Ա. Վ. Քոսյան, Ա. Է. Խաչիկյան, Հին աշխարհի պատմություն, դասագիրք 5-րդ դասարանի համար, Երևան, «Զանգակ-97», 2000 (հարցեր 1-10):

2. Վ. Ա. Դիլոյան, Գ. Ս. Հարությունյան, Միջին դարերի պատմություն, դասագիրք 6-րդ դասարանի համար, Երևան, «Զանգակ-97», 2000 (հարցեր 11-20):

3. Վ. Գ. Ղլեչյան, Նոր պատմություն, դասագիրք 7-րդ դասարանի համար, Երևան, «Զանգակ-97», 2001 (հարցեր 21-32):

4. Ն. Հ. Հովհաննիսյան, Գ. Մ. Գեղամյան, Նորագույն պատմություն, դասագիրք 8-րդ դասարանի համար, Երևան, «Զանգակ-97», 2001 (հարցեր 33-41):

 

ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐ

 

Դիմորդների գիտելիքները պարզելու նպատակով կազմվում են հարցատոմսերի տարբերակներ, որոնցից յուրաքանչյուրը պարունակում է 4 հարց՝ հին, միջին, նոր և նորագույն ժամանակաշրջաններից: Դիմորդներին կողմնորոշելու և տվյալ թեմայից իրենց գիտելիքները հաջորդաբար շարադրելու համար յուրաքանչյուր հարցի ծավալը որոշակիացվել է երեք ենթահարցերի միջոցով:

Գնահատումը կատարվում է 20-միավորանոց համակարգով: Բոլոր հարցերը հավասարազոր են. յուրաքանչյուր հարցից դիմորդը կարող է վաստակել առավելագույնը 5 միավոր: Յուրաքանչյուր հարցի գնահատումը կատարվում է առանձին` 0,5 միավորանոց քայլերով:

Դիմորդի գրավոր պատասխանը գնահատվում է.

1) 5 միավոր, եթե՝

ա. հարցին տրված է ամբողջական պատասխան, մտքերը շարադրված են տրամաբանորեն և ժամանակագրության պահպանմամբ,

բ. շարադրանքում տրված են երևույթների և իրադարձությունների պատճառներն ու հետևանքները,

գ. շարադրանքում չկա ժամանակագրական և փաստական էական բացթողում կամ սխալ:

2) 4,5 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական մեկ բացթողում,

բ. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական մեկ սխալ,

գ. շարադրանքում կան հասկացությունների, տերմինների և անունների կիրառման կամ բացատրության 2-3 անճշտություններ:

3) 4 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական երկու բացթողում,

բ. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական երկու սխալ,

գ. շարադրանքում կան հասկացությունների, տերմինների և անունների կիրառման կամ բացատրության 4-5 անճշտություններ,

դ. եթե ա., բ. և գ. կետերում նկարագրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 2-3-ի:

4) 3,5 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական երեք բացթողում,

բ. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական երեք սխալ,

գ. շարադրանքում կան հասկացությունների, տերմինների և անունների կիրառման կամ բացատրության 6-7 անճշտություններ,

դ. եթե ա., բ. և գ. կետերում նկարագրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 4-5-ի,

ե. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերը շարադրված են անթերի:

5) 3 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական չորս բացթողում,

բ. շարադրանքում թույլ է տրված ժամանակագրական կամ փաստական չորս սխալ,

գ. շարադրանքում կան հասկացությունների, տերմինների և անունների կիրառման կամ բացատրության 8-9 անճշտություններ,

դ. եթե ա., բ. և գ. կետերում նկարագրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 6-7-ի,

ե. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 1-2-ի:

6) 2,5 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական բացթողումների, սխալների և հասկացությունների, տերմինների ու անունների կիրառման կամ բացատրության անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 8-9-ի,

բ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 3-4-ի:

7) 2 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական բացթողումների, սխալների և հասկացությունների, տերմինների ու անունների կիրառման կամ բացատրության անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 10-12-ի,

բ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 5-6-ի:

8) 1,5 միավոր՝ ստորև նշված յուրաքանչյուր դեպքում.

ա. շարադրանքում թույլ տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական բացթողումների, սխալների և հասկացությունների, տերմինների ու անունների կիրառման կամ բացատրության անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 13-15-ի,

բ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից որևէ մեկի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս երկու ենթահարցերում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը հասնում է 7-8-ի,

գ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից երկուսի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս ենթահարցը շարադրված է անթերի:

9) 1 կամ 0,5 միավոր, եթե`

ա. հարցը լուսաբանված է մակերեսորեն, շարադրանքից պարզ է, որ դիմորդը հստակ պատկերացում չունի հարցի մասին, իսկ շարադրանքում թույլ տրված ժամանակագրական կամ փաստական էական բացթողումների, սխալների և հասկացությունների, տերմինների ու անունների կիրառման կամ բացատրության անճշտությունների ընդհանուր քանակը կազմում է 16 և ավելի,

բ. եթե հարցի երեք ենթահարցերից երկուսի պատասխանն իսպառ բացակայում է, իսկ մյուս ենթահարցի շարադրանքում թույլ տրված բացթողումների, սխալների և անճշտությունների ընդհանուր քանակը կազմում է 2 և ավելի:

10) 0 միավոր, եթե`

ա. հարցի պատասխանը լիովին բացակայում է (ոչինչ գրված չէ),

բ. շարադրված նյութն ամբողջությամբ չի վերաբերում տվյալ հարցին:

