ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ
11 հունվար 2024 թ. |
N 28-Ն |
Հ Ր Ա Մ Ա Ն
ԲՈՒՍԱԿԱՆ ԹՈՒՅՆԻՑ ՍՈՒՐ ԹՈՒՆԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը`
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ
1. Հաստատել բուսական թույնից սուր թունավորումներով պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն hավելվածի:
2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
|
Ա. ԱվանեսՅԱՆ |
Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի 2024 թվականի հունվար «11»-ի N 28-Ն հրամանի |
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ
ԲՈՒՍԱԿԱՆ ԹՈՒՅՆԻՑ ՍՈՒՐ ԹՈՒՆԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ
1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10-րդ վերանայման դասակարգչի․
Հ/հ |
Կոդը |
Անվանում |
1) |
Т62.0 |
Որպես սնունդ ընդունած սնկերում պարունակվող վնասակար նյութեր |
2) |
Т62.1 |
Որպես սնունդ ընդունած հատապտուղներում պարունակվող վնասակար նյութեր |
3) |
Т62.2 |
Որպես սնունդ ընդունած այլ բույս(եր)ում կամ դրանց առանձին մասերում պարունակվող վնասակար նյութեր |
2․ Նոզոլոգիաների խումբը կիրառելի է՝ ըստ սույն հավելվածով սահմանված Ձև 1-ի․
Ձև 1
1) |
Տարիքային խումբ (նորածին, երեխա, դեռահաս, մեծահասակ) |
Երեխա, դեռահաս, մեծահասակ |
2) |
Սեռ (արական, իգական) |
Արական, իգական |
3) |
Բարդություններ (առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ)) |
Բ |
4) |
Հիվանդության փուլը (նկարագրել) |
ա. տոքսիկոգեն փուլ՝ սրտխառնոց, փսխում, փորլուծություն, գլխացավեր, կոորդինացիայի խախտում, ընդհանուր ջրազրկում, ջրային բալանսի խախտում, բ. սոմատոգեն փուլ՝ սուր լյարդային, երիկամային, երիկամա-լյարդային անբավարարություն: |
5) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները (բժշկական կազմակերպությունից դուրս, արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում) |
Հիվանդանոցային պայմաններում |
6) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը (շտապ, անհետաձգելի, պլանային) |
Շտապ, անհետաձգելի |
7) |
Կիրառման շրջանակը (նշել մասնագետների շրջանակը) |
Թունաբան, անեսթեզիոլոգ, ինտենսիվ թերապևտ, լյարդաբան |
8) |
Գանգատներ |
Սրտխառնոց, փսխում, փորլուծություն, ընդհանուր թուլություն, արյան ճնշման նվազում, գիտակցության կարճատև կորուստ, նաև սկլերայի և մաշկի դեղնության: |
9) |
Անամնեզ |
Ինքնուրույն հավաքված սնկերի, փողոցում առանձին անհատից գնված սնկերի, խանութից գնված սնկերի պահածոյացված կամ թարմ վիճակում ընդունում սննդակարգում։ Ընդունումից հետո ընդհանուր վիճակի վատթարացում՝ ընդհանուր թուլության, սրտխառնոցի, փսխման, փորլուծության առաջացում։ |
10) |
Հոսպիտալացման Ցուցում |
Արյան ճնշման նվազում, գիտակցության կարճատև կորուստ, սկլերայի և մաշկի դեղնություն: |
3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2-ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 2
Հ/հ |
Խորհրդատվության տեսակը |
Տրամադրման | |
ԱԲ |
Բ | ||
1) |
Թունաբան |
1 |
1 |
2) |
Անեսթեզիոլոգ և ինտենսիվ թերապևտ |
1 |
1 |
3) |
Ընդհանուր վիրաբույժ |
- |
0,07 |
4) |
Լյարդաբան |
- |
0,02 |
5) |
Երիկամաբան (նեֆրոլոգ) |
- |
0,03 |
6) |
Հեմոդիալիզի մանագետ |
0,02 |
0,02 |
4․ Սույն հավելվածի Ձև 2-ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։
5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3-ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 3
Լաբորատոր հետազոտություններ | |||||
Հ/Հ |
Կոդը |
Անվանումը |
Տրամադրման քանակը |
Արդյունք | |
ԱԲ |
Բ | ||||
1) |
01010 |
Արյան ընդհանուր հետազոտություն |
1 |
1 |
Հոմեոստազի տարբեր խանգարումներ՝ կախված վիճակի ծանրությունից |
2) |
04070 |
Թթվահիմնային հավասարակշռության որոշում |
1 |
1 |
Լյարդի և/կամ երիկամների սուր անբավարարության հետևանքով առաջացած հիպոգլիկեմիա նյութափոխանակային ացիդոզ |
3) |
04039 |
Արյան շիճուկում կալիումի մակարդակի որոշում |
1 |
1 |
Երիկամային դիսֆունկցիայի բարձրացում |
4) |
04040 |
Արյան շիճուկում կալցիումի մակարդակի որոշում |
0,1 |
0,1 |
Հոմեոստազի խանգարումներ |
5) |
04042 |
Արյան շիճուկում նատրիումի մակարդակի որոշում |
1 |
1 |
Հոմեոստազի խանգարումներ, հեպատո-նեֆրոպաթիա |
Կենսաքիմիական ցուցանիշներ | |||||
6) |
04025 |
Ասպարտատամինոտրանսֆերազ(ԱՍՏ) |
- |
0,2 |
Լյարդի ցուցանիշների բարձրացումը հանդիսանում է ախտորոշման հիմնական չափանիշը |
7) |
04024 |
Ալանինամինոտրանսֆերազ (ԱԼՏ) |
- |
0,2 | |
8) |
04028 |
Արյան պլազմայում ընդհանուր բիլիռուբին |
- |
0,2 | |
9) |
04030 |
Ուղղակի բիլիռուբին |
- |
0,2 | |
10) |
04031 |
Անուղղակի բիլիռուբին |
- |
0,2 | |
11) |
04001 |
Արյան գլյուկոզի մակարդակի որոշում |
1 |
1 |
Հիպեր-հիպոգլիկեմիա՝ հեպատոպաթիայի հետևանքով |
12) |
04013 |
Կրեատինին |
- |
0,6 |
Բարձրացում՝ նեֆրոպաթիայի հետևանքով |
13) |
04012 |
Միզանյութ |
- |
0,6 | |
14) |
04009 |
Ընդհանուր սպիտակուց և սպիտակուցային ֆրակցիաներ |
- |
Իջեցում՝ նեֆրոպաթիայի հետևանքով | |
15) |
04017 |
Արյան շիճուկի ալֆա –ամիլազա |
- |
0.3 |
Ցուցանիշի բարձրացում (պանկրեատիտ) բազմաօրգանային դիսֆունկցիայի համախտանիշի հետևանքով |
16) |
01050 |
Մեզի ընդհանուր հետազոտություն |
- |
1 |