Դիմորդի քննական գնահատականն առաջանում է տարբերակի չորս հարցերից վաստակած միավորների գումարից: Օրինակ, եթե նա հարցատոմսի նմուշում տրված 4 հարցերից գնահատվել է այսպես` 4,5+4,5+5+3,5, ապա դիմորդի պատասխանը գնահատվում է 17,5 միավոր: Եթե 4 հարցերից ոչ մեկի պատասխանը տրված չէ, ապա դիմորդի աշխատանքը գնահատվում է «0» միավոր:

Ծանոթություն

1. Ընդհանուր պատմության բուհական ընդունելության քննության ծրագիրը և գնահատման չափանիշները մշակվել ու կազմվել են ՀՀ հանրակրթական դպրոցների «Ընդհանուր պատմություն» առարկայի 5-8-րդ դասարանների ծրագրի (1999 թ.) և դասագրքերի (2000 թ., 2001 թ. հրատարակության, Երևան, «Զանգակ-97») հիման վրա: Դիմորդների պատասխանները ստուգվում և գնահատվում են նշված դասագրքերի ուսումնական նյութի շրջանակներում:

2. Եթե քննական հարցի որևէ ենթահարցի վերնագիրը լիովին համապատասխանում է դասագրքի պարագրաֆի վերնագրին, ապա դիմորդից պահանջվում է շարադրել տվյալ պարագրաֆի բովանդակությունն ամբողջությամբ (բոլոր ենթապարագրաֆներով):

 

Քննության տևողությունը` 4.5 ժամ

 

ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

Հայ գրականության զարգացման շրջանները:

 

Գրական սեռեր և ժանրեր:

Առասպել և էպոս: Հայ հնագույն առասպելներն ու վիպերգերը` «Վահագն», «Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ», «Արտաշես և Արտավազդ», «Հայկ և Բել»:

Մեսրոպ Մաշտոցը և հայ գրերի գյուտը:

5-րդ դարի մատենագրության ընդհանուր բնութագիրը. Ագաթանգեղոս, Եզնիկ Կողբացի, Փավստոս Բուզանդ, Ղազար Փարպեցի, Կորյուն: Մովսես Խորենացի. կյանքը, «Հայոց պատմություն»:

«Սասունցի Դավիթ» էպոսը. սյուժեն, գաղափարը, գլխավոր կերպարները: Էպոսի գեղարվեստական մշակումները:

Գրիգոր Նարեկացի. կյանքը, տաղերը, «Մատյան ողբերգության» պոեմը:

Միջնադարի հայ բանաստեղծները (թվարկել): Ներսես Շնորհալի. «Ողբ Եդեսիո» պոեմը: Հայ առակագիրներ. Մխիթար Գոշ, Վարդան Այգեկցի: Ֆրիկի կյանքը, պոեզիայի ընդհանուր բնութագիրը. «Բան պիտանի», «Գանգատ» բանաստեղծությունները: Նահապետ Քուչակ. «Հայրեններ»:

Սայաթ-Նովա. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը (4-5 բանաստեղծության վերլուծություն):

Խաչատուր Աբովյան. կյանքը, ստեղծագործությունները: Աբովյանը հայ նոր գրականության հիմնադիր: «Վերք Հայաստանի» վեպը. սյուժեն, գաղափարը, կերպարները:

Միքայել Նալբանդյան. գրողը, քննադատը և հրապարակախոսը: Նալբանդյանը բանաստեղծ (2-3 բանաստեղծության վերլուծություն):

Գաղափար գրական հիմնական ուղղությունների մասին` կլասիցիզմ, ռոմանտիզմ, ռեալիզմ:

Պետրոս Դուրյան. կյանքը, ստեղծագործությունը, բանաստեղծության հիմնական թեմաները. վերլուծել «Սիրել», «Դրժել», «Տրտունջք» բանաստեղծությունները:

Հակոբ Պարոնյան. կյանքը, ստեղծագործությունները (թվարկել թեմաները), երգիծանքը: «Մեծապատիվ մուրացկաններ» վիպակի սյուժեն, կերպարները:

Րաֆֆի. ստեղծագործության (թվարկում) ընդհանուր բնութագիրը: «Սամվել» պատմավեպ. պատմական ժամանակաշրջանը, սյուժեն, գաղափարը, կերպարները:

Ալ. Շիրվանզադե. կյանքը, ստեղծագործությունը: «Քաոս» վեպը. սյուժեն, կերպարները: Համեմատություն «Պատվի համար» դրամայի հետ:

Մուրացան. ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը, Կամսարյանի կերպարը «Առաքյալը» վիպակում: «Գևորգ Մարզպետունի» պատմավեպը. պատմական ժամանակաշրջանի սյուժեն, կերպարները:

Գրիգոր Զոհրապ. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: Զոհրապը նորավեպի (նովելի) մեծ վարպետ: «Երջանիկ մահը», «Այինկա», «Զաբուղոն» նորավեպերը (ևս երեք նովել` դիմորդի ընտրությամբ):

Հովհ. Թումանյան. կյանքը, ստեղծագործության ժանրային բազմազանությունը: Բանաստեղծությունները («Հայոց լեռներում», «Հայրենիքիս հետ», «Բարձրից»), քառյակները (8-10 հատ), պոեմները և բալլադները («Հառաչանք», «Անուշ», «Փարվանա», «Թմկաբերդի առումը»), արձակը («Գիքորը», «Քաջ Նազար»):

Ավ. Իսահակյան. կյանքը, ստեղծագործության ժանրային բազմազանությունը: Բանաստեղծությունները. «Գիշերն եկավ, զով հովն ընկավ», «Մի մրահոն աղջիկ տեսա», «Պանդուխտ որդին», «Ախ, մեր սիրտը լիքը դարդ, ցավ», «Մեր պատմիչներն ու գուսանները», «Ռավեննայում», «Հայրենիքիս», «Հայրենի հողը», «Աբու-Լալա Մահարի» պոեմը, «Համբերանքի չիբուխը» պատմվածքը:

Միսաք Մեծարենց. կյանքը, պոեզիայի ընդհանուր բնութագիրը: «Սիրերգ», «Ձմրան պարզ գիշեր», «Արևին», «Աքասիաներու շուքին տակ», «Ջրտուք», «Հյուղը» բանաստեղծությունները:

Դանիել Վարուժան. կյանքը, բանաստեղծական շարքերի համառոտ բնութագիրը: «Հարճը» պոեմը, «Ձոնը», «Ցորյանի ծովեր» (ևս 3-4 բանաստեղծություն` դիմորդի ընտրությամբ):

Լևոն Շանթ. «Հին աստվածներ» դրաման. սյուժեն, կերպարները:

Վահան Տերյան. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Տխրություն», «Հրաժեշտի գազել», «Աշնան մեղեդի», «Fatum», «Գարուն», «Իջնում է գիշերն անգութ ու մթին», «Որպես Լաերտի որդին...» (ևս 4-5 բանաստեղծություն` դիմորդի ընտրությամբ):

Եղիշե Չարենց. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Վահագն», «Հարդագողի ճամփորդները», «Տաղարան» շարքից երկու տաղ («Էլի գարուն կգա...», «Ես իմ անուշ Հայաստանի...»), «Թուղթ բանաստեղծ բարեկամիս` NN-ին, գրված Երևանից», «Անվերնագիր», «Իմ մահվան օրը...» բանաստեղծությունները, «Դանթեական առասպել», «Ամբոխները խելագարված», «Դեպի լյառն Մասիս», «Պատմության քառուղիներով» պոեմները, «Գանգրահեր տղան» չափածո նովելը:

Դերենիկ Դեմիրճյան. ստեղծագործության ժանրային բազմազանությունը: «Վարդանանք» պատմավեպը. պատմական ժամանակաշրջանը, սյուժեն, կերպարները, Ավարայրի ճակատամարտի նշանակությունը:

Ակսել Բակունց. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը. «Մթնաձոր», «Մթնաձորի չարքը»», «Միրհավ», «Ալպիական մանուշակ», «Ծիրանի փողը», «Խոնարհ աղջիկը» (ևս 3-4 պատմվածք` դիմորդի ընտրությամբ):

Շահան Շահնուր. ընդհանուր տեղեկություններ կյանքի և ստեղծագործության մասին. «Նահանջը առանց երգի» վեպը:

Կոստան Զարյան. կյանքի և ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Նավը լեռան վրա» վեպը:

Գուրգեն Մահարի. կյանքը և ստեղծագործության բնութագիրը: «Ծաղկած փշալարեր» վիպակը:

Նաիրի Զարյան. «Արա Գեղեցիկ» ողբերգությունը, «Երկու հանճարեղ գլուխ» բանաստեղծությունը:

Հովհաննես Շիրազ. «Թագադրում», «Հայ ժողովրդի երգը», «Մայրս», «Կուզեի նստել մի քարի վրա» (ևս 3-4 բանաստեղծություն` դիմորդի ընտրությամբ):

Համո Սահյան. ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը, «Չես ասի ոչ մի բառով», «Անտառում», «Քարափը», «Մասրենի», «Անունդ տալիս» «Ինչո՞ւ հիշեցրի»:

Պարույր Սևակ. ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը, ժողովածուները: «Անլռելի զանգակատուն» պոեմը, «Վարք մեծաց» բանաստեղծությունը:

Հրանտ Մաթևոսյան. ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը: «Աշնան արև» վիպակը:

 

ԱՆԳԻՐ ԱՍԵԼ`

 

Առասպելներից` «Վահագնի ծնունդը»:

Մովսես Խորենացի` հատվածներ «Հայոց պատմությունից» («Թեպետև եմք ածու փոքր...»` 4-5 տող, «Ողբամ զքեզ, Հայոց աշխարհ...»` 10-15 տող):

Գրիգոր Նարեկացի` «Տաղ Վարդավառի», «Մատյան ողբերգության» (հատված):

Ֆրիկ` «Գանգատ» («Մեկն ի պապանց պարոնորդի...» հատվածից):

Սայաթ-Նովա` «Աշխարս մե փանջարա է»:

Միքայել Նալբանդյան` «Ազատություն», «Իտալացի աղջկա երգը» (հատված):

Պետրոս Դուրյան` «Տրտունջք», «Լճակ»:

Հովհ. Թումանյան` «Անուշ» («Նախերգանք»), «Թմկաբերդի առումը» («Նախերգանք»), «Փարվանա» (հատված), քառյակներ (դիմորդի ընտրությամբ):

Ավ. Իսահակյան` «Գիշերն եկավ, զով հովն ընկավ», «Մի մրահոն աղջիկ տեսա», «Ռավեննայում» «Աբու-Լալա Մահարի» պոեմի 3-րդ սուրահը (ևս 2-3 բանաստեղծություն` դիմորդի ընտրությամբ):

Միսաք Մեծարենց` «Սիրերգ», «Արևին»:

Դանիել Վարուժան` «Ցորյանի ծովեր», «Ձոն»:

Լևոն Շանթ` «Հին աստվածներ»-ից «Իջե´ք, իջե´ք, երազներ» հատվածը:

Վահան Տերյան` «Տխրություն», «Հրաժեշտի գազել» (ևս 2-3 բանաստեղծություն` դիմորդի ընտրությամբ):

Եղիշե Չարենց` «Վահագն», «Էլի գարուն կգա», «Անվերնագիր» (ևս 2-3 բանաստեղծություն` դիմորդի ընտրությամբ):

Պարույր Սևակ` «Անլռելի զանգակատուն» (հատված):