Ընդհանուր համալիր ախտորոշման շրջանակում մեկնաբանվող խախտումներ՝ բոլոր տեսակի սպիրտային թունավորումների դեպքում |
17) |
01036 |
Կոագուլոգրամա |
- |
0,1 |
Արյան մակարդելիության հետ կապված խախտումները, որպես կանոն, հեպատոպաթիայի հետևանք են |
Գործիքային հետազոտություններ | |||||
18) |
13001 |
Էլեկտրասրտագրություն (ԷՍԳ) |
1 |
1 |
Փաստացի թունավորման յուրաքանչյուր փուլում սրտամկանի սնուցման և ռիթմի խանգարում |
19) |
11004 |
Կրծքավանդակի օրգանների ռենտգեն հետազոտություն |
0,8 |
0,8 |
Ստամոքսի պարունակության ասպիրացիա (ասպիրացիոն համախտանիշ) |
20) |
11010 |
Որովայնի խոռոչի ռենտգեն հետազոտություն |
- |
0,1 |
Ընդհանուր վիրաբուժական հետազոտությունների շրջանակում՝ որովայնի խոռոչում ազատ հեղուկի, գազի առկայություն |
21) |
07010 |
Ներքին օրգանների ուլտրաձայնային հետազոտություն (ՈՒՁՀ) |
- |
0,3 |
Ընդհանուր վիրաբուժական հետազոտությունների շրջանակում՝ որովայնի խոռոչում ազատ հեղուկի, գազի առկայություն |
22) |
11060 |
Համակարգչային շերտագրություն (ՀՇ) |
- |
0,05 |
Ըստ ցուցումների |
23) |
11070 |
Մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն (ՄՌՇ) |
- |
0,02 |
Ըստ ցուցումների |
24) |
08001 |
Էզոֆագոգաստրոդուոդենոսկոպիա (ԷԳԴՍ) |
- |
0,1 |
Ստամոքս-աղիքային արյունահոսություն, արյունահոսող ստամոքսի խոց, Մելորի-Վայսի համախտանիշ |
6․ Սույն հավելվածի Ձև 3-ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։
7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4-ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 4
Հ/հ |
Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում |
Անվանում (ջեներիկ) |
Չափման միավոր |
Միջինացված ցուցանիշ՝ տրամադրման հաճախա-կանություն |
Միջին օրական չափաքանակ |
Բուժման կուրսի միջին չափա-քանակ |
Օրերի քանակ |
1) |
Նատրիումի բիկարբոնատ լուծույթ կաթիլաներարկման 84մգ/մլ |
Նատրիումի բիկարբոնատ լուծույթ կաթիլաներարկման 84մգ/մլ |
10-15 |
10-15 սրվակ |
30 սրվակ |
2 | |
2) |
Ֆոսֆոլիպիդներ (լիպոիդ Ս 80), նատրիումի գլիցիրիզինատ (գլիցիրիզինաթթվի տրինատրիում) դեղապատիճներ 65մգ+35մգ |
Ֆոսֆոլիպիդներ (լիպոիդ Ս 80), նատրիումի գլիցիրիզինատ (գլիցիրիզինաթթվի տրինատրիում) դեղապատիճներ 65մգ+35մգ |
Մլ |
10-15 |
1-2 |
15 սրվակ |
7 |
3) |
Օրնիթին (օրնիթինի ասպարտատ) գրանուլներ ներքին ընդունման լուծույթի 3000մգ |
Օրնիթին (օրնիթինի ասպարտատ) գրանուլներ ներքին ընդունման լուծույթի 3000մգ |
Մլ |
10-15 |
1-2 |
15 սրվակ |
7 |
4) |
Ադեմետիոնին դեղափոշի լիոֆիլացված ներարկման լուծույթի 400մգ |
Ադեմետիոնին դեղափոշի լիոֆիլացված ներարկման լուծույթի 400մգ |
Մլ |
10-15 |
1-2 |
15 սրվակ |
7 |
5) |