Հովհ. Շիրազ` «Թագադրում», «Հայ ժողովրդի երգը» (ևս 2-3 բանաստեղծություն` դիմորդի ընտրությամբ):

Համո Սահյան` «Մասրենի», «Անունդ տալիս»:

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Հ. Բախչինյան, Ս. Սարինյան, Հ. Թամրազյան, «Հայ գրականություն», դասագիրք 9-րդ դասարանի համար, Եր., 2000 թ.:

2. Հ. Թամրազյան, Դ. Գասպարյան, Ժ. Քալանթարյան, «Հայ գրականություն», դասագիրք 10-րդ դասարանի համար, Եր., 2000 թ.:

 

ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՎԻ ԵՎ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱՆԱՎՈՐ ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐՑԱՏՈՄՍԵՐԻ ԿԱԶՄՄԱՆ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ ԵՎ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԸ

 

Հարցատոմսերը կազմվում են ընդունելության համար «Հայոց լեզու և գրականություն» առարկաների նախապես հաստատված ծրագրերից քաղված հարցերով` ընդգրկելով ամբողջ դպրոցական ծրագիրը:

Յուրաքանչյուր հարցաթերթիկ բաղկացած է չորս հարցից. երկու հարց գրականությունից, երկուսը` լեզվից: Գրականության հարցերը ընտրում են այնպես, որ մեկը լինի 9-րդ, մյուսը 10-րդ դասարանի ծրագրից: Հնարավոր դեպքում` մեկը արձակագրի, մյուսը` բանաստեղծի մասին: Հայոց լեզվի հարցերից մեկը տեսական է`, մյուսը` նախադասության վերլուծություն:

Հարցաթերթիկը գնահատվում է 20 միավորանոց սանդղակով (դրական գնահատական է համարվում 8 միավորը), յուրաքանչյուր հարցը` 5 միավոր (բացարձակ չիմացության դեպքում` 0, ապա` 1, 2 և այլն): Գրականության կամ լեզվի երկու հարցերից անբավարար (մինչև 3 միավոր) գիտելիքի դեպքում, անկախ մյուս հարցերի պատասխանից, դիմորդը գնահատվում է անբավարար (8-ից ցածր):

 

Քննական թերթիկի երկու նմուշ

 

Քննական թերթիկ

 

1. Մեսրոպ Մաշտոցը և հայ գրերի գյուտը:

2. Ակսել Բակունց. կյանքը, ստեղծագործության ընդհանուր բնութագիրը:

3. Բայի սեռերը: Խնդրառություն:

4. Նախադասության վերլուծություն (ձևաբանական և շարահյուսական):

Դուռը բացեց մազերը շաղ տված, շտապելուց շրջազգեստը անկարգ հագած մի ջահել կին, որի կաթնագույն դեմքի վրա աչքի էին ընկնում սև հոնքերը, որ համարյա միացած էին:

 

Քննական թերթիկ

 

1. Ներսես Շնորհալի «Ողբ Եդեսիո» պոեմը:

2. Կոստան Զարյան. «Նավը լեռան վրա» վեպը:

3. Ածական: Ածականի տեսակները:

4. Նախադասության վերլուծություն (ձևաբանական և շարահյուսական):

Ամբողջ քաղաքն անսովոր մարդու վրա թողնում էր երկաթուղու կայանի տպավորություն, ուր ամենքը շտապում են` վախենալով փախցնել գնացքը, որը նրանց տանելու է ցանկալի հեռուները:

 

ՌՈՒՍԱՑ ԼԵԶՈՒ ԵՎ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

РУССКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА

(устно)

Общие указания

Экзамен по русскому языку и литературе состоит из опроса, основной задачей которого является проверка знаний по русскому языку и литературе в пределах предложенной программы. Знания по разделу "Синтаксис" и "Морфология" проявляются при разборе предложения.

 

ПРОГРАММА ПО РУССКОМУ ЯЗЫКУ

ФОНЕТИКА

 

Звуки речи и буквы. Гласные и согласные звуки.

 

ЛЕКСИКА И СЛОВООБРАЗОВАНИЕ

 

Омонимы, синонимы, антонимы.

Окончание и основа в слове. Окончание, суффикс, корень, приставка как значимые части слова. Сложные слова и их правописание.

 

МОРФОЛОГИЯ

 

Имя существительное. Значение имени существительного. Существительные одушевленные и неодушевленные, собственные и нарицательные. Род, число, падеж, склонение имен существительных.

Имя прилагательное. Значение имени прилагательного. Прилагательные качественные, относительные и притяжательные. Степени сравнения прилагательных. Род, число и падеж имен прилагательных.

Имя числительное. Значение имени числительного. Числительные количественные и порядковые.

Местоимение. Значение местоимений. Разряды местоимений. Склонение местоимений.

Глагол. Значение глагола. Неопределенная форма глагола. Переходные и непереходные глаголы. Вид глагола. Спряжение глагола. Наклонение глаголов. Времена глагола. Лицо, число, род. Причастия и деепричастия.

Наречие. Понятие о наречии. Разряды наречий.

Предлог. Понятие о предлоге. Употребление предлогов.

Союз. Понятие о союзе. Употребление союзов. Сочинительные и подчинительные союзы.

Частицы. Понятие о частицах. Употребление частиц.

Междометие. Понятие о междометиях. Употребление междометий.

 

СИНТАКСИС

 

Простое предложение. Предложения повествовательные, вопросительные, побудительные. Члены предложения: подлежащее, сказуемое, дополнение, определение, обстоятельство. Предложения личные, определенно-личные, неопределенно-личные, безличные, назывные. Однородные члены предложения. Обобщающее слово при однородных членах предложения. Обособленные второстепенные члены предложения, вводные слова, обращение.

Сложные предложения. Сложносочиненные предложения. Сложноподчиненные предложения. Понятие об основных видах придаточных предложений. Сложноподчиненные предложения с несколькими придаточными.

Бессоюзные сложные предложения.

Прямая и косвенная речь.

 

ПРОГРАММА ПО РУССКОЙ ЛИТЕРАТУРЕ

 

На устном экзамене абитуриент должен проявить знания по русской литературе XIX-XX вв., в частности, знание указанных ниже произведений.

 

ЛИТЕРАТУРНЫЕ ПРОИЗВЕДЕНИЯ

 

А.С. Грибоедов. "Горе от ума".

А.С. Пушкин. "К Чаадаеву", "Пророк", "Арион", "Во глубине сибирских руд", "Я помятник себе воздвиг", "Я помню чудное мгновенье", "Я вас любил", "Мадонна", "Осень", "На холмах Грузии", "Вновь я посетил", "Капитанская дочка", "Евгений Онегин".

М.Ю. Лермонтов. "Герой нашего времени", "Мцыри", "Парус", "Бородино", "Смерть поета", "Дума", "Поет", "Родина", "Выхожу один я на дорогу".

Н.В. Гоголь. "Ревизор", "Тарас Бульба".

М.Е. Салтыков-Щедрин. 2-3 сказки по выбору.

И.С. Тургенев. "Накануне".

Л.Н. Толстой. "После бала", "Люцерн", "Три смерти".

А.П. Чехов. "Смерть чиновника", "Хамелеон", "Толстый и тонкий", "Ионыч".

А.М. Горький. "Старуха Изергиль".

А.А. Блок. "О доблестях, о подвиге, о славе", "Россия", "Незнакомка", "О, весна без конца и без краю...", "О, я хочу безумно жить...".

А.И. Куприн. "Гранатовый браслет".

С.А. Есенин. "Не жалею, не зову, не плачу", "Отговорила роща золотая", "Письмо матери", "До свиданья, друг мой, до свиданья", "Шаганэ ты моя, Шаганэ", "Я спросил сегодня у менялы".

И.А. Бунин. "Господин из Сан-Франциско", "Молодость и старость".

В.В. Маяковский. "А вы могли бы?", "Послушайте!", "Необычайное приключение...", "Товарищу Нетте, пароходу и человеку".

А.А. Ахматова. "Мне голос был", "Мужество", "Любовь", "Смятение", "Перед весной бывают дни такие".

М.А. Шолохов. "Судьба человека".

Два-три произведения русской литературы XIX и XX веков (вне программы).

 

ОБРАЗЕЦ ЭКЗАМЕНАЦИОННОГО БИЛЕТА УСТНОГО ЭКЗАМЕНА ПО РУССКОМУ ЯЗЫКУ И ЛИТЕРАТУРЕ

 

1. Вольнолюбивая лирика А.С. Пушкина.

2. Образ А. Соколова по повести М.А. Шолохова "Судьба человека".

3. Синтаксический и морфологический разбор предложения.

 

НОРМАТИВЫ ОЦЕНКИ УСТНОГО ЭКЗАМЕНА ПО РУССКОМУ ЯЗЫКУ И ЛИТЕРАТУРЕ

 

Ответ оценивается следующим образом:

● за первый вопрос максимальная оценка - пять баллов

● за второй вопрос максимальная оценка - пять баллов

● за третий вопрос максимальная оценка - десять баллов

 

ЛИТЕРАТУРА

 

1. Н. Аракелян и др. Русский язык. Учебник для 5 класса. Ереван, "Арег", 1999 г.

2. Н. Аракелян и др. Русский язык. Учебник для 6 класса. Ереван, "Арег", 1999 г.

3. Н.Г. Рафаелян и др. Русский язык для 7 класса. Ереван, "Макмиллан-Армения", 2000 г.

4. Н.Г. Рафаелян и др. Русский язык для 8 класса. Ереван, "Макмиллан-Армения", 2000 г.

5. Н. Байбуртян и др. Русский язык и литература. Учебник для 9 класса. Ереван, "Макмиллан-Армения", 2000 г.

6. Н. Байбуртян и др. Русский язык и литература. Учебник для 10 класса. Ереван, "Макмиллан-Армения", 2000 г.

 

ԱՆԳԼԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

2008 թ. բուհական ընդունելության անգլերեն լեզվի բանավոր քննության պահանջները եվ գնահատման չափանիշները

 

Անգլերեն լեզվի բանավոր քննությունը նպատակ ունի ստուգել դիմորդի լեզվական գիտելիքներն ու կարողությունները;

1. ընթերցանություն (0-3 միավոր)

2. թարգմանություն (0-5 միավոր )

3. ընթերցված տեքստի ընկալում (0-6 միավոր)

4. բանավոր հաղորդակցում (0-6 միավոր)

Քննական տոմսը բաղկացած է 2 հարցից

1. Կարդալ, թարգմանել և պատասխանել հարցերին տրված հատվածի սահմաններում:

2. Զրույց առաջադրված թեմայով:

Հարցատոմսի առաջին առաջադրանքի համար նախատեսված նյութը համապատասխանում է հանրակրթական դպրոցի 9-10-րդ դասարանների տնային ընթերցանության, գեղարվեստական գրքերի բարդության մակարդակին: Երկրորդ առաջադրանքը նպատակ ունի ստուգելու դիմորդի լեզվական գիտելիքներն ու հաղորդակցական հմտությունները:

 

Բանավոր զրույցի համար նախատեսվում են հետԵՎյալ թեմաները.

 

1. The Republic of Armenia and Its Places of Interest

2. Yerevan, the Capital City of Armenia

3. My Native Town (Village)

4. The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland

5. London and the Major Cities of the United Kingdom

6. The United States of America

7. Washington and the Major Cities of the USA

8. My Family

9. My Flat

10. My Friend

11. My Hobby

12. My School

13. My Day

14. My Favourite Book

15. My Plans for the Future

16. My Summer and Winter Holidays

17. Seasons and Weather

18. English Weather

19. My Meals

20. English Meals

21. Shopping

22. Means of Communication

23. At the Cinema/ Theatre (դիմորդի ընտրությամբ)

24. Travelling

25. Sports and Games

Այսպիսով բանավոր քննությունը, ստուգելով դիմորդի վերոհիշյալ չորս կարողությունները, նրա պատասխանը պետք է գնահատի 0-20 միավորի սահմաններում:

Գնահատականի բողոքարկման դեպքում դիմորդին տրվում է 4-5 նախադասություն մայրենիից անգլերեն թարգմանելու համար, որով և ստուգվում են նրա թե´ քերականական և թե´ բառապաշարային գիտելիքները:

 

Գրականություն
 

1. III-X դասարանների համար ԿԳՆ կողմից երաշխավորված դասագրքերը:

2. Թոքմաջյան Հ. «Ժամանակակից անգլերենի քերականություն», Երևան, Փյունիկ, 1995 թ.:

3. Անգլերեն լեզվի գրավոր քննությունների հարցաշարերի շտեմարան (Երևան, 2003):

 

ՖՐԱՆՍԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

2008 թ. բուհական ընդունելության ֆրանսերեն լեզվի բանավոր քննության պահանջները եվ գնահատման չափանիշները

 

ա) ընթերցանություն (0-5 միավոր),

բ) թարգմանություն ֆրանսերենից հայերեն` 750 նիշի սահմաններում (0-5 միավոր),

գ) ընթերցված տեքստի ընկալում, որն ստուգվում է բովանդակությանը վերաբերող հարցերի միջոցով (0-5 միավոր),

դ) բանավոր զրույց դպրոցական ծրագրից դիմորդին ծանոթ որևէ թեմայի շուրջ (0-5 միավոր):

Դիմորդին տրվող տեքստի ծավալը մոտավորապես մեկ էջ է: Այն համապատասխանում է միջնակարգ դպրոցի 9-10 դասարանների համար նախատեսված տնային ընթերցանության գրքերի մակարդակին:

Բանավոր քննության ընդհանուր գնահատականը կազմում է նշված չորս կարողություններին տրված միավորների հանրագումարը (0-20 միավոր):

 

Բանավոր զրույցի համար նախատեսվում են հետԵՎյալ թեմաները.

 

1. La République d’Arménie.

2. Erévan-capitale de la République d’Arménie.

3. La République française.

4. Paris-capitale de la République française.

5. Les grands hommes de la France, leurs oeuvres.

6. Faites le portrait physique et moral des membres de votre famille. Parlez de leurs occupations.

7. Décrivez votre quartier et la maison oք vous habitez.

8. Faites le portrait physique et moral de votre ami(e) et parlez de ses préférences.

9. Parlez d’un événement inoubliable.

10. Parlez de vos vacances d’hiver.

11. Parlez de votre ville natale (village natal).

12. Parlez de votre école, de vos études et de vos professeurs.

13. Parlez de vos activités quotidiennes et de vos loisirs.

14. Parlez d’un écrivain français et de son oeuvre que vous préférez.

15. Parlez des fêtes et de celle que vous aimez le plus.

16. Parlez de vos vacances d’été.

17. Au supermarché.

18. Parlez de vos distractions artistiques et de celle que vous préférez (théâtre, opéra, cinéma, concert, télévision).

19. Parlez d’un voyage ou d’une excursion.

20. Les sports.

21. Les repas.

22. Décrivez les saisons de l´année dans votre ville ou village.

23. Parlez d’un anniversaire.

24. La jeunesse d’aujourd’hui, ses occupation.

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Ա. Աղավելյան, Վ. Ստեփանյան «Ֆրանսերեն 9», դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 9-րդ դասարանի համար, Երևան, «Մակմիլան-Արմենիա», 2000:

2. Վ. Ստեփանյան, Ա. Աղավելյան «Ֆրանսերեն 10», դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 10-րդ դասարանի համար, Երևան, «Մակմիլան-Արմենիա», 2000:

3. "Français"-1999, ֆրանսերեն լեզվի գրավոր քննության հարցաշարերի շտեմարան - Երևան - 99 «Արտագերս»:

4. 1999թ. հրատարակված հարցաշարերի շտեմարանի հավելված, Երևան, 2001 թ. «Լուսակն»:

5. Շտեմարանի հավելված N 2, Երևան, 2005 թ.:

 

Լրացուցիչ գրականություն

 

Ժ. Սյուլահյան, Ա. Մուրադյան, Զ. Հրդիկյան, Manuel de français, Երևան, «Լույս», 1987:

 

ԳԵՐՄԱՆԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

2008 թ. բուհական ընդունելության գերմաներեն լեզվի բանավոր քննության պահանջները եվ գնահատման չափանիշները

 

1. Տեքստի ընթերցում - 3 միավոր

2. Թարգմանություն - 5 միավոր

3. Ընկալում/մեկնաբանություն - 6 միավոր

4. Բանավոր հաղորդակցություն - 6 միավոր

 

Գերմաներեն լեզվի բանավոր քննության թեմաներ

 

1. Republik Armenien

2. Jerewan - Hauptstadt von Armenien

3. Meine Heimatstadt (mein Heimatdorf)

4. Deutschland

5. Großstädte Deutschlands

6. Die Feste in Deutschland

7. Österreich

8. Die Schweiz

9. Unsere Wohnung

10. Meine Freizeit

11. Wir gehen einkaufen

12. Wenn ich krank bin

13. Meine Zukunftspläne

14. Mein Freund (meine Freundin)

15. Meine Ferien

16. Jahreszeiten

17. Mahlzeiten

18. Auf der Post

19. Sport

20. Mein Lieblingsschriftsteller

21. Mein Lieblingskomponist

22. Die Reise

23. Mein Hobby

24. Feste und Feiertage

25. Wir gehen ins Kino (Theater)

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Մ. Աստվածատրյան և ուր. - Հարցաշարերի ժողովածու. Գերմաներեն լեզու, «Միտք» հրատ., Երևան 1997 թ.:

2. Մ. Աստվածատրյան և ուր. - Գերմաներեն պետական ավարտական քննության հարցատոմսեր, Երևան 2002 թ.:

3. Ք. Աղայեկյան և ուր. Գերմաներեն լեզվի դասագիրք 7-րդ դասարանի համար, 1999 թ. «Մակմիլան-Արմենիա» հրատ.:

4. Ք. Աղայեկյան և ուր. - Գերմաներեն լեզվի դասագիրք 8-րդ դասարանի համար, 1999 թ. «Մակմիլան-Արմենիա» հրատ.:

5. Մ. Հարությունյան և ուր. - Գերմաներեն լեզվի դասագիրք 9-րդ դասարանի համար, 1995 թ. «Լույս» հրատ.:

6. Մ. Հարությունյան և ուր. - Գերմաներեն լեզվի դասագիրք 10-րդ դասարանի համար, 1996-98 թթ., «Լույս» հրատ.:

7. Մ. Հարությունյան - «Գերմաներենի քերականության համառոտ ձեռնարկ», 1999 թ.:

8. Գերմաներենի գրավոր քննության հարցաշարերի շտեմարան - 1999 թ. «ԵՊՀ» 1999 թ. Շտեմարանի հավելված, 2001 թ., «Նաիրի» հրատ.:

9. Գերմաներենի գրավոր քննության հարցաշարերի շտեմարանի հավելված - 2005 թ.:

 

ԻՍՊԱՆԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

2008 թ. բուհական ընդունելության իսպաներեն լեզվի բանավոր քննության պահանջները եվ գնահատման չափանիշները

 

Բանավոր քննությունը ստուգում է դիմորդի ընթերցելու (բարձրաձայն), տեքստի ընկալման (ստուգվում է հարցերի միջոցով), գեղարվեստական թարգմանության (12-14 տող թարգմանել բառարանի օգնությամբ) և բանավոր զրույցի (առաջադրված թեման պատմելով ներկայացնելու և տրվող հարցերին պատասխանելու ձևով) կարողությունները, որոնք գնահատվում են հետևյալ չափանիշներով.

1. ընթերցանություն (0-3 միավոր)

2. թարգմանություն (0-5 միավոր)

3. ընթերցված տեքստի ընկալում (0-6 միավոր)

4. բանավոր հաղորդակցում (0-6 միավոր)

Քննական տոմսը բաղկացած է երկու հարցից.

1. Կարդալ, թարգմանել և պատասխանել հարցերին՝ տրված հատվածի սահմաններում

2. Զրույց առաջադրված թեմայով:

Հարցատոմսի առաջին առաջադրանքի համար նախատեսված նյութը համապատասխանում է հանրակրթական դպրոցի 8-10-րդ դասարանների տնային ընթերցանության համար նախատեսված գեղարվեստական գրքերի բարդության մակարդակին:

Բանավոր զրույցի համար ներկայացված են հետևյալ թեմաները.

 

1. República de Armenia 2. Ereván, capital de Armenia 3. Mi ciudad natal 4. España 5. Madrid, capital de España 6. América Latina 7. Personalidades famosas 8. Mi familia 9. Mi casa 10. Mi amigo (a) 11. Mi afición 12. Mi escuela

13. Mi día de descanso 14. Mi día de estudios 15. Las vacaciones 16. Correo 17. Las estaciones del año 18. Las comidas 19. En los Grandes Almacenes 20. El teatro 21. El cine 22. De viaje 23. Al médico 24. Un día de cumpleaños

 

Այսպիսով, բանավոր քննությունը ստուգելով դիմորդի վերոհիշյալ չորս կարողությունները՝ նրա պատասխանը պետք է գնահատի 0-20 միավորի սահմաններում:

Գնահատականի բողոքարկման դեպքում դիմորդին տրվում է 4-5 նախադասություն` հայերենից իսպաներեն թարգմանելու համար, որով և ստուգվում են նրա թե´ քերականական և թե´ բառապաշարային գիտելիքները:

 

Գրականություն

 

1. Իսպաներենի ընդունելության գրավոր քննության հարցաշարերի շտեմարան, Երևան, 2003:

2. N. G. Fernández, J.S. Lobato. Español 2000 (nivel elemental), Madrid, 1997:

3. L. Busquets y L. Bonzi. Curso intensivo de español para extranjeros, Madrid, 1993:

4. III-X դասարանների համար պաշտոնապես նախատեսված բոլոր դասագրքերը:

 

ՊԱՐՍԿԵՐԵՆ ԼԵԶՈՒ

 

ԳՐԱՎՈՐ ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

 

Գրել թելադրություն, որի նպատակն է ստուգել պարսկերենի ուղղագրության իմացությունը: Ուշադրություն դարձնել հետևյալ կետերին.

1. Տարբեր դիրքերում գտնվող երկար և կարճ ձայնավորների ուղղագրությունը.

2. Պարսկերենի գրային համակարգում նույնահնչյուն բաղաձայնների գրությունը.

Լրացնել թեստ, որը թույլ կտա ստուգելու դիմորդի հետևյալ լեզվական գիտելիքները.

1. Անհրաժեշտ բառապաշարի իմացություն ու ճիշտ գործածություն.

2. Թարգմանչական հմտությունների տիրապետում (պարսկերենից մայրենի լեզվի և մայրենի լեզվից՝ պարսկերենի)

3. Ժամանակակից պարսկերենի քերականության իմացություն:

Վերոհիշյալ պահանջների կատարման համար անհրաժեշտ է պարսկերենի քերականության հետևյալ բաժինների իմացություն.

ՀՆՉՅՈՒՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ. Պարսկերենի այբուբենի ձայնավորական ու բաղաձայնական համակարգը: Ձայնավոր հնչյունների ուղղագրությունը տարբեր դիրքերում: Բաղաձայն հնչյունների ուղղագրությունը, նրանց հնչյունափոխությունը:

ԲԱՌԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ. Հոմանիշ, հականիշ և համանուն բառեր:

ԲԱՌԱԿԱԶՄՈՒԹՅՈՒՆ. Բառերի տեսակներն ըստ կազմության՝ վերլուծական և համադրական բաղադրություններ: Ածանցում և բառաբարդում: Գոյականակերտ վերջածանցները: Ածականակերտ նախածանցներն ու վերջածանցները: Բայական նախածանցները: Մակբայակերտ նախածանցներն ու վերջածանցները:

ՁԵՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ.

ԳՈՅԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ. Գոյականի կազմությունը: Գոյականի թիվը: Գոյականի որոշյալ և անորոշ առումը: Հոլովական կարգի արտահայտումը պարսկերենում. ա) նախդիրները, բ) ار  հետդիրը, գ) իզաֆետը:

ԱԾԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ. Ածականի ձևաբանական կառուցվածքը (ածականի բառակազմությունը): Որակական ածական: Որակական ածականների համեմատության աստիճանները: Հարաբերական ածական:

ԹՎԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ. Քանակական, դասական, բաշխական և կոտորակային թվականներ: Դասանիշները թվականների հետ:

ԴԵՐԱՆՈՒՆ. Անձնական դերանուններ. ա) ինքնուրույն անձնական դերանուններ և կցական անձնական դերանուններ: Ցուցական դերանուն: Փոխադարձ դերանուն: Անդրադարձ-սաստկական դերանուն: Հարցական դերանուն: Որոշյալ դերանուն: Անորոշ դերանուն: Ժխտական դերանուն:

ԲԱՅ. Բայերի բառակազմական առանձնահատկությունները. ա) համադրական (պարզ), բ) նախածանցավոր կամ նախդրավոր և գ) հարադիր բայեր: Կանոնավոր և անկանոն բայեր: Բայի քերականական ձևերի կազմությունը. բայահիմքեր, դիմային վերջավորություններ, ձևակազմական նախամասնիկներ, սպասարկու-օժանդակ բայեր: Բայի անդեմ ձևերը պարսկերենում՝ անորոշ, անցյալ, ենթակայական և ապառնի դերբայները: ە س ٺ եմ, կամ» և ب و د ن «լինել» բայ-հանգույցների խոնարհումը: Բայի եղանակի քերակարգը պարսկերենում. սահմանական եղանակ, հրամայական եղանակ, ստորադասական-պայմանական եղանակ: Բայի ժամանակի քերակարգը. սահմանական եղանակի ժամանակաձևերը՝ ներկա-ապառնի, անցյալ անկատար, անցյալ կատարյալ, ներկա շարունակական, անցյալ շարունակական, վաղակատար, անցյալի վաղակատար, բուն ապառնի, հրամայական եղանակի ժամանակաձևը, պայմանական-ստորադասական եղանակի ժամանակաձևերը՝ աորիստ (ներկա-ապառնի) և անցյալի ենթադրական: Բայասեռի քերականական կարգը՝ ներգործական և կրավորական սեռ:

ՄԱԿԲԱՅ. Մակբայի տեսակներն ըստ կազմության: Ժամանակի, ձևի, տեղի, պատճառի, չափ ու քանակի մակբայներ:

ՆԱԽԴԻՐ. Իսկական և իզաֆետային նախդիրներ:

ՇԱՂԿԱՊ. Շաղկապների բառակազմական դասակարգումը՝ պարզ և բարդ շաղկապներ: Շաղկապների դասակարգումն ըստ շարահյուսական կապակցության դերի՝ համադասական և ստորադասական շաղկապներ:

ՇԱՐԱՀՅՈՒՍՈՒԹՅՈՒՆ.

Բառակապակցություններ. իզաաֆետային բառակապակցություններ, անվանական բառակապակցություններ, նախդրավոր բառակապակցություններ:

Նախադասություն: Նախադասության գլխավոր և երկրորդական անդամները: Նախադասության տեսակներն ըստ բնույթի՝ պատմողական, հարցական, հրամայական, բացականչական:

Նախադասության տեսակներն ըստ կազմության՝ պարզ և բարդ նախադասություններ:

Պարզ նախադասություն (պարզ համառոտ և պարզ ընդարձակ նախադասություններ):

Բարդ նախադասություն: Բարդ համադասական և բարդ ստորադասական նախադասություններ:

 

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Պարսից լեզվի դասագիրք. (հանրակրթական դպրոցի II-X դասարանների համար), Երևան, «Իրանագիտական Կովկասյան կենտրոնի հրատարակչություն», 2000 թ.:

2. Գ. Նալբանդյան, Պարսից լեզվի քերականություն, Երևան, 1980 թ.:

 

ՏԱՐԲԵՐԱԿ 1

 

ՏԱՐԲԵՐԱԿ 2