Ալյումինի ֆոսֆատ դեղակախույթ ներքին ընդունման |
Ալյումինի ֆոսֆատ դեղակախույթ ներքին ընդունման |
Մլ |
10-20 |
30-40 |
1-2 սրվակ |
7 |
6) |
Ալյումինիումի հիդրօքսիդ, Մագնեզիումի հիդրօքսիդ դեղակախույթ ներքին ընդունման 436մգ/մլ+70մգ/մլ |
Ալյումինիումի հիդրօքսիդ, Մագնեզիումի հիդրօքսիդ դեղակախույթ ներքին ընդունման 436մգ/մլ+70մգ/մլ |
Չափիչ գդալ |
1-2 գդալ |
10-12 գդալ |
50-60 |
5 |
7) |
Ալյումինի հիդրօքսիդ, Մագնեզիումի հիդրօքսիդ դեղակախույթ ներքին ընդունման 525մգ/15մլ+600մգ/15մլ |
Ալյումինի հիդրօքսիդ, Մագնեզիումի հիդրօքսիդ դեղակախույթ ներքին ընդունման 525մգ/15մլ+600մգ/15մլ |
Չափիչ գդալ |
1-2 գդալ |
10-12 գդալ |
50-60 |
5 |
8) |
Ֆուրոսեմիդ լուծույթ ն/ե և մ/մ ներարկման 10մգ/մլ |
Ֆուրոսեմիդ լուծույթ ն/ե և մ/մ ներարկման 10մգ/մլ |
Մլ |
2 |
4,0 |
4,0 |
1 |
9) |
Գալանտամին լուծույթ ներարկման 5մգ/մլ |
Գալանտամին լուծույթ ներարկման 5մգ/մլ |
Մգ |
2 |
6,0 |
10 սրվակ |
2 |
10) |
Օկտրեոտիդ (օկտրեոտիդի ացետատ) լուծույթ ներարկման 0,05մգ/մլ: 0,1մգ/մլ |
Օկտրեոտիդ (օկտրեոտիդի ացետատ) լուծույթ ներարկման 0,05մգ/մլ: 0,1մգ/մլ |
Մգ |
0,1 |
0,3 |
0,9 |
3 |
11) |
Նատրիումի քլորիդ կաթիլաներարկման լուծույթ 9մգ/մլ |
Նատրիումի քլորիդ կաթիլաներարկման լուծույթ 9մգ/մլ |
Մլ |
2 |
1500,0 |
3000,0 |
2 |
12) |
Նատրիումի քլորիդ, կալիումի քլորիդ, կալցիումի քլորիդ (կալցիումի քլորիդի դիհիդրատ) լուծույթ կաթիլաներարկման 8,6մգ/մլ+0,3մգ/մլ |
Նատրիումի քլորիդ, կալիումի քլորիդ, կալցիումի քլորիդ (կալցիումի քլորիդի դիհիդրատ) լուծույթ կաթիլաներարկման 8,6մգ/մլ+0,3մգ/մլ |
Մլ |
3 |
1500,0 |
3000,0 |
2 |
13) |
Գլյուկոզ անջուր կաթիլաներարկման լուծույթ 50մգ/մլ |
Գլյուկոզ անջուր կաթիլաներարկման լուծույթ 50մգ/մլ |
Մլ |
1 |
500,0 |
1000,0 |
2 |
14) |
Գլյուկոզ անջուր կաթիլաներարկման լուծույթ 100մգ/մլ |
Գլյուկոզ անջուր կաթիլաներարկման լուծույթ 100մգ/մլ |
Մլ |
1 |
250,0 |
500,0 |
2 |
15) |
Սուկցինացված ժելատին, նատրիումի քլորիդ լուծույթ կաթիլաներարկման 40մգ/մլ+7,01մգ/մլ |
Սուկցինացված ժելատին, նատրիումի քլորիդ լուծույթ կաթիլաներարկման 40մգ/մլ+7,01մգ/մլ |
Մլ |
1 |
500,0 |
1000,0 |
2 |
16) |
Մագնեզիումի սուլֆատ լուծույթ ն/ե և մ/մ ներարկման 250մգ/մլ |
Մագնեզիումի սուլֆատ լուծույթ ն/ե և մ/մ ներարկման 250մգ/մլ |
Մլ |
2 |
40,0 |
40,0 |
2 |
17) |
Պիրացետամ լուծույթ ներարկման 200մգ/մլ |
Պիրացետամ լուծույթ ներարկման 200մգ/մլ |
Մլ |
1 |
10,0 |
50,0 |
5 |
18) |
Պիրիդօքսին (պիրիդօքսինի հիդրոքլորիդ) լուծույթ ե/մ, մ/մ և ն/ե ներարկման 50մգ/մլ |
Պիրիդօքսին (պիրիդօքսինի հիդրոքլորիդ) լուծույթ ե/մ, մ/մ և ն/ե ներարկման 50մգ/մլ |
Մլ |
4 |
4,0 |
12,0 |
3 |
19) |
Ցիանոկոբալամին լուծույթ ե/մ և մ/մ ներարկման 0,5մգ/մլ |
Ցիանոկոբալամին լուծույթ ե/մ և մ/մ ներարկման 0,5մգ/մլ |
Մլ |
4 |
4,0 |
12,0 |
3 |
20) |
Նիկոտինաթթու լուծույթ ներարկման 10մգ/մլ |
Նիկոտինաթթու լուծույթ ներարկման 10մգ/մլ |
Մլ |
2 |
2,0 |
6,0 |
3 |
21) |
Ասկորբինաթթու լուծույթ ներարկման 50 մգ/մլ |
Ասկորբինաթթու լուծույթ ներարկման 50 մգ/մլ |
Մլ |
3 |
6,0 |
18,0 |
3 |
22) |
Դեքսամեթազոն լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 4մգ/մլ |
Դեքսամեթազոն լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 4մգ/մլ |
4 մգ/մլ |
10 |
40 |
120 մգ |
5 |
23) |
Բենդազոլ (բենդազոլի հիդրոքլորիդ) լուծույթ ներարկման 10մգ/մլ |
Բենդազոլ (բենդազոլի հիդրոքլորիդ) լուծույթ ներարկման 10մգ/մլ |
Մլ |
4 |
4,0 |
12,0 |
3 |
24) |
Կապտոպրիլ դեղահատեր 25մգ |
Կապտոպրիլ դեղահատեր 25մգ |
25 մգ |
2 |
4 |
12 |
3 |
25) |
Կալիումի քլորիդ լուծույթ կաթիլաներարկման 40մգ/մլ |
Կալիումի քլորիդ լուծույթ կաթիլաներարկման 40մգ/մլ |
Մլ |
1 |
20,0 |
60,0 |
3 |
26) |
Մետամիզոլ (մետամիզոլ նատրիում) լուծույթ ներարկման 500մգ/մլ |
Մետամիզոլ (մետամիզոլ նատրիում) լուծույթ ներարկման 500մգ/մլ |
Մլ |
2 |
4,0 |
12,0 |
4 |
27) |
Ցիպրոֆլօքսացին (ցիպրոֆլօքսացինի հիդրոքլորիդ) լուծույթ կաթիլաներարկման 2մգ/մլ |
Ցիպրոֆլօքսացին (ցիպրոֆլօքսացինի հիդրոքլորիդ) լուծույթ կաթիլաներարկման 2մգ/մլ |
Մգ |
2 |
4,0 |
12,0 |
3 |
28) |
Հեպարին (հեպարին նատրիում) լուծույթ ն/ե և ե/մ ներարկման 5000ՄՄ/մլ |
Հեպարին (հեպարին նատրիում) լուծույթ ն/ե և ե/մ ներարկման 5000ՄՄ/մլ |
5000 միավոր |
4 |
20000 միավոր |
40000 |
2 |
29) |
Ակտիվացված ածուխ դեղահատեր 250մգ |
Ակտիվացված ածուխ դեղահատեր 250մգ |
հաբեր |
5 |
10 |
10 |
1 |
8․ Սույն հավելվածի Ձև 4-ում սահմանված՝
1) նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ:
2) տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։
9․ Բուժական այլ միջոցառումներ սահմանվում են Ձև 5-ում (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլեր․
Ձև 5
Հ/հ |
Բժշկական ծառայության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
ԱԲ |
Բ | ||
1) |
Հեմոդիալիզ, հեմոդիաֆիլտրացիա, հեմոֆիլտրացիա |
0,8 |
0,3 |
2) |
Լյարդային պաշտպանիչ թերապիա (Հեպատոպրոտեկտիվթերապիա) |
1 |
1 |
3) |
Ինֆուզիոն թերապիա |
1 |
1 |
4) |
Հարկադիր միզարտադրություն/դիուրեզ |
1 |
- |
5) |
Հեպատոտրոպային թերապիա |
1 |
1 |
6) |
Հակաբակտերիալ թերապիա (վարակիչ բարդությունների, թոքաբորբի դեպքում) |
- |
0,4 |
7) |
Պլազմաֆերեզ (ըստ ցուցումների) |
- |
0,02 |
8) |
Հիպերբարիկ թթվածնացում |
- |
0,06 |
9) |
Սննդային աջակցություն և կլինիկական սնուցում |
1 |
1 |
10․ Սույն հավելվածի Ձև 5-ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը։
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ
1. Լուժնիկով, Ե.Ա. Ներկա փուլում քիմիական էթիոլոգիայի սուր թունավորման դետոքսիկացիոն թերապիա / Ե.Ա. Լուժնիկով, Յու.Ս. Գոլդֆարբ, Ա.Վ. Բադալյան [Տեքստ] // Թունաբանական տեղեկագիր. – 2014թ. – Համար 3. – Էջ. 9–17: (Лужников, Е.А. Детоксикационная терапия острых отравлений химической этиологии на современном этапе / Е.А. Лужников, Ю.С. Гольдфарб, А.В. Бадалян [Текст] // Токсикологический вестник. – 2014. – № 3. – С. 9–17.),
2. Լուժնիկով, Ե.Ա. Արտակարգ իրավիճակներ սուր թունավորման ժամանակ / Ե.Ա. Լուժնիկով, Յու.Ն. Օստապենկո, Գ.Ն. Սուխոդոլով. [Տեքստ] – Մ.: Բժշկություն, 2001թ. (Лужников, Е.А. Неотложные состояния при острых отравлениях / Е.А. Лужников, Ю.Н. Остапенко, Г.Н. Суходолова. [Текст] – М.: Медицина, 2001),
3. Լուժնիկով, Ե.Ա. Կլինիկական թունաբանություն / Ե.Ա. Լուժնիկով. [Տեքստ] – Մ.: Բժշկություն, 1994թ.: (Лужников, Е.А. Клиническая токсикология / Е.А. Лужников. [Текст] – М.: Медицина, 1994.),
4. Բժշկական թունաբանություն: ազգային ուղեցույց/ Ե.Ա. Լուժնիկովի խմբագրությամբ [Տեքստ] – Մ.: ԳԷՈՏԱՐ-Մեդիա, 2012թ. (Медицинская токсикология: национальное руководство / Под ред. Е.А. Лужникова. [Текст] – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012.),
5. Մուսելիուս, Ս.Գ. Թունավորումներ կենդանական և բուսական թույներով / Ս.Գ Մուսելիուս [Տեքստ] // Բժշկական թունաբանություն: ազգային ուղեցույց/ Ե.Ա. Լուժնիկովի խմբագրությամբ Մ.: ԳԷՈՏԱՐ-Մեդիա, 2012թ. – Գլ. 12. – Պ. 12.1 (Мусселиус, С.Г. Отравления животными и растительными ядами / С.Г. Мусселиус [Текст] // Медицинская токсикология: национальное руководство / под ред. Е.А. Лужникова. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012. – Гл.12. – П. 12.1.),
6. Օրլով, Բ.Ն. ՀԽՍՀ թունավոր կենդանիներ և բույսեր/ Բ.Ն. Օրլով, Դ.Բ. Գելաշվիլի, Ա.Կ. Իբրահիմով [Տեքստ] – 1990, Մ.: Ավագ դպ., 1990 (Орлов, Б.Н. Ядовитые животные и растения СССР / Б.Н. Орлов, Д.Б. Гелашвили, А.К. Ибрагимов [Текст] – 1990, М.: Высш. Шк., 1990.),
7. Ալտման, Հորստ. Թունավոր բույսեր. Թունավոր կենդանիներ / Հորստ Ալտման [Տեքստ] – М: БММ АО, 2004թ. (Альтманн, Хорст. Ядовитые растения. Ядовитые животные / Хорст Альтманн [Текст]. – М: БММ АО, 2004.):
Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 25 հունվարի 2024 թվական